Steenfabriek Schenkenschans
werd in 1857 opgericht
Geschiedenis en ontwikkeling
De steenfabriek Schenkenschans werd in 1857 opgericht en als eerste eigenaar wordt
genoemd de gemeenteontvanger Jan David Simon. Zoiets kon in de vorige eeuw, want
het baantje van gemeenteontvanger was geen vetpot. Genoemde Simon was een
schoonzoon van Oeds Petrus Waller, eigenaar van de toenmalige steenfabriek „de
Orebijter te Dronrijp. Dit verklaart wellicht de belangstelling van een gemeenteontvan
ger voor en de productie van steen.
De eerste eigenaar wordt opgevolgd door zijn
zoon Petrus Waller Simon en de fabriek wordt
gedreven onder de firmanaam Simon Waller.
Omstreeks 1879 wordt eigenaar van de firma
Simon Waller, jhr. I. J. W. H. Andringa de Kem-
penaer, daarvoor burgemeester van de ge
meente Ferwerderadeel. Volgens overlevering
raakte jhr. de Kempenaer in de steenindustrie
verzeild, toen hij gepasseerd werd bij de
burgemeestersbenoeming voor de gemeente
Leeuwarderadeel. Vooraf was hij reeds ver
huisd naar Leeuwarden, mede met het oog op
de opvoeding van zijn kinderen. Zoals vermeld,
de burgemeestersbenoeming ging niet door eri
jhr. de Kempenaer werd steenfabrikant. Hij
woonde aan de Stationsweg in het huis waar
later jhr. Van Sminia woonde en nu het E.T.I.F.
gevestigd is.
Jhr. de Kempenaer toonde veel activiteiten in
de economisch slechte jaren van 1890 en daarna.
Zo voerde hij de gezamenlijke steenfabrikanten
in Friesland aan bij een adres aan gedeputeerde
slaten om steen te bezigen bij versterking en
verbeteringen van dijkglooiingen van de zee
weringen, om op die manier de produktie van
steen te bevorderen en tevens een bijdrage te
leveren voor een betere werkgelegenheid.
De personeelsbezetting in de vorige eeuw was
gemiddeld, gedurende het seizoen (zomermaan
den), tussen de 30 en 40 arbeiders, onder wie
een aantal meisjes en vrouwen. De campagne-
tijd duurde als regel van begin april tot eind
september. In die tijd kwamen de meeste ar
beiders uit Franeker, waar aan de Harlinger-
trekvaart een van de centra was van de Friese
steenindustrie. Deze steenfabriek was een van
de eerste in Friesland die van de gewone,
ouderwetse veldoven overschakelden naar de
(toen) moderne ringoven, een patent van de
Duitser Hoffmann uit Pruisen. Een ringoven
wordt zo genoemd omdat het brandkanaal oor
spronkelijk een ringvormige, eindloze tunnel
was. Kenmerkend voor de bouwstijl van de
eerste bouwer Hoffmann was een ring onge
veer in het midden van de schoorsteen. Als
zodanig zijn de ringovens nog van buiten te
herkennen met name in de steenfabrieken in
het noordwesten van Duitsland enaan de
schoorsteen van de steenfabriek te Oostrum
(gemeente Oostdongeradeel).
Fn 1895 kwam jhr. de Kempenaer te overlijden.
