Burgemeester leerde zwemmen in De Inktpot
Onze kinderen doen het in de Kleine Wielen
mmmsmmm
'T KLEINE KRANTSJE
pssfllM H lil MS i Hps!
sa® I
«SJk s 54 -
(fétkn-
Bij de feestelijke ingebruikneming van het nieuwe zwembad
aan de Kleine Wielen, de vorige week zaterdag, heeft
Leeuwardens burgemeester Van der Meulen verklapt in 1911
het zwemmen te hebben geleerd in de toen zo bekende bad
inrichting, die in de volksmond heel oneerbiedig De Inktpot
werd genoemd. De Inktpot, waarvan het water nauwelijks
frisser kan zijn geweest dan het gore grachtwater van nu,
lag vlak bq de Harlingerstraatweg in de bocht van de
gracht, waar de Noordersingel overgaat in de Spanjaards
laan. Het was de eerste badinrichting die Leeuwarden had,
een voorloper dus van het zwembad aan de Grote Wielen
en een voorloper ook van het pas geopende bad aan de
Kleine Wielen, dat het nu gesloten zwembad aan de Grote
Wielen vervangt.
In die zwem- en badinrichting
aan de Noordersingel heeft niet
alleen de heer Van der Meulen
jmaar hebben honderden, mis
schien wel duizenden Leeuwar-
I ders zich de kunst van het
voorzien, maar het bad stond
toen al lang bij jong en oud
als De Inktpot bekend en deze
naam zou het ook houden tot
de laatste dag van z'n bestaan.
Het succes van de zwemschool
zwemmen eigen gemaakt, want
toen Adriaan Anne Marie er
als tienjarige rondspartelde, had
het bad al een geschiedenis van
niet minder dan zestig jaren
achter zich
In 185 r was het bad er aange
legd door de Amsterdammer J.
W. Neuheus, die een badhuis
bouwde aan de Noordersingel
en twee zwembassins inrichtte
in de bocht van de gracht. Niet
zodra waren de eerste onver
schrokken Leeuwarders het inkt
zwarte water ingedoken of de
heer Neuhaus beschouwde z'n
taak als volbracht en droeg de
inrichting over aan de rap ge
vormde „Sociëteit Zwem- en
Badlust". Die bleef het bad pre
cies tien jaar exploiteren, tot
financiële moeilijkheden de So
ciëteit noopte om haar bezit
aan anderen over te doen.
Verschillende eigenaren pro
beerden er in de jaren daarna
een boterham in te verdienen,
waarna de Friesche Werklieden
vereniging het Leeuwarder Ge
meentebestuur zo ver kreeg, dat
het bereid was er een volks
zweminrichting van te maken.
Een overeenkomst met de Ven
nootschap De Zwem- en Bad
inrichting resulteerde in het
aanschaffen van een pomp, die
het bad van vers water moest
WSi
nm
mam
L
iga&Tirinn-rii J
Pi /Si
was overigens zo gering, dat de
gemeenteraad in r897 al weer
besloot om de school op te hef
fen, maar een gelegenheid om
sproeibaden te nemen kwam er
voor in de plaats. In 190a werd
de schutting van de niet meer
gebruikte volkszweminrichting,
die we ook nog op de hierbij
afgedrukte foto kunnen zien,
opgeruimd en tien jaar later
boekten de bewoners van de
Noordersingel eindelijk succes
met hun pogingen de hele ont
sierende badinrichting opge
ruimd te krijgen: in I9r2 wer-
-
den de gebouwen van de bad
inrichting afgebroken en door
weinigen betreurd ging De
Inktpot de geschiedenis in.
Intussen was (in 1904) een
nieuw zwembad opengesteld:
dat aan de Grote Wielen, waar
van aanvankelijk als het enige
bezwaar werd gevoeld, dat het
op een afstand van ruim vijf
kilometer van de stad gelegen
was - de weinigen, die in die
tijd al over een fiets beschik
ten konden er wel makkelijk
komen, maar voor de wande
laars betekende het zwemmen
in het bad weinig minder dan
een excursie van een halve dag.
Met het populair worden van
de fiets werd ook het zwembad
van de Grote Wielen populair
en hoewel het bad bijzonder
ongunstig lag ten opzichte van
de zonnestand trok het jaarlijks
duizenden jonge zwemmers en
zwemsters, die hier even zorge
loos in het veenwater spartel
den als hun ouders het in De
Inktpot hadden gedaan.
Vooral ook na het oprichten
van de Leeuwarder Zwemclub
(L.Z.C.) kreeg het bad als zwem-
gelegenheid een goede naam en
vermaard werden ook de jaar
lijkse overtochten, die voor de
jeugdige zwemmers een bijzon
dere attractie vormden.
Het sterk toenemende bezoek
deed de noodzaak van een flin
ke uitbreiding voelen, de hier
afgebeelde opstallen werden ver
bouwd en vernieuwd en er
kwam een restaurant met een
waarlijk vorstelijk uitzicht op
de plas. Hoewel de Leeuwarders
na 1932 door het openen van
het zwembad te Huizum een
kans kregen dichter bij huis te
gaan zwemmen, bleef het bad
aan de Grote Wielen erg in trek
en pas jaren nadat de Overdek
te z'n poorten opende, drong
het goed tot de Leeuwarders
door, dat het toch wel wat
prettiger is te zwemmen in glas
helder en gezuiverd water dan
in het altijd wat troebele bui
tenwater van een oude veen-
plas.
Zo kwam het moment, dat
Leeuwarden begon te denken
aan een nieuw bad, een bad,
dat er nu gekomen is, aan de
andere kant van de Groninger
straatweg aan de Kleine Wielen,
aan de kant, waar de heerlijke
zon niet door opstallen wordt
gekeerd. En na de Inktpot, na
de Grote Wielen is het nu de
Kleine Wielen, waar de jeugd
het zwemmen leert en waar de
steeds meer naar recreatie
snakkende stad zich aanstonds
ontspant.
Nog even en het bad aan de
Grote Wielen bestaat alleen nog
maar in onze herinnering: er
is al aangekondigd, dat de ge
bouwen „zo snel mogelijk" zul
len worden gesloopt, zodat er
dan aan deze waterkant weinig
meer overeind zal staan, want
het eens zo glorieuze Wielzicht
is enkele jaren geleden immers
al door een felle brand tot de
grond toe afgebrand. Het enige
wat ons dan nog rest van de
vroegere glorie van de zwem
en zeilvreugd van de Grote
Wielen is de door Hein Apel
doorn opgerichte verhuurin-
richting, maar vergissen we ons
niet, dan wappert ook daar de
vlag al niet meer zo breeduit
als in vroeger jaren: het lijkt
met de roem van de eens zo
roemvolle Grote Wielen ge
daan.