r
VLAK VOOR KERSTMIS 1929:
Stoomketel van sleepboot vliegt de lucht in
Ramp met vijf doden
m
'T KLEINE KRANTSJE
10
Enkele dagen voor Kerstmis 1929 voltrok zich in de vroege ochtenduren in de stad Gronin
gen een ramp, die aan een schippersgezin uit Leeuwarden en twee andere mensen het leven
kostte. Enkele zwaar gewonden moesten naar een ziekenhuis worden overgebracht en de
materiële schade was enorm. De ruim veertig jaar oude stoomketel aan boord van de sleep
boot de „Onderneming" van schipper Jan Jasper vloog met een geweldige explosie de lucht
in, waarbij de boot in tweeën ging en onmiddellijk zonk. In één seconde richtte de ontplof
fing een ravage aan in een woonwijk in de buurt van de Bonte Brug en de veemarkt;
velen werden er het slachtoffer van.
Op vrijdag de twintigste lag de
sleepboot „De Onderneming"
van de Leeuwarder schipper Jan
Jasper in het Verbindingska
naal te Groningen, klaar om een
sleep van kolenboten vast te
maken. Vijf uur in de morgen,
of eigenlijk in de nacht, want
buiten enkele lichtjes op de ka
de en op de schepen was er wei
nig te zien, maakte men vast.
De schippers van de kolenboten
stonden allen achter hun roer
en zo kon de sleep om kwart
over vijf in de richting van de
Bonte Brug vertrekken. De ko
lenschippers waren Seinstra, J.
Kool, H. Venema, Derk Oor
burg en Norder, die allen onge
veer gelijke schepen hadden
met 70 ton steenkool aan boord.
Tegen half zes kwam de sleep
voor de Bonte Brug bij het Win-
schoterdiep. Men moest daar
vaart minderen tot men hele
maal stil lag, want van de an
dere zijde kwam een vracht
schip zeer moeizaam tegen de
stroom op door de brug.
Misschien dat de stoomketel
van de sleepboot door het stil
liggen te veel druk kreeg, mis
schien ook was er een andere
oorzaak, maar in die halve mi
nuut speelde zich het drama af.
beschreef als een gelijktijdig
schot uit tien kanonnen. De
sleepboot kwam geheel uit het
water omhoog, brak in tweeën
en viel terug in het kanaal,
waarin de overblijfselen van het
De een en twintig jarige ma
chinist Venema, die pas enkele
maanden op de sleepboot als
machinedrijver voer, kwam uit
de machinekamer aan dek en
riep schipper Jasper toe: „De
druk op de ketel loopt te hoog
op, er is iets niet in orde".
Jan Jasper antwoordde en het
zouden zijn laatste woorden
zijn: „Hoe kan dat nou Bij
na op hetzelfde moment explo
deerde de zware stoommachine
met een metershoge steekvlam,
gevolgd door een dreun, die een
van de andere schippers later
schip onmiddellijk zonken.
De lijken van twee mannen
Jasper en Venema die aan dek
hadden gestaan tijdens de ont
ploffing, werden vele honder
den meters weggeslingerd. Een
van de lichamen was dóór het
dak van een huis geslagen en
werd op de zolderverdieping ge
vonden,- het andere enkele hon
derden meters verder, op straat.
In het gezonken achterdeel vond
de politie pas een volle dag na
de ramp de lichamen van de
vrouw van schipper Jan Jasper
en van hun kind.
Het schip, dat de brug in tegen
gestelde richting passeerde, was
„De Goede Verwachting" met
schipper Koerts en diens vrouw
aan boord. Op het moment van
de ontploffing, stonden beiden
op het achterdek. Het schip
voer juist naast de rampsleep
boot, waardoor de vrouw van
Koerts door een dik stuk ijzer
van de stoomketel werd getrof
fen. „Haal een dokter", riep de
ontstelde schipper en even la
ter: „Laat maar, het is niet meer
nodig, mijn vrouw is al dood".
Brand
De vijf andere schippers van de
sleep werden allen door de
luchtdruk tegen het dek gesme
ten, maar liepen geen noemens
waardige verwondingen op. De
grote ijzerdelen kwamen verder
door de kracht van de explosie
dan de kleinere splinters. Onder
de Bonte Brug werd een gasbuis
stuk geslagen waardoor brand
ontstond, die gelukkig snel kon
worden bedwongen. Het beurt
schip dat de route Winschoten-
Beerta-Groningen verzorgde lag
voor de wal. Door de enorme
luchtdruk en waterverplaatsing
werd het schip opgenomen en
tegen de kant gesmakt met een
flinke beschadiging tot gevolg.
De grootste materiële schade die
de ontploffing veroorzaakte ont
stond echter aan de wal. Dui
zenden ramen van de omlig
gende huizen, zelfs van huizen
op wel vijfhonderd meter van
het gebeurde, sneuvelden. Vele
dakpannen sloegen tegen de
straat kapot. Van een huis aan
de Veemarktstraat stortte het
dale in. Twee vrouwen werden
ernstig gewond en moesten
ijlings naar een ziekenhuis wor
den vervoerd.
Hevige klap
Heel Groningen was opgeschrikt
door de hevige klap en reeds
snel waren velen bezig gewon
den op te zoeken en eerste hulp
te verlenen. Vele dagen duurde
het voor de ravage geheel was
hersteld en de wrakstukken uit
het Verbindingskanaal waren
gehaald.
Over de oorzaak tastte men in
het duister. Van de stoomketel
was geen segment meer heel.
De 42 jaar oude ketel was in
september van dat jaar nog aan
een inspectie onderworpen. Een
toen noodzakelijke reparatie was
uitgevoerd en de stoomketel
werd in staat van goede werking
geacht. Wel is de mogelijkheid
geopperd als zou de veiligheids
klep van de ketel zijn dichtge
bonden om een hogere druk te
forceren, maar van dat veilig
heidsmechanisme werd geen
splinter teruggevonden.
Wellicht zouden schipper Jasper
en machinist Venema de oor
zaak van de ramp hebben kun
nen verklaren, maar beiden
hoorden ze tot de slachtoffers
van dit drama, dat zowel in
Groningen als in Leeuwarden
een diepe indruk op de mensen
maakte.
MM
SS
W:
u
