5
Verklaring bij loto vanai de Oldehove op de opgravingen.
1 en 2. Fundamenten van twee torens in de westbouw van de ro-
maanse, tufstenen kerk uit 1100.
3. Profieldam door het werk op het Oldehoofsterkerkhof.
4. Zuidmuur van het schip van de romaanse kerk.
5. Muur van de overgang van het schip naar het koor waarop de
cirkelvormige triomfboog rustte.
6. Zuidmuur van het koor.
7. Noordmuur van het koor.
8. Cirkelvormige sluiting van de oostelijke muur met het noorde
lijke trancept (kruisbeuk).
9. Noordelijke muur van het noordelijk trancept.
10. Noordelijke muur van het schip.
11 t/m 16. Funderingen van de kolommen (pilaren) van de gotische,
bakstenen kerk.
17. Plaggenstroken van 80 x 25 cm, die waarschijnlijk de wanden
vormden van een huis of boerderij van voor 1000.
scherf uit de romeinse tijd gevonden, waar
schijnlijk uit de tweede eeuw. Drs. Halbertsma
neemt niet aan dat deze scherf aan een vroeg
ste bewoning van Oldehove moet worden toe
geschreven, maar veronderstelt dat de scherf
in het tufsteen naar hier is meegekomen. Wel
zijn geraamten opgegraven, die onder de bodem
van deze tufstenen kerk zijn begraven. Het zijn
dus skeletten uit de twaalfde eeuw ongeveer.
Er is wel een scherf van een kogelpot gevon
den, die stamt uit omstreeks het jaar 1000. Er
wordt aangenomen, dat deze scherf wel duidt
op een bewoning van de terp Oldehove. Of
Oldehove een terp is geweest, ja of nee, daar
over kan men verschillende opvattingen heb
ben. De opgravingen op het Oldehoofsterkerk
hof hebben duidelijk aan het licht gebracht, dat
Oldehove een zodenheuvel is, door de bewoners
kunstmatig opgeworpen. De structuur bestaat
uit kleizoden, waarin veel zavel (een mengsel
van klei en zand) voorkomt. Waarschijnlijk zijn
deze gestoken uit de kwelders van de Middel
zee.
Of men een opgeworpen zodeheuvel nu wel of
niet een terp noemt, omdat hij minder hoog is
dan andere Friese terpen, is dan van weinig
belang. Uit dezelfde tijd als de fundamenten
van het tufstenen kerkje is ook een tufstenen
grafkeldertje, dat ten zuidoosten van de toren
Oldehove werd blootgelegd. Hierin bevinden
zich ongetwijfeld één of meer skeletten, maar
met de verdere opgraving hiervan wordt nog
even gewacht.
Tot twee meter
De opgravingen, die halverwege september iets
meer dan een meter diep waren gevorderd,
gaan door. Drs. Halbertsma vertelde dat men
op sommige plaatsen tot 50 centimeter boven
N.A.P. wil gaan. Hij hoopt onder de tufstenen
kerk nieuwe aanwijzingen te vinden omtrent
activiteiten van onze voorouders op de terp
Oldehove. Men hoopt op nog oudere resten en
wellicht andere fundamenten van kerken. De
veronderstelling, dat onder de tufstenen kerk
nog resten van een voorganger liggen lijken
redelijk, omdat uit de tijd van Lodewijk de
Vrome, in 834 veel aan de kerstening van de
Saksen werd gedaan.
Men hoopt op het Oldehoofsterkerkhof aanwij
zingen te krijgen voor de veronderstelling dat
het beroemde en rijke klooster van Corveij in
Westfalen, Duitsland, ook belangen heeft ge
had in de nederzetting Oldehove. Een in de
negende eeuw over Oostergo regerende graaf
zouden door Lodewijk de Vrome alle bezittin
gen zijn afgenomen, waarna ze werden toege
voegd aan de kroondomeinen. De opvatting be
staat, dat een deel naar het klooster van Cor
veij ging, dat daarmee op Oldehove een kerk
stichtte.
Van deze eerste kerk, die dan van hout moet
zijn geweest, hoopt men nog sporen terug te
vinden. Tevens zal nog een profielsleuf worden
gegraven in de richting van de Grote Kerk
straat in de hoop daarin de bewijzen terug te
vinden voor de loop van de gracht of sloot om
het Oldehoofsterkerkhof.
Zo verricht de Rijksdienst voor Oudheidkundig
Bodemonderzoek in Leeuwarden belangrijk
werk. De gevonden voorwerpen zullen onge
twijfeld bewaard blijven en ook de tufstenen
grafkelder zal waarschijnlijk verhuizen naar
het Fries Museum. De andere resten, fundamen
ten enz., zullen worden afgevoerd en vervan
gen door zand. Over enkele maanden zal het
Oldehoofsterkerkhof zijn geheim hebben prijs
gegeven en zal de geschiedschrijving van Leeu
warden, althans voor dit gedeelte van de stad,
herzien dienen te worden.
De heer A. van Pernis, opgravingsleider, veronderstelt een 5-beukige
gotische kerk te vinden. Een soortgelijk werk is er in Friesland nooit
gevonden. Onder de graven uit de 12e eeuw hoopt men paalkuilen te
vinden, die afkomstig zijn van een houten kerkje uit 1000.
