„Kiendes mutte je nooit slaan"
zei pliesje van der Heide
De gevelstenen spreken (6)
l]
j]
y
ENAULT
OSIER
r
De Kleine Drent
'T KLEINE KRANTSJE
V.
VOOR
NAAR
Oud Commissaris van Politie H. Voordewind,die de laatste maanden voor 't Kleine Krantsje
beschreef wat een echte ouwe Liwadder, die hij de vorige zomer ontmoette op het Vliet,
allemaal te vertellen had, besluit vandaag z'n reeks artikelen met dit verhaal. Ging het de
vorige maal over de politieman Frans, die de belhamels van vroeger nogal eens te pakken
had, nu gaat het over de agent Van der Heide: „een beste kerel met een burdsje - hij leek
wel wat op Hoog, maar hij waar wat kleiner
Deze eenvoudige gevelsteen Munteburen 1744 herinnert ons
aan het streekje huizen met deze naam, dat eens heeft ge
staan op de plaats, van de huidige Amsterdamsche Bank.
Toen deze Bank na de eerste wereldoorlog moest worden
gebouwd, werden deze huisjes afgebroken en de steen kreeg
toen een plaats in de muur achter het bankgebouw; wie nu
door de Blokhuissteeg loopt zal de steen er nog kunnen zien.
De grote villa op de hoek van de Weaze en de Nieuweweg,
die in 1919 voor de Amsterdamsche Bank het veld moest
ruimen, heette Muntenburg en niet onmogelijk is het, dat in
een grijs verleden op deze zelfde plaats De Munt heeft ge
staan, waar men de munten sloeg. Van deze Munt-, van Mun
tenburg en van Munteburen is deze steen het enige tastbare,
dat ons nog rest; behalve een aantal door de musea bewaard
gebleven en aan de Weaze geslagen munten dan.
Nog meer namen van agenten,
met wie de vertellende schipper
van tijd tot tijd in conflict was
geweest, kreeg ik te horen:
„Och: it waren stuk foor stuk
wel goeie kerels. Fooral de oude
ren. Enkele lustten wel 'n klein
slukje en wipten nou en dan
welris so'n klein kroegje in.
Maar dat waar in die jaren niet
so slim. Se konnen het met de
burgerij oek best fiene. Maar de
stad sag er doe fansels oek heel
andes uut. Hij is nou wel drie
maal so groot. En der gebeurden
fansels oek feul meer smerige
dingen.
Meer anne kop
De pliesjes fan nou liewwe heel
wat meer an hun kop. Nim it
felceer mar. Daar hewwe se al
de bannen fol an. Se siene der
wel niet so mooi uut as in mien
tied, maar it binne teugeswoo-
dig allemaal flinke jonge kerels,
die oek wel fan anpakken wete
as ut mut".
Over een van de politiemannen
uit zijn jeugd, was de oude baas
al heel tevreden; n.l. over agent
Van der Heide.
„Ja; Van der Heide waar 'n bes
te kerel. Hij leek met sien burd
sje wel wat op Hoog, maar waar
wat kleiner. En as hij je ris 'n
keer te pakken kreeg su hij ie
oek nooit slaan. Hij schudde je
wat deurmekaar en sei dan al-
tied: smerige dogeniet: ik sal
het ris an dien moeke fetelle.
Dan sal die dij wel onder han-
nen nimme. En dat is mij oek
ris 'n keer overkomen. Op it
Vliet war 'n oue frou an it
straatskrobben en ik skopte hut
folie emmer om. Krek kwam
Van der Heide bij de Helling-
brug (dat hiet nou andes) de
hoeke om en hadde it sien. f-Iij
kreeg mij te pakken en die oue
frouw riep: „Mooi so Van dei-
Heide. Nim him mar met. Die
dogeniet het mien emmer om-
skopt. Dat lappe se wel faker en
je siene nooit gien pliesje. En
dan mut ik fansels weer ien
putte uut it Fliet en dat fait op
mien leeftied oek niet met".
Van der Heide sette nou 'n paar
ogen op, as su hij mie opvrete.
Bliksemse aap, kreeg ik te ho
ren. Skaamst die niet om so'n
oud mins te plagen. Dat sal ik
ris teugen dien moeke segge.
Kom met. En doe pakte hij mij
bij it skouder en brocht mij
tuus. Hij wist wel waar ik woon
de. Het waar doe fooraan op it
Slot en wij gongen dus die trap-
kebrugge over. Ik durfde niet
om mij heen te sien, omdat ik
mij skaamde so opbrocht te
wudden. Mien moeke ston an 'e
deur en sag ons ankommen.
„Wat is der nou an de han, Van
der Heide froeg se feskrikt.
Ongeluk houden
„Het die jonge 'n ongeluk hou
den
„Nee moeke", sei hij. „Dat ge
lukkig niet. Maar je magge him
welris flink onder hannen nim
me. Want hij is 'n grote doge
niet. Hij is overal fooran bij.
Nou het ie weer de emmer om-
skopt fan ouwe frou De Vries.
En die ouwe stumper het der 'n
hele til an".
Doe moeke dat hoorde, gaf se
mij 'n paar klappen omme kop.
„Fooruit", riep se: „daliks op
bed en dou komst der de hele
dag niet weer uut. De pliesje
anne deur: ik skaam mij de
ogen uut de kop. Ik sal dij lere".
Dus ik gau de ledder op naar de
solder. Want daar sliepen de
kiendes. Moeke bleef nog even
met Van der Heide praten en ik
kon goed hore, wat se seiden.
„Ik sal him aansens ris flink
met de petoffel op 'e huud
komrne", hoorde ik hur seggen.
Bont en blauw
„Ik slaan him bont en blau. Ik
sal him die streken wel af lere.
Om so'n oud mins te plagen.
Het mut oek niet slimmer wud-
de". Maar Van der Heide hoorde
ik seggen: „nou dat su ik nou
mar niet doen. So erg waar it
nou oek weer niet. En doe wij
jong waren, waren wij gien
haar beter. Wees mar eerlijk. Ik
hew as jonge oek wel ris ondo-
gese streken uuthaald, maar
mien fader en moeke hewwe
nooit 'n han naar mij uutsto-
ken. Kiendes mutte je nooit
slaan. Jou mutte it niet so hoog
opnimme".
Doe hoorde ik him weg gaan en
kwam moeke de ledder op. Ik
hadde mij nog niet uutkleed,
maar moeke sei: „fooruit, da
liks op bed en dou hest it hart
niet, dast der fandaag weer uut
komste. En eten kreist fandaag
oek niet. Skaamst dy niet, om
so'n oud mins te plagen. Ik sal
dy die streken wel aflere". Dei-
kwam nog een hele preek, maar
se trok hur petoffel niet uut. Se
bleef nog even 'n pooske, om
te sien of ik wel onder de de
kens kroop. Doe gong se weer
naar onderen.
Mien nocht
Ik hadde fan dat leggen op bed
fansels gau mien nocht. Want
it waar nog froeg op 'e middag
en prachtig mooi weer. De Son
ne skiende deur it dakraam. Dat
waar foor mij fansels ^gien uut-
houden en doe ik 'n pooske la
ter hoorde, dat moeke de deur
uut gong, dee ik gau mien kle
ren an en liet mij bij de ledder
del sakke. Onder stonnen geluk
kig mien klompen. Moeke had
de seker fergeten se op te ber
gen. Dat deed se andes altied,
as wij foor straf de deur niet
uut mochten. Ik der fansels gau
in en doe de straat op. Naar een
stuk land, dat doe achter de
grote skool lei. Daar waar ik al
gau met de jonges an it speulen.
Bokje springe, tiepele en meer
fan die spultsjes, die je nou al
lang niet meer siene. Het duur
de niet lang, of ik war dat saak-
je fan die omskopperij fan die
emmer al weer helemaal ferge
ten. Maar ik must fansels dochs
oek weerris naar huus.
Met de petoffel
En daar sag ilc wel wat teugen-
op. Dat begriepe je. Want doe
kwam mij alles oek weer in 't
sin. Nou kon de petoffel er
miskien nog wel an te pas konr-
me. Het waar al teugen donker,
doe ik tuus kwam. En ik hadde
oek 'n honger as 'n poep. Maar
it fiel allemaal met. Moeke
waar al aardig bijdraaid en froeg
allienig maar: „waar hest so
lang seten. We wudden al on
gerust". En fader sei: „dou sust
oek wel honger hewwe". „Ja",
sei moeke doe: „ik hew nog wat
wuttels en eepels staan; die sal
ik gau wat opwarme". En 'n
ogenblik later sette se dat war
me hapke al op tafel. Ik hadde
der niet lang werk met. En nou
maar gau naar bed, sei moeke
doe. Over die emmerskopperij
wudde niet iens meer praten. Se
waar fansels oek weer bliid dat
ik weer boven water war. Ja,
wij hadden 'n flinke en beste
moeke. Die het met hur acht
kiendes het oek niet maklik
had Maar daar hadden je doe
as kiendes gien erg in".
Smoute verteller
Met nog meer dergelijke jeugd
herinneringen kortte deze smou
te verteller mij die middag de
tijd. En hij had aan mij een
dankbare klant. Want ook ik
had soortgelijke belevenissen
met de politie gehad en ver
schillende keren ook daar op de
Oosterkade voor de groene tafel
gestaan. Ik herinner mij echter
niet, dat de boete ooit hoger
was dan vijftig cent. Dat was
zo wat altijd de prik. Maar in
die tijd toch nog een heel be
drag voor een arbeidersgezin.
En wat hij vertelde over de
agent Van der Heide hoorde
ik met groot genoegen aan.
Want ook ik heb nog altijd
de beste herinneringen aan
deze sympathieke man. Die
niet alleen een flink politie
man was, maar ook 'n groot
paedagoog. Graag zou ik hier
nog wel een voorbeeld van
willen aanhalen, maar ik wil
geen misbruik maken van
de gastvrijheid van de redac
teur van 't Kleine Krantsje.
Dus daarover misschien een
volgende keer.
Amsterdam
H. VOORDEWIND
SPANJAARDSLAAN lil - LEEUWARDEN -TELEF. 05100-20041
Vier weken geleden drukten we in 't Kleine Krantsje een
foto af van het Leeuwarder politiecorps van plusminus
1912. In het onderschrift ontbrak de naam van Controleur
Willems en dat is nu net niet een van de minst bekende
Liwadder pliesjes geweest: zijn dochter, mevrouw W.
Kruyne—Willems te Apeldoorn, stuurde ons het bericht
toe, dat indertijd bij zijn afscheid in de krant heeft ge
staan. Controleur H. Willems doorliep alle rangen in ons
corps; toen hij met pensioen ging had hij na Commissa
ris Wesser de meeste dienstjaren. De heer Willems werd
De Kleine Drent genoemd; hij was inderdaad klein, maar
- aldus mevrouw Kruyne, „voor de duivel niet bang
Hier is nog een foto van De Kleine Drent
herkent u hem nog
