Rembrandt en Saskia Uil h achl e was lus 1 gedu ward Hol was, in D van Baltt van wees prins Rom In ie voca proo belet Sask Ulric bran wiss< Iers: Antj Mak echtt cois van Sask de C Eekl getri Gee; man een was fami kath Je 1 heel leef jaar toer Ze hier Part ook Uile vert die op bee In 1 in l min bun Mat Saskia is terug in het Fries Museum. Het schilderij, door Rembrandt gemaakt en gesigneerd in 1633, heeft weer zijn oude plaats op de grote zaal, na enkele maanden afwezigheid. Gelukkig. Want de lieve zomer lang is er dagelijks door bezoekers gevraagd, waar „onze" Rem brandt was. En altijd moesten we hen, met een beetje verdriet, verwijzen naar het stadhuis van Bolsward, waar het portret tijdens de zomertentoonstelling in de vierschaar heeft gehangen. Met recht en reden. De Bolswarder tentoon stelling immers was gewijd aan de per soon, het werk en het tijdsgewricht van Gysbert Japicx. Die tijd, de Gouden Eeuw, is vooral zichtbaar te maken met voorbeelden van onze onvolprezen schilderkunst. Eén van de heel grote namen is dan Rembrandt. Welnu, er is in Friesland een Rembrandt het por tret namelijk van zijn vrouw Saskia, die een Friezin was en daarenboven een tijdgenote van Gysbert. Het lag dus wel een beetje voor de hand, dat de Saskia naar Bolsward verhuisde. Voor een kor te tijd. Maar we hebben het in het mu seum geweten: toen Saskia er niet was, begonnen veel bezoekers haar te missen. En hoewel er op de lege plaats een an der schilderij heeft gehangen, misten ook wij haar. Saskia hoort erbij, al is het portret niet ons eigendom, maar geleend goed. Een geëtst dubbelportret uit het jaar 1636: Rembrandt zit aan werk tal el; Saskia ziet toe. Van Rembrandt weten we veel. Op de lagere school staat hij al in de boekjes. Er wordtI vaak bij verteld, dat Rembrandt tijdens zijn latere leven miskend is. Met die vaststelling moet je voorzichtig zijn. Rembrandt ging toen stellig een geheel eigen weg. Maar hoe wel hij zijn grote staat had moeten opgeven de kunstenaar is failliet gegaan, omdat hij een te duur huis bewoonde en te veel geld spendeerde aan allerlei kunst en curio-' siteiten heeft hij in zijn latere jaren nog wel enkele belangrijke opdrachten gelui De echte miskenning begon na zijn dood. De achttiende eeuw beschouwde hem als t „een ketter van de schilderkunstEerst aan het einde van de negentiende eeuw leerce men hem weer zien als een groot, zo men wil eigenzinnig, maar zeer persoonlijk schil der. Met Vondel (als prins onzer dichters) bracht hij het sindsdien tot de schoolboekjes Het blijft overigens de vraag of wij hem daarom kennen: met Rembrandt ben je niet zo heel gauw klaar Wat weten we van Saskia? Gedurende twee eeuwen is die kennis zeer beperkt geweest. Algemeen werd aangenomen, dat Rembrandt trouwde met een boerenmeisje uit Water land. Maar in het midden van de vorige eeuw kwam Friesland, kwam vooral de vol ijverige Leeuwarder stadsarchivaris Wopke Eekhoff, er achter, dat Saskia een Friezin was, een dochter van een Friese magistraat, Rombertus Uilenburgh. Toen Eekhoff dat had gevonden, is hij helaas over één nacht ijs gegaan. Hij schreef een aardig boekje: Het portret dat Rembrandt in 1633 schilderde van Saskia, met wie hij een jaar later in de kerk van Sint Anna Parochie in het kerkelijk huwelijk werd verbonden.

Historisch Centrum Leeuwarden

Leeuwarder Gemeenschap | 1966 | | pagina 12