'T KLEINE KRANTSJE
AKKE KAART
WAARZEGSTER
Geen haar op z'n hoofd
De jaren verliepen, maar geen
haar op het hoofd van de krui
denier dacht aan een huwelijk
met Sytske. Japik, haar eerste
„feintsje", kwam nog altijd bij
haar in de winkel. Een keer in
de week één half pondje tabak.
Ze probeerde de relaties met
hem weer aan te knopen, maar
Japik wilde de avances van de
vrouw maar niet vatten. Hij
bleef altijd even stug en zwijg
zaam. Teneinde raad was zij
naar Hinke Kaart gegaan, om
zich de toekomst te laten voor
spellen. Maar alleen, dat durfde
ze niet, daarom zat ze nu aan
de zijde van haar vriendin.
Of de praatgrage Hinke op de
hoogte is van de levensgeschie
denis van Sytske De historie
vertelt het niet. Met een verba
zende vingervlugheid begint de
waarzegster de 32 kaarten te
schudden. Het Fries van de
vrouw maakt nu plaats voor een
onzuiver Nederlands, dat het
meest op stadsfries lijkt. Het
platte Fries is haar beroep on
waardig. „Haal er een kaart
tussenuit", vraagt ze Sytske. On
zeker peutert Sytske er een kaart
tussenuit: hartenaas. „Het huis",
zegt Hinke. „Nu maar weer".
De tweede kaart die Sytske
trekt is klaverheer. De derde
kaart is hartentien. „Dit is vol
le trouw", aldus de verklaring
van Hinke.
Geheimzinnig zwijgen
Ze schuift de getrokken drie
speelkaarten tussen de anderen
in en schudt het spel opnieuw.
De 32 kaarten komen vervol
gens in vier rijen van acht op
de tafel. De kamer vult zich
met een geheimzinnig zwijgen.
Hinke tuurt lange tijd op de
kleurige kaarten. Sytske houdt
haar adem in en durft zich niet
te verroeren. Hinke kijkt op en
verbreekt de stilte: „Nu kan ik
je verklaren, dat ik in lang niet
iemand hier heb gehad, die zo
blier in de kaarten ligt". Voor
„blier" kent Hinke blijkbaar
geen Nederlands woord. Sytske
durft nu ook weer wat te zeg
gen en vraagt de vrouw, wat dit
betekent.
Dan komen de verlossende
woorden van de waarzegster.
„Zie maar hier. De hartenvrouw
- die gij zijt - ligt daar en op
dezelfde rij de klaverheer. Nu
is het duidelijk dat uw beider
levensweg dezelfde is. Klaver
heer is iemand met donkere
ogen die veel over u peinst.
Vreesde hij niet een weigering,
er zou u binnenkort een huwe-
lijksvoorstel worden gedaan. Tot
een huwelijk moet het eenmaal
komen; zie maar: Tussen de
klaverheer en de klavervrouw
ligt de „volle trouw". „Het
huis" ligt naast de klaveracht
en dit betekent, dat gij met
uwen aanstaande niet ver van
het water zult wonen. Hij is
een bedaard persoon, die de
eerste jeugd reeds achter de rug
heeft. Er verlopen nooit twee
zondagen, zonder dat gij hem
spreekt. Hij is niet geheel onbe-
/wwwwwwwwww
Ook Leeuwarden heeft een
zeer vermaarde waarzegster
gehad, maar dat is al heel
lang geleden en het moeten
wel erg oude veteranen zijn,
die haar nog hebben gekend.
Maar de verhalen over deze
veelbesproken vrouw leven
nog voort: Leeuwarders, die
geboren en getogen zjjn in
de buurt van het Vliet heb
ben hun ouders de naam
Akke Kaart zeker wel horen
noemen, want daar was het,
dat ze woonde.
Akke Kaart werd daarom
ook wel Akke van 't Vliet
genoemd; haar voorspellin
gen en „duivelskunsten"
werden eertijds druk bespro
ken op de hier afgebeelde
bruggen aan het begin van
het Vliet: ook in Brolsma's
prachtige „Gesprekken op de
brug" in het oude Leeuwar
der Nieuwsblad zullen we
de naam Akke Kaart nog
wel eens kunnen tegenko
men.
/WWVWWWVWWWM
middeld en gij zult met hem
voorspoed hebben, want gij - de
hartenvrouw - ligt vóór „geld
en goed". Ook voor het overige
zult gij gelukkig met hem leven.
De profetie is afgelopen. Sytske
murmelt een dankwoord, be
taalt de waarzegster voor haar
diensten en even later staan de
twee vriendinnen samen op
straat. „Nu, als we dan voor
elkaar in de wieg gelegd zijn",
zegt Sytske tegen haar vriendin,
„moet het ook maar spoedig ge
beuren". Een half jaar later was
zij inderdaad met Japik ge
trouwd.
Niet onbemiddeld
Hinke Kaart - vrijwel niemand
kende haar als Hinke Spoelstra -
moet niet onbemiddeld zijn ge
bleven met de waarzeggerij. Zij
deed in haar omgeving namelijk
veel goed. Daar was gelegenheid
genoeg voor, want er werd on
der de veenarbeiders veel ar
moe geleden. De winters waren
een verschrikking, door de zor
gen om de vaak talrijke kinde
ren. Hinke ging er eens 's avonds
met een goed gevulde korf op uit
om hier en daar haar goede ga
ven te brengen. Er waren ook
gezinnen, die de hele winter
brood van de bakker betrokken
zonder -er een cent voor te be
talen. Als de winter voorbij was
moest de rekening bij Hinke
gebracht worden, die dan prompt
betaalde. Hinke was dus een bij
zonder sociaal voelend mens,
met een hart van goud. Laat ze
het dan met de zeden niet al
te nauw hebben genomen -
voor vele armen was zij een
bron van vreugde.
Op 13 mei 1877 hertrouwde
Hinke met de Flottumer arbei
der Pieter Withmus in Joure.
Zeven maanden later baarde
Hinke haar vierde zoon, die
Hendrik gedoopt werd. De waar
zegster overleefde ook haar
tweede man, die op 13 april
1903 stierf.
Protestant
Haar kinderen werden allen
protestant, maar Hinke bleef
het katholieke geloof trouw. Op
woensdag 22 mei 1912 - zij was
bijna 77 jaar - overleed Hinke
Kaart in bet kleine huisje naast
de scheepswerf. Haar geheimen
nam ze mee in het graf.
