'T KLEINE KRANTSJE
ZOLANG LEEUWARDEN NOG GEEN STAD IS, DIE EEN HONDERDDUI
ZEND ZIELEN TELT, MOETEN WE HEM HEEL BESCHEIDEN BLIJ
VEN REKENEN TOT DE MIDDELGROTE STEDEN VAN NEDERLAND.
MAAR DE TIJD, DAT HIER IEDEREEN IEDEREEN KENDE, LIGT TOCH
WEL HEEL VER ACHTER ONS EN VOORAL DE LAATSTE TIENTALLEN
JAREN IS DE STAD ZO STERK GEGROEID, DAT 'T HELE STADSBEELD
NIET MEER ZO MAKKELIJK MEER IS TE OVERZIEN. HELE WOONWIJ
KEN KWAMEN ER NA DE OORLOG BIJ EN WAAR KORT NA DE BEVRIJ
DING NOG KOEIEN GRAASDEN EN HET HOOI OP HET LAND TE DRO
GEN LAG, STAAN NU HONDERDEN NIEUWE HUIZEN IN MASSALE
BLOKKEN IN DE RIJ. DE COMMISSIES DIE TOT TAAK KREGEN AL DIE
NIEUWE STRATEN VAN PASSENDE NAMEN TE VOORZIEN, HEBBEN ER
SLAPELOZE NACHTEN VAN GEHAD EN LANGZAMERHAND IS HET
BOEKJE MET DE STRAATNAMEN VAN LEEUWARDEN ZO DIK GEWOR
DEN, DAT ER WAARSCHIJNLIJK GEEN MENS MEER IS DIE ALLE NA
MEN KENT - DE EERSTE DE BESTE POLITIEAGENT BIJVOORBEELD, BIJ
WIE U NAAR 'N WEINIG GEHOORDE STRAATNAAM INFORMEERT ZAL
GEGARANDEERD HET JUISTE ANTWOORD SCHULDIG BLIJVEN. TE
GENOVER DE AANWINST VAN VELE TIENTALLEN NIEUWE NAMEN,
STAAT HET VERLIES VAN VELE TIENTALLEN OUDE NAMEN, WANT
MET VERSCHEIDENE HONDERDEN KROTWONINGEN DIE DE LAATSTE
JAREN WERDEN OPGERUIMD, GINGEN OOK VERSCHEIDENE TIEN
TALLEN STRAATNAMEN DE GESCHIEDENIS IN EN TOT VOOR KORT BE
STAANDE STRATEN EN STEGEN, WAARVAN WE ONS NU NOG FLAUW
DE NAMEN HERINNEREN, ZULLEN WE STRAKS NIET EENS MEER
KUNNEN BETITELEN - ZE DROEGEN NAMEN, DIE IN HET VERGEET
BOEK RAKEN.
Het is met die straatnamen een
wat wonderlijke zaak: honder
den jaren hebben ze bij de
Leeuwarders een vertrouwde
klank en roepen ze bij de oude
ren weemoedige herinneringen
op aan hun jeugd en dan ko
men op een kwade dag de slo
pers om de huizen en ook de
straatnaam in puin te slaan:
nergens blijft het oude ver
trouwde straatnaambordje be
waard, nergens krijgt de oude
vertrouwde straatnaam als een
zoete herinnering een ereplaats.
Hele en halve helden worden
geëerd in straatnamen, die eeu
wen blijven bestaan; de straat
naam zelf is vroeg of laat ge
doemd te verdwijnen en zal mèt
de bewoners van de straat weg
zinken in de vergetelheid.
Honderd jaar geleden had Leeu
warden straatnamen, die nu al
lang vergeten zijn, óf omdat de
bijbehorende straten werden
omgedoopt, óf omdat de straten
werden geamoveerd: we kunnen
ze nu nog slechts tegenkomen
in oude koopacten, in oude
wijkboeken.
Wat we nu Voorstreek noemen
heette toen Voorstraat, maar het
stuk tussen Hoeksterbrug en
Dubbelepijp heette Dokkumer
end en het stuk tussen Visch-
marktpijp en Korfmakerspijp de
Korenmarkt. Ook kon er in die
goeie ouwe tijd nog post wor
den gericht aan Leeuwarders,
die woonden bij De Geslechte
Hoeksterpoortsdwinger en Aan
den Stadswal bij de voormalige
Hoeksterpoort, terwijl het adres
van de Kazerne officieel luidde:
Heer van Amelandsdwinger 169
- de stad was destijds in afde
lingen verdeeld en in elke afde
ling nummerden de huizen
door.
De Nieuwestad was toen nog
onderverdeeld in tal van blok
jes met een eigen naam: Bij de
Tontjepijp, Bij de Waagbrug,
Over de Waag, de Vleesch-
markt, de Deinumer Zuup-
markt, Bij de Duco Martenapijp,
de Voorstraat bij de Voormalige
Lieve Vrouwenpoort, de Breed-
zijde van de Nieuwestad nevens
het Waagplein, de Breedzijde
van de Nieuwestad nevens de
Waag en Bij de Langepijp.
Wat we nu Groentemarkt (west
zijde) noemen heette een eeuw
geleden Onder de Lindeboom,
wat nu de Reigerstraat heet,
heette toen ook wel het Wirdu-
mer Achterom en de huizen van
het Blokhuisplein met het pand
De Leihamer werden toen ge-
Straatna
vernet
Een foto uit het oude Leeuwarden: de Monnikemuurstraat
niet - het was altijd de Schinkevretersteeg. I11 het pand lin
acht Onder de Boompjes te
staan.
Een stuk van de Weaze werd de
Huizumer Zuupmarkt genoemd,
een deel van de Blokhuissteeg
heette Muntenburg (er zit nóg
een steen met de naam Munten
burg in de muur en bij de
Keizersgracht hadden onze voor
ouders De Dienaarstrans.
Ook straatnamen als het Tucht-
huiserf (Keizersgracht), de Wees
huisstraat (Kruisstraat), Haak-
maburen (bij het Droevendal),
het Tuinster Achterom, de
Hoekster Kerkstraat (Wijdesteeg
aan de Voorstreek), Aan den
Stadswal (Keizersgracht), Steeg
Achter het Sneelcer Veerhuis,
Bij den Doorgang naar het
Zaailand, Aan den Stadswal bij
de Paarde- of Havenbrug (Rui-
terskwartier), Bij den Sluit
boom (Kleine Kerkstraat), De
Kuil (Boterhoek), de Kleine
Klokstraat (Maria Anna of Mo
riaanstraatje), het Aardenwaltje
(Heerenwaltje), de Kleine Sint
Jacobsstraat (het Auckema-
straatje), de Lutke Hoogstraat of
Camminghahorn (Kleine Hoog
straat), Achter de Groene Kan
(Nieuweburen), de Laan van
Tulpenburg (Romkeslaan) zullen
de Leeuwarders van nu niets
meer te zeggen hebben en zo
waren er meer aanduidingen
van straten en stegen, die in
opa's tijd al in het vergeetboek
raakten: behalve in de wijk
boeken en in de vergeelde fa
miliepapieren vinden we ze ner
gens terug.
In de mist
Maar tal van namen, die in ón
ze jeugdjaren nog een bekende
klank hadden, verdwijnen op
dit moment achter een gordijn
van mist en wie over veertig
jaar onze kleinkinderen vraagt
waar eens in Leeuwarden de
Weerklank was of de Kalksteeg
of het Hoeksterachterom, krijgt
als antwoord ook slechts een
schouderophalen.
De rigoreuze sanering van de
Weerklank 11a de laatste oorlog
heeft ook alle namen van de
Met hele straten of delen van straten verdwenen ook de namen van sommige huizen, zoals dit huisje
aan het Zuidvliet: de ouwe Vlietsters hebben het als Het Gouden Huuske gekend.