JjfelES
H. Zondervan
op 1 januari niet meer
bioskoopdirekteur
In Tivoli „Peer Gynf" met Hans Albers („Een
qrote avonturenfilm met prachtige landschap
pen uit Noorwegen ais achtergrond); in Cinema
Tusschen 5 en 6", met Loretta Young en Fran-
cbot Tone („Een film van adembenemende
spanning, schitterende regie en prachtig spel");
in de Leeuwarder Het geheim van de Schor
pioen' en „De bandieten van San Lorenzo
Dat waren de Leeuwarder bioskoop-program-
ma's in de week van 28 mei tot en met 3 juni
1937. In deze zelfde week, om precies te zijn
op 1 juni, betrad de heer H. Zondervan het
kantoor van de N.V. „Vereenigde Nederland-
sche Bioscopen" om daar plaats te nemen op
de voor hem gereserveerde stoel, die naar ver
wachting binnen afzienbare tijd de direkteurs-
zetel zou worden.
Het was geen onbekend terrein voor de heer
H. Zondervan. Zijn vader, S. Zondervan, voerde
alleen het bewind over de drie bioskopen, na
het overlijden van mede-direkteur Ph. Kessler
en zag in zijn zoon een goede medewerker voor
het ogenblik en een opvolger voor de toe
komst.
Vader S. Zondervan begon zijn maatschappe
lijke loopbaan in dienst van de gemeentesecre
tarie te Leeuwarden. Als jong ambtenaar was
hij belast met de controle op de naleving van
de vermakelijkheidsbelasting. Stond hij in deze
kwaliteit bij de ingang van een bioskoop, dan
viel het hem op, dat men beter de entreegelden
kon ontvangen dan met ambtelijke argusogen
toekijken of het voor de gemeente bestemde
deel daarvan wel onverkort werd afgedragen.
Met de heer Kessler, toen al eigenaar van de
Cinema, kwam hij tot een vergelijk, dat ten
slotte leidde tot de oprichting van de N.V.
„Vereenigde Nederlandsche Bioscopen", die,
naast de Cinema ook de Tivoli (aanvankelijk
Friso geheten) en de Leeuwarder kwam te om
vatten. Buiten Leeuwarden behoorden een tijd
lang bioskopen te Sneek en Alkmaar tot de
N.V., maar later trok men zich terug op de
vesting Leeuwarden. De gezamenlijke exploita
tie van drie theaters, vrijwel de hele markt in
Leeuwarden beheersend, had natuurlijk grote
voordelen. Men kon bij de planning naar be
hoefte spreiden, daarbij uitgaande van het spe
cifieke karakter van elk der theaters.
In dit bedrijf werd de heer H, Zondervan dus
opgenomen op 1 juni 1937. Hij had zich toen al
op zeer verschillende terreinen een hechte re
putatie opgebouwd. De eerste daarvan verwierf
hij zich in zijn jongensjaren. De familie Zonder
van woonde in de Tramstraat en de jonge
Hendrik stond in deze omgeving te boek als
„de schrik van het Tramkwartier". Bezadigde
bewoners van deze nette buurt schreven elke
uiting van baldadigheid bij voorbaat en onge
zien toe aan deze zoon van Zondervan en het
schijnt, dat ze daarbij opmerkelijk weinig ver
gissingen hebben begaan. Bij sport, spel en
doodgewone waaghalzerij legde Hendrik Zon
dervan een roekeloze vermetelheid aan de dag,
die hem op menige bloedende wonde kwam te
staan, zonder dat deze kwetsuren hem tot in
keer brachten. De neiging tot roekeloosheid
heeft hem ook op latere leeftijd niet verlaten,
maar hij kende zichzelf goed genoeg om bij
voorbeeld nooit met autorijden te beginnen.
Aan het gemotoriseerde verkeer heeft hij
slechts korte tijd deelgenomen op een brom
mer, waarmee hij in 25 minuten van Leeuwar
den naar Heerenveen reed. Men wist hem er
van te overtuigen dat dergelijke capriolen te
eniger tijd noodlottige gevolgen moesten heb
ben en hij schafte de brommer af.
Kunnen we een enthousiaste beoefening van de
schietsport en een grote belangstelling voor
voetbal hiermee nog wel rijmen, moeilijker
wordt het, met deze gegevens omtrent zijn per
soonlijkheid voor ogen, de heer Zondervan te
zien als een groot liefhebber van de hengel
sport, waarbij, naar men weet, de roekeloosheid
meer aan de kant van de vissen moet worden
gezocht. Wel past zijn belangstelling voor de
hengelsport bij zijn liefde voor de vrije natuur.
Eierzoeken hoort ook in deze rubriek thuis;
daarbij komt trouwens het springen over te
brede sloten rijkelijk te pas. Zijn tweede huis
is de motorboot, waarmee hij met veel animo
de Friese meren bevaart.
De watersport heeft ook op andere wijze zijn
interesse. Gebruikmakend van zijn grote hand
vaardigheid en accuratesse heeft hij verschil
lende zeilbootjes gebouwd, met een precisie die
een afwijking ter dikte van een sigaretten
vloeitje nauwelijks tolereerde. Karweitjes en
klusjes van allerlei aard zijn bij hem in ver
trouwde handen. Het enige bezwaar tegen der
gelijke bezigheden is, dat het bioskoopbedrijf
een hoogst ongewoon schema van vrije tijd
kent; mevrouw Zondervan heeft haar man vele
malen in het holst van de nacht uit zijn indoor-
scheepswerf bij de Leeuwarder gehaald. De mo
torboot ligt in een privé-schiphuis bij de Jacht
haven. De heer Zondervan heeft daar enige tijd
geleden zelf een nieuwe dakbedekking aange
bracht, ondtfr het goedkeurend oog van een
zijner personeelsleden, die in dit vak bekwaam
is. Commentaar van deze employé: „Als ik nog
eens baas word, dan wil ik u wel als knecht
Zijn schoolopleiding in Nederland voltooide de
jonge Hendrik Zondervan met het behalen van
het M.T.S. (nu H.T.S.) diploma, hoofdvak elek
trotechniek, maar bouwkunde en sterkteleer
ontsnapten ook niet aan zijn aandacht. Een
verdere opleiding volgde aan een technische
school in het Duitse Zwickau, alwaar men be
reid was hem na volbrachte studiën het predi
kaat „ing." te verschaffen. Met deze kennis
toegerust, belandde hij te Hilversum bij de
jonge „Nederlandsche Seintoestellen Fabriek",
alwaar men onze eerste radio's en zenders
bouwde. Boeiend en goed werk, vooral toen hij
chef van de afdeling planning was geworden,
een eervolle maar uitputtende functie. Om
streeks 1937 wilde Philips-N.S.F. hem belasten
met de opbouw van een fabriek in Polen, die
nodig was geworden omdat men daar Hitiers
technische koopwaar niet meer begeerde. Deze
plannen werden doorkruist door het vaderlijke
verzoek om in Leeuwarden mee leiding te ge
ven aan de drie bioskooptheaters. Hij koos
Leeuwarden en werd direkteur op 1 mei 1940.
Het bioskoopbedrijf was hem uiteraard niet on
bekend, maar het vak moest hij nog leren. Zijn
technische kennis kwam mooi van pas om de
apparatuur te verbeteren, vooral dat deel waar
mee het nog maar kort bestaande filmgeluid
werd voortgebracht. Maar het belangrijkste
van het werk van een bioskoopdirekteur is het
keiharde zakendoen met verhuurders van films,
die in tal van gevallen niet ongenegen zijn de
bioskoopexploititanten het mes op de keel te
zetten. Men moet in dergelijke zaken behoed
zaam manoeuvreren tussen het wenselijke (de
beste films dus) en het commercieel verant
woorde. De heer Zondervan is een groot en
kritisch ingesteld filmliefhebber, die de meeste
van de in zijn theater vertoonde produkten
zelf van tevoren heeft gezien en nog tal van
andere films daarbij. Hij erkent, dat de zake
lijke en artistieke belangen elkaar gemakkelijk
in de weg kunnen staan. Er zijn, gelijk bij het
toneel, geen overheidssubsidies die de schoor
steen rokend houden wanneer het publiek niet
komt om dit met de recette te bewerkstelligen.
Toch heeft het hier aan de films die eerder
artistiek dan zakelijk representatief voor de
stand van de cinematografie waren, niet ont
broken. Dat hier voor het artistieke experiment
weinig plaats is, wordt trouwens duidelijk be
wezen door het feit dat onze plaatselijke film
kring al sinds jaar en dag in een koma ligt.
Zijn zakelijke rechtlijnigheid heeft de heer Zon
dervan in verschillende functies gebracht, bij
de Nederlandse Bioscoopbond, de vereniging
die meer dan een gezelligheidsgenootschap het
apparaat is om allen die met film te maken
hebben organisatorisch en zakelijk in het goede
spoor te houden.
Op 31 december is het de laatste dag voor di
rekteur Zondervan. Hij verlaat het bedrijf en
kan nu volop tijd vinden om te varen, te vissen
en naar Cambuur te gaan kijken (ook de bi-o-
skoop draait op zondagmiddag). Maar het is
natuurlijk wel vreemd een bedrijf te verlaten
waarmee men zoveel jaren nauw verbonden is
geweest, zelfs wat het wonen (boven de Cine
ma) betreft. Dat huis zal straks worden betrok
ken door de heer F. H. Weyschedé, zijn op
volger die al een aantal jaren aan het bedrijf
verbonden is. Misschien wordt het nog vreem
der voor mevrouw Zondervan, die we tot op
dit ogenblik de huisvrouw van de Cinema zou
den kunnen noemen. En dat niet alleen: ze
heeft altijd actief in het bedrijf meegewerkt.
Enfin, straks komt de lente weer in het land
en dan ligt de motorboot klaar. In afwachting
van dat moment is er nu gelegenheid om eens
rustig een bioskoopje te pikken. Want dat is
er af die jaren natuurlijk nooit van gekomen
Uw nieuwe fiets «t bromfiets
staat voor U klaar!
Uitsluitend de beste merken
Beste service
Enorme keuze
U is hartelijk welkom bij
N.^V.
VOORSTREEK 65-67 - Tel.
Gazelle
Honda
Solex
R.A.P.
Puch
Typhoon
en andere
24596 fabrikaten
