De knal
13
Op 19 januari 1943, om zeven
uur in: de ochtend, werd in de
Vincent van Goghstraat en
wijde omgeving een donderende
kraal gehoord, die de hele
buurt in opschudding bracht.
Mensen liepen in het donker
naar buiten, ramen werden
geopendde algemene, ban
ge vraag was waar de bom te
rechtgekomen was.
Op nummer 74 in de Vincent
van, Goghstraat hadden enige
jongelui door dit luidruchtig
geweld met tevredenheid kun
nen constateren, dat het re
cept voor buskruit deugdelijk
was gebleken. Hét effect had
hun stoutste verwachtingen
overtroffen; nimmer hadden ze
naar hun eigen oordeel rijper
vruchten geplukt van het mid
delbaar onderwijs, leervak
scheikunde.
Of de heer des huizes in de
Vincent van Goghstraat 74 de
ze oprechte vreugde deelde, is
een andere vraag. De vijf jon
gelui bij hem thuis waren „in
de gevaarlijke leeftijd" en dit
betekende, dat het niet ver-
standig was de aandacht der
Duitsers op hun woon- en
verblijfplaats te vestigen.
Maar het was nu eenmaal
een bijzondere ochtend. Een
half uur voor de knal had de
onder de vloer verstopte ra
dio Oranje laten horen dat in
Canada een Nederlandse prin
ses was geboren: Margriet
Francisca. Het op handen
zijn van deze blijde gebeurte
nis was al lange tijd bekend,
lang genoeg om de jongelui
gelegenheid te geven hun
vreugdebom te maken van een
blik en buskruit. Om half ze
ven hoefde de geruchtmakende
uiting van vreugde alleen nog
maar op het plat geplaatst te
worden en de lont aangesto
ken.
Er kwam in de loop van de
dag politie. „Is die knal hier
vandaan gekomen?" was de
vraag. „Dat is niet te ontken
nen", zei de heer des huizes.
„Waarom was dat?" „Maar
man, er is toch een prinses
geboren?" „Hoe wist U, dat
een prinses is geboren?" „Dat
weet toch iedereen?" De poli
tiemannen namen daarmee op
een uiterst onzakelijke manier
genoegen, want de vraag
bleef open, hoe men in de
Vincent van Goghstraat op
nummer 74 daarvan al voor
zeven uur op de hoogte was.
Misschien hadden deze agenten
niet zo veel behoefte aan ver
dere vragen; ze waren al eer
der aan de deur geweest om
te informeren of de zoon thuis
was. En op het ontkennende
antwoord deelden ze mee, dat
ze hem moestem ophalen
een hoogst onnozele toevoeging
wanneer het hun bedoeling
zou zijn geweest deze jonge
man inderdaad te pakken te
krijgen
Het is maar een klein inci
dent in de oorlog geweest.
Maar het kan wel een verkla
ring geven voor het feit, dat
de hoofdbewoner van het pand
Vincent van Goghstraat 74 nu
voorzitter is van de vereni
ging „Oranje Nationaal" en
van het comité Herdenking Be
vrijding 1965. Zijn, naam is S.
Camping.
Prinses Margriet weet tot op
de huidige dag niet, dat haar
geboorte in Leeuwarden met
dit illegale saluutschot is be
groet. Wij zouden het ook niet
hebben geweten, wanneer we
niet even van ons onderwerp
waren afgedwaald, toen we
met de heer Camping spraken
over de viering van de vijfde
mei. Dat was op de dag van
de verloving van de prinses.
Een vreemd element een landelijk monument, kan men ook zeggen is deze boer
derij in de Vincent van Goghstraat, op de hoek van de Adriaan Brouwerstraat. Vroeger
stond hij aan het Nieuwlandsweggetje, dat nu vrijwel geheel in de stedelijke bebou
wing is opgegaan. Het lijkt vreemd, dat deze boerderij in deze woonbuurt is blijven
staan, maar de verklaring is eenvoudig: de gemeente Leeuwarderadeel had voor de
oorlog wel een uitbreidingsplan, maar er werd geen actieve grondpolitiek gevoerd,
zodat de hele gang van zaken van de vrijwillige medewerking van de grondeigenaren
afhankelijk was. Een echte boerderij is het overigens niet meer. Bewoner is de veehan
delaar K. de Jong, die hier het gekochte vee tijdelijk stalt. De foto, die het uitladen
van vee in beeld brengt, is op een vrijdagmiddag gemaakt.
Laten we nog maar eens proberen wat aan het
voorjaar te doen, schijnt deze boomstronk te den
ken en met een even aandoenlijke als nutteloze
ijver heeft hij een paar twijgen voortgebracht.
Eens heeft deze boom in volle glorie aan het
Nieuwlandsweggetje gestaan, nu staat het restant
temidden van de nieuwbouw van 't Nijlan
Daar ware' eens negen wilgen in ene boe-
renwei op het einde en ten zuiden van de Ju-
lianalaan. Ze waren de laatste herinnering
aan het vooral bij de oude Leeuwarders zo
bekende Nieuwlandsweggetje.
Tot voor enige jaren beleefden de bewoners
van de flats bij het Stephensonviaduct hun
vreugde aan dit laatste stukje „landelijk
Nijlan" wanneer in het voorjaar de pruiken
zich met groen begonnen te tooien, of
bij een harde stormwind hun pruik met ha
ren al maar ja en neen knikten.
Dikke bonte koeien snoven tot het vorige
jaar nog aan de wilgeblaadjes maar moes
ten het veld ruimen voor de bouw van de
nieuwe kweekschool en 'n vele verdiepingen
hoge flat. Van de negen deftige, parmantige
dames werden reeds zeven van haar stand
plaats ontheven, zodat het laatste jaar er
twee nog de herinnering aan wat eens een
liefelijk, landelijk weggetje met boerderijen
was, hoog trachtten te houden. Dat „hoog
houden" is voor één daarvan, die alleen nog
een zielig stompje stam vertoont, overi
gens een zeer problematische zaak geworden.
Het Nieuwlandsweggetjeis van de aard
bodem verdwenen, de „Nijlansdyk" is er
voor in de plaats gekomen. In deze twee
namen zijn wel zeer juist de oude en de nieu
we tijd getypeerd.
Nee, nu vergissen we ons even. Nóg kunt u
een deel van het Nieuwlandsweggetje terug
vinden, een zeer groot deel zelfs. Was het
u bekend, dat de Vincent van Goghstraat
eigenlijk Nijlansdykje hoorde te heten? Het is
het laatste stuk van het nu verdwenen Nieuw
landsweggetje, dat uitkwam op de grote
dijk die nu de Verlengde Schrans is en oor
spronkelijk de oostelijke waterkering vorm
de van de vroegere Middelzee. Die boerde
rij daar midden in de Vincent van Goghstraat
is de laatste van al de buorkerijen die vroe
ger in het nieuwe land stonden.
