%s iWriSMrstar, r* t/reei ,e
1917-1918
a»» kon,ngln vmi£S #iï
8
a a In het
warmtecentrum
wordt U
Warmtewijzer
warmtecentrum Friesland nv
Van ouds Wigersnra
Sinds 1855
DAMES- EN HERENMODE
NoauwS Tel.27984 Leeuwarden
stok en de sabel, er werd met stenen naar de
dienaren van de overheid geworpen en ver
schillende winkelruiten sneuvelden.
Op 29 december vaardigde burgemeester Van
Harinxma een samenscholingsverbod uit, „ter
voorkoming van stoornis der openbare orde in
de gemeente Leeuwarden". Het was verboden
met meer dan vijf personen bijeen te zijn op de
openbare weg. Op 2 januari 1893 nodigde de
burgemeester de ingezetenen beleefd uit zich
s avonds niet nodeloos op de openbare weg te
gegeven en de politie niet door nieuwsgierig
heid te belemmeren. Aan deze beleefde uit
nodiging werd de waarschuwing toegevoegd,
dat ieder de gevolgen van zijn „handelingen!
met het voorenstaande in strijd" had te dragen.
Het was toen echter al veel rustiger in de stad
geworden. De onrust ebde weg en de vraag die
ons bezig houdt is, of deze onrust in de stad
alleen het baldadige gedrag van een groep op
geschoten jongens als achtergrond had. Op
verschillende plaatsen in Friesland kwamen
ongeregeldheden voor en ter beteugeling daar
van werden militairen uit Leeuwarden ingezet.
Het was winter en er heerste een grote ar
moede. Ontevredenheid over de werkverschaf
fing bracht velen in opstand. De „burgerlijke"
Leeuwarder Courant uit die dagen had aan het
sociale aspekt van de ongeregeldheden geen
boodschap, maar een tipje van de sluier wordt
opgelicht, wanneer we uit deze krant vernemen
,onoeeu". der 9earresteerde jongelui op 1 mei
"'J een betoging in Huizum, tot verzet
tegen de politie had aangespoord. Die betoginq
werd door de toen jonge socialistische bewe
ging georganiseerd en bracht acht- tot tien
duizend mensen samen op een stuk land bij de
bchrans, waar onder anderen Domela Nieuwen-
huis sprak. Na de samenkomst trok men de
stad in, waar zich op verschillende plaatsen
relletjes voordeden.
Het kleine nieuws van de jaarwisseling 1892—
1893. Terwijl op 28 december een woelige
menigte de stad op stelten zette, vergaderde
de vereniging „Nijverheid" om te luisteren
naar dr. B. Bleekrode, leraar aan de H.B.S. te
Den Haag, die een boeiende voodracht hield
over het onderwerp: „De concurrentie van het
elektrisch licht". De spreker maakte in het bij-
zonder gewag van het gas-gloeilicht, dat ook
hier reeds door velen wordt gebruikt. Voor
zitter A. Bloembergen Ezn. bracht hem hartelijk
dank en betrok in zijn waardering ook de firma
L. van Dam en Zoonen, die in de pauze een
bijzonder grote olifantstand vertoonde, bestemd
voor de vervaardiging van pianotoetsen.
Op nieuwjaarsdag werd in de concertzaal Ami-
citia een groot concert gegeven door het Tyro-
ler Gezelschap onder leiding van Frits Clüngel
en Emil Harpet. De muzikanten kwamen uit het
Zillerthal en traden op in nationaal costuum.
Op 4 januari kon kunstminnend Leeuwarden
terecht in de Harmonie, alwaar het gezelschap
van Willem van Zuylen een opvoering gaf van
„De Reis naar Turkije", een blijspel in drie be
drijven van Friese en Muller. De voorstelling
was alleen toegankelijk voor leden van de
Harmonie en hun introducés.
Aan de trein was men inmiddels gewend ge
raakt, maar soms gebeurden er vreemde din
gen met het ijzeren paard. Zo met trein 65, op
nieuwjaarsdag om 11.13 uit Meppel naar Leeu
warden vertrokken. Bij het in volle vaart pas
seren van het station Oudeschoot bij Heeren
veen sprong de wielband van -een der drijf-
wielen en de stukken vlogen de stationschef,
die op het perron stond, om de oren, gelukkiq
zonder hem te raken. Er zat wel kracht achter
die wegspringende stukken ijzer, want een deel
van de wielband sloeg de ketel lek. Water en
stoom spoten naar buiten, tot grote schrik van
de reizigers. Door een andere locomotief ge
trokken, kwam de trein met twee uur vertra
ging in Leeuwarden aan. Machinist Kuipers en
leerling-machinist Zondervan verdienden en
kregen lof voor hun manmoedig optreden. De
Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoor
wegen had met meer ongemakken te kampen
ïn deze dagen. Op oudejaarsdag was van de
zelfde trein, maar dan van Meppel naar Gro-
ni.K-e?'-,het middelste rijtuig omgevallen, waar
schijnlijk door het opvriezen van een wissel
Er waren geen slachtoffers.
Ook anderzins had men veel te lijden van de
winterkou, maar op 31 december liep een door
alcohol verhit man op de Voorstreek met een
mes te zwaaien. Hij werd door de politie op
een handkar naar het bureau gebracht.
?oei7ja,or^iSSeli^9- Vfn vijftig jaar 9eleden,
1917—1918, viel in de slotfase van de eerste
wereldoorlog. Het werd duidelijk, dat de qrote
strijd niet lang meer kon duren. In het oosten
was praktisch een eind gekomen aan de vijan
delijkheden; in Brest-Litofsk werd over vrede
onderhandeld tussen de Duitsers en de nieuwe
door de revolutie aan het bewind gekomen'
Russische regering. Het westelijk front bood'
nog altijd het troosteloze beeld van de loop
gravenoorlog. Aanvallen kostten duizenden
mensenlevens en leverden een geringe terrein
winst op, wanneer ze althans iets opleverden.
De Duitsers hadden hun pogingen opgegeven
om Engelse steden met zeppelins te bombar
deren. Aanvankelijk hadden deze vluchten wel
enig resultaat, maar de Engelsen leerden het
schieten op doelen in de lucht steeds beter en
de grote, logge, met brandbaar waterstofgas
gevulde balonnen gingen, de een na de ander
als laaiende fakkels onder. Maar onder de druk
van de oorlogsinspanningen was het vliegtuiq
tot verdere ontwikkeling gebracht en deze
ranke luchtvaartuigen namen de taak over van
de onhandelbare luchtschepen. In Vlissingen
werd een luchtbeschermingsdienst, onder lei
ding van de commissaris van politie ingesteld,
want herhaaldelijk kwamen bommen neer op
ons neutrale grondgebied. De Leeuwarder Cou
rant noemde het bombarderen uit vliegtuigen
en het torpederen van schepen door duikboten
walgelijke aspekten van de oorlogvoering.
Er heerste schaarste aan voedingsmiddelen en
alle andere voor het levensonderhoud noodza
kelijke dingen. Boeren moesten het grasland
scheuren om het voor de akkerbouw geschikt
te maken. De meesten vertoonden daarbij niet
een overmaat aan ijver. Burgemeester Patijn
stelde de maximum-prijs in de kleinhandel voor
cacao op 4,40 per kilogram. Kinderen beneden
een jaar kregen een aanvullend bloemrantsoen
op een speciale bonkaart. De geldigheid der
bonnen van de koffie- en theekaart werd ver
lengd, omdat de aanvoer stagneerde door de
door de vorst gestremde scheepvaart. Gevraagd
werd een agent voor de verkoop van koffie-
surrogaat. Het was hartje winter en er werd
druk geschaatst, vooral op de baan van de
Zuiderplein 35. Leeuwarden - Tel. 26041
SHV
energiegroep
