•T KLEINE KRANTSJE
HINKE KAART, D
HET KAARTSPEL IS LANGE TIJD VOOR VELEN EEN SPEL VAN
DE DUIVEL GEWEEST. DUIVELSKUNSTEN EN ANDERS NIET:
IEDEREEN DIE ZICH ER MEE BEZIG HIELD LIEP KANS BE
TICHT TE WORDEN IN DIENST TE STAAN VAN DE DUIVEL.
NOG IN HET BEGIN VAN DEZE EEUW KENDE FRIESLAND EEN
VERMAARD KAARTLEGSTER. HINKE KAART, EEN MYSTERI
EUZE VROUW, GEBOREN MET DE HELM, WAS EEN MANNE
TJESPUTTER IN 'T LEZEN VAN DE KAART. TALLOOS WAREN
DE VERHALEN OVER DEZE VROUW, DIE IN HAAR KLEINE,
MAAR PROPERE HUISJE NAAST DE HELLING IN NIEUWE-
BRUG BIJ HEERENVEEN VELE MENSEN DE TOEKOMST VOOR
SPELDE.
ZIJ WAS EEN WARGASTER VAN GEBOORTE. HAAR OUDERS
WAREN PIETER SPOELSTRA EN RUTJE RINZES BOERSMA.
HAAR VADER WAS MILITAIR BIJ DE INFANTERIE. VAN HEM
IS EEN PERSOONSBESCHRIJVING BEWAARD GEBLEVEN, DIE
ER NIET OM LIEGT EN HEM TEKENT ALS 'N ORDINAIR TYPE.
VAN HAAR MOEDER IS WEINIG MEER BEKEND, DAN DAT ZIJ
KATHOLIEK WAS EN DAT ZE OOK HAAR KINDEREN EEN KA
THOLIEKE OPVOEDING GAF. HET HUWELIJK TUSSEN DEZE
TWEE WERD BESPOEDIGD, OMDAT RUTJE IN VERWACHTING
WAS. OP DONDERDAG 16 APRIL 1835 SLOOT HET JONGE STEL
EEN BURGERLIJK HUWELIJK IN GROUW EN LUTTELE MAAN
DEN LATER WERD RUTJE MOEDER VAN 'N WELGESCHAPEN
DOCHTER, DIE DE NAAM HINKE KREEG. TOEN AL WISTEN
HAAR OUDERS, DAT HUN KIND EEN BIJZONDER KIND ZOU
WORDEN, OMDAT ZE GEBOREN WERD MET DE HELM
Over de jeugd van Hinke is niet
veel bekend. Ze was een gezon
de meid, die haar plicht als
dienstertje steeds goed is nage
komen. Ze was echter ook van
vlees en bloed en het duurde
niet lang, voor ze op het vrij-
erspad raakte. Ze werd verliefd
op Jelke Jonker, een arbeider in
Wartena. Op 8 mei 1861 trouw
den ze en al spoedig meldde de
eerste jonggeborene zich aan.
Het werd een stevige zoon, die
met de naam Sytse de wereld
werd ingestuurd. Kort hierna
vestigde het jonge gezin zich in
Nieuwebrug. Zes jaar later in
1870, stierf Hinke's man, zijn
vrouw achterlatend met twee
kleine kinderen.
Verandering
Het weduwschap heeft een vol
komen verandering gebracht in
het leven van deze vrouw. Het
zal voor haar beslist een moei
lijke tijd geweest zijn. Twee
kleine kinderen en geen bron
van inkomsten. Dit zal dan ook
de tijd geweest zijn, dat Hinke
begon met het ontvangen van
bezoek. Tegen betaling voor
spelde zij de mensen de toe
komst door het lezen van de
kaart. In „Uit Frieslands Volks
leven" van Waling Dijkstra is
een beschrijving opgenomen
over het bezoek, dat twee meis
jes aan de vrouw brachten.
Twee meisjes
Het is nog tussen licht en don
ker. Over de grote weg kan men
twee meisjes zien lopen, die
met de voorschoot voor ogen
schielijk het kleine huisje nade
ren. Het heet, dat ze zich ge
kleed hebben met de voorschoot
voor de koude avondlucht, maar
in werkelijkheid, omdat zij zich
schamen. Ze sluipen stiekum de
deur binnen. Hinke, een molli
ge vrouw van normale lengte,
gekleed met witte floddermuts,
zwart vest, zwarte lange rok
met een grote grijze schort,
vraagt op vriendelijke toon, wat
de meisjes komen doen. Het
antwoord komt er schuchter
uit. Of ze de toekomst voor hen
wil lezen. Het licht komt op en
de vrouw gaat de meisjes, die
elkaar eens met benauwde ogen
aankijken, voor naar de kamer.
De kamer ziet er keurig uit. Al
les is even netjes. Kortom, een
nette arbeiderswoning. Zij biedt
de meisjes een stoel aan en gaat
zelf tegenover hen zitten. De
tafellade komt open en Hinke
haalt er een spel kaarten uit.
Met een zekere bespraaktheid
vertelt ze de meisjes dan, hoe
de gang van zaken is. Ze moe
ten naar waarheid op vragen
antwoord geven.
Verklaring nodig
Van de kant van de meisjes is
echter ook een verklaring nodig.
Slechts een van de dames is ge
komen om de toekomst te ho
ren, de ander ging mee om haar
gezelschap te houden. Sytske,
om wie alles blijkt te draaien,
is amper dertig jaar. In een na
burig dorp is zij huishoudster
bij een winkelier. Ze woont er
lang, als klein meisje, toen
„mevrouw" nog leefde, was ze
er ook al.
In die tijd had ze echter ook
een vriend. Ze mocht deze jon
gen bijzonder graag, vooral om
dat hij een stukje land had. Dat
de jongen minder vlot was, wil
de ze op de koop toenemen. De
vrouw van de winkelier stierf
en Sytske nam haar taak over
in winkel en huis. Het loon
ging omhoog en alles leek er op,
dat ook de winkelier wel een
oogje op Sytske had laten val
len. Zij voelde daar wel iets
voor en meende een en ander
te kunnen bespoedigen door de
omgang met de jongeman te
staken.
