En toen dreigde alles nog mis te gaan. Op
maandagmorgen, twee dagen voor het feest,
draaide de wind van het zuidoosten naar het
zuidwesten. Driehonderd arbeiders werden in
Leeuwarden gereed gehouden om de baan, zo
nodig, sneeuwvrij te maken, maar in plaats van
sneeuw kwam er op dinsdagavond zachte dooi.
Op de dag zelf was de temperatuur boven het
vriespunt, zodat zich een laagje water op het
ijs vormde. Maar dat was geen beletsel om de
wedstrijden te laten doorgaan. Duizenden uit
heel het noorden trokken naar de Grote Wie
len, lopend, op de schaats, met rijtuigen of met
de trein (station Tietjerk). De feestelijke sfeer
werd verhoogd door muziek van de stafmuziek
van het eerste regiment infanterie, het stede
lijk muziekcorps en enige draaiorgels.
's Avonds werden de prijzen uitgereikt in de
grote zaal van de Harmonie. Er was zoveel be
langstelling, dat menigeen het gedrang bij het
binnenkomen niet zonder kleerscheuren door
stond. De woorden stroomden daar even rijke
lijk als de feestwijn. Alleen de winnaars zwe
gen; ze waagden zich niet op het gladde ijs van
de welsprekendheid.
Wij geven hieronder (vertaald) het relaas in de
„Illustrirte Zeitung" over deze gebeurtenis, dat
tevens een toelichting bij de prenten geeft.
De internationale schaatswedstrijden te
Leeuwarden in Friesland
Reeds lange tijd geleden hebben de Engelse en
Nederlandse vrienden van de ijssport een over
eenkomst getroffen om, zoals dit bij de draf-
sport het geval is, ook voor de ijssport met
elkaar overeenstemmende reglementen en spor
tieve regels vast te stellen. Tweemaal waren
inmiddels ook internationale ijsfeesten in Cam
bridge uitgeschreven; steeds was echter de dooi
ingevallen, tot het eindelijk gelukte om op
28 januari van dit jaar de eerste internationale
wedstrijd te Leeuwarden in Friesland te houden.
Friesland is, zoals bekend, het vaderland van
de schaatsrijder. Het nog weinig bereisde land,
waarover zoveel juiste en onjuiste vertellingen
in omloop zijn, had voor velen een veel grotere
aantrekkingskracht dan elk ander deel van Ne
derland. Een winter in Friesland heeft inder
daad zijn bijzonder karakter. Zodra de rivieren,
kanalen en meren dichtgevroren zijn, eindigt
O" het land vrijwel elk verkeer. Allen, jong en
oud, mannen en vrouwen, rijk en arm, binden
het gladde staal onder de voeten en snellen
in vliegende vaart, sommigen voor hun plezier,
anderen met zakelijke bedoelingen, nog ande
ren zwaarbeladen sleden voor zich uitduwend,
van dorp naar dorp en van stad naar stad. Op
het ijs is de Fries volkomen in zijn element.
Men vindt daar zeker geen kunst- of figuurrij
ders, omdat de Friezen medelijdend glimlachen
om dergelijke kunsten, die in elk geval goed
bevonden worden voor een cirkusartist, die op
een dichtgevroren goudviskom de ongelooflijk
ste pirouetten uitvoert. Rustig en praktisch van
aard, vraagt de Fries slechts waartoe hem ijs
en schaatsen kunnen dienen en hij vindt, dat
deze zijn schaatsen kunnen dienen en hij vindt,
dat deze zijn beste en eenvoudigste vervoer
middel zijn. Daardoor wordt hij in het schaats-
rijden over grote afstanden nauwelijks over
troffen. Men vindt in Friesland niet alleen jon
ge mannen, maar ook vrouwen bij honderden,
die in één dag in enkele uren 100 kilometer
en meer afleggen.
De plaats voor de wedstrijd, een meer van 1000
meter lengte en 600 meter breedte, met een
spiegelglad ijsdek overtrokken, was met hon
derden vlaggen van alle landen versierd; er
waren bovendien tribunes, muziektenten, res
taurants, café's, bloemenstalletjes enz. geplaatst
voor de ontvangst van de duizenden, die bij
dit volksfeest werden verwacht. De op de
avond van tevoren ingevallen dooi mag velen
hebben weerhouden te gaan, toch was een grote
menigte toeschouwers samengestroomd, die
onverdroten en ondanks het water, dat op het
ijs stond,-met grote belangstelling het kijkspel
volgden. De baan, 800 meter lang, moest tel
kens door twee door het lot aangewezen rijders
heen en terug, dus over een afstand van 1600
meter, worden afgelegd. Het eind van de baan
werd door een paal aangeduid, waar de rijders
met een scherpe bocht omheen moesten gaan.
In een ruime omgeving van de baan was plaats
voor het bonte beweeg van de toeschouwers,
waarvan de tekenaar ons een duidelijk beeld
heeft gegeven. Op de achtergrond ziet men de
lange, met vlaggen afgezette baan met een
dichte haag toeschouwers. Op het ijs wemelt
het van de ..duizenden in de meest verschillende
klederdrachten, waarvan in het bijzonder die
van de Friese dames met het oorijzer van goud
en edelstenen de blik van de vreemdelingen
tot zich trok. De mannen dragen korte broe
ken, blauwe kousen en uitgesneden schoenen.
Dan ziet men ook een Hollandse soldaat op
schaatsen; een compagnie infanterie, op dezelf
de manier uitgerust, zorgt voor de orde op het
ijs, terwijl de politiemannen van Leeuwarden,
eveneens op schaatsen, een reddingscorps vor
men om direct met de nodige reddingsmiddelen
ter plaatse te zijn, indien het ijs onder de last
zou breken.
De grootste belangstelling van de wedstrijdrij
ders ging natuurlijk uit naar de wedstrijd tus
sen de Engelse kampioen George Smart, Fish-
Smart genoemd, en de Friese favoriet Kingma.
Onze tekenaar heeft het beslissende moment van
deze opwindende wedstrijd in beeld gebracht.
We zien de beide rijders bij het doel, de Fries
voor, de Engelsman achter hem; de rechts
staande officiële „timekeeperbaron de Salis
noteert: Kingma eerste, 3 minuten 31 4/5 sec.,
Smart verslagen 3 minuten 331/5 sec. De
scheidsrechter dr. Salverda2), de president
M. J. Waller3) en enige dames hebben de tri
bune van de wedstrijdleiding verlaten om de
spannende wedstrijd van een zo kort mogelijke
afstand te aanschouwen. Naast de tribune heeft
onze tekenaar, de heer Greive, zichzelf in een
slee geportretteerd. Na een ademloze stilte
breekt de jubel los: Friesland heeft gewonnen!
De tot dusver nog ongeslagen Brit erkent met
eerlijke oprechtheid in de Fries zijn meester
gevonden te hebben.
Wanneer men de tamelijk sterke wind, het niet
zeer harde ijs en het water daarop in aanmer
king neemt, dan moet men de prestatie van de
winnaar als een glanzende aanduiden; in een
latere wedstrijd, die uitsluitend door Friezen
werd uitgevochten, legde R. van der Zee even
wel de baan af in slechts 3 minuten 26 sec., en
de overwinnaar van de Engelsman kon daarbij
niet één enkele van de vier prijzen verwerven.
Voor de wedstrijd hadden zich aangemeld, be
halve veel Friezen, verscheidene Enqelsen. ver
tegenwoordigers van Duitsland, Amerika en
Noorwegen, welke laatsten evenwel niet mee
reden, omdat ze het keerpunt te scherp vonden.
Na het einde van de wedstrijd volgde een
feestmaaltijd, waarna in de grote zaal van de
„Harmonie" de prijzen (1000, 500, 300 en 200
Mark) verdeeld werden. De stad Leeuwarden
had nog een grote gouden kampioensmedaille
beschikbaar gesteld, die de burgemeester van
de stad aan de eerste winnaar, B. Bruinsma,
overhandigde.
G. baron de Salis te Amsterdam, bestuurs
lid van de Nederlandsche Schaatsenrijders-
bond.
Mr. S. Salverda te Leeuwarden, vice-voor-
zitter.
M. J. Waller te Amsterdam, voorzitter.
