VROEGER KONNEN JE ER
MOOIE KLOMPKES KOPE
De gevelstenen spreken (12)
HUTTIN6
5
'T KLEINE KRANTSJE
Nou 't leerwinkeltsje van Meijer fut is
Er is een tied van kommen, er
is een tied van gaan. De tied
van gaan is nou kommen voor
ut leerwinkeltsje van de firma
Meijer, nabij de spooroverweg,
vlak vooraan in 'e Skrans. Op
skool leerden wij nog de „Over-
ijsselsche straatweg". Heul vroe
ger was hier gevestigd de bar
bierswinkel van Van Dam, uut
de verte kenbaar an de in de
wien bungelende koperen bek
kens. En daarvoor nog, het
klompewinkeltsje van juffrouw
Vordewuhlbecke. Gekke naam.
Over dit winkeltsje asens meer.
Der vlak teugenan leunende
was het snoepzaakje van de
wed. Cieraad. Wij noemden hur
„vrouw Blijnsje". Om dit eldo
rado voor de jeugd te bereiken,
ntusten je eerst een bakstenen
stoepke naar beneden. Stonnen
je voor de voordeur. Nog een
stapke naar beneden, stonnen je
in een pietlutterig portaaltsje en
dan weer een stapke naar be
neden, stonnen je inne winkel.
Winkel Nou ja, de winkel was
gevestigd in de uuterste hoek
van hur woonkamer, van hoog-
uut 4 bij 3 meter.
As zij voor de aspirant-koper ut
grote glazen deksel van de
snoepbak omhoog tilde, onthul
de ze voor je een skat van lek
kernijen, waarvan je gewoon
weg stonnen te klapper-oren. En
as een adelaar hoog in de lucht,
stijgend, dalend, speurend naar
een prooi, so sweefde dan ons
han besluteloos over al die
kleurrieke en tongstrelende
heerlikheden.
Totdat een: „nou jonge, must
opskiete,- mien arm is gien uut-
hangbord", ons dwong tot een
overhaaste beslissing. Heul vroe
ger mut dit kamerke de woning
weest hewwe van de molenaar;
want op dit plak ston indertied,
buten de stadspoorten en dus
in een rustige landelijke om
geving, een korenmolen, naar ik
meen. Binnenkort salie dus op
dit selde plekje bromfietsen
knettere, auto's jachte, vracht
wagens dendere.... 't ja, sei
Bredero, 't lean verkeere.
An 't hart
Het verdwienen van dit leer
winkeltsje, gaat mie, eerlik ge-
seid, wel wat an 't hart; want
ut het indertied ca. 1908 es een
rol speuld in één van mien lot
gevallen uut mien prille jeugd.
En ik sal dus asens wederom een
tastbare herinnering an oud-
Liwadden misse mutte.
Het was in die goeie ouwe tied
dat we as jonges nog sukke gro
te petten droegen met stevige
forse klep. Op ouwe foto's siene
je se nog wel afbeeld. Je konnen
toen nog voor iemand „je pet
afnemen". Die kleine miezerige
dinkjes van teugenwoordig, met
ingebouwde klep, binne gien
dingen. Pet.... Jan Olieslagers,
had oelc nog sun grote pet op.
En as hij de lucht ingong met
sien vliegmasiene op fietswielen,
sette hij disse achterste-voren
op; met de klep inne nek. Voor
't afwaaien n.l. Maar ik wou ut
nou niet hewwe over petten,
maar over klompen en 't klom-
„Nou jong,
must opskiete, mien
arm is gien
uuthangbord"
pewinkeltsje van V. Want, even-
as petten, speulden klompen
oek een voorname rol in 't da-
geliks leven. Voor ons jonges, in
'e winter, konnen je der so fijn
met baantsje-gliede op sneeuw
en ies. Inne kersenpittentied
konnen je der met „pompe",
d.w.z. je trokken een klomp uut,
lieten een handsjevol kersepit-
ten just op 'e rand valle; wat
der in viel was voor de één, wat
der buten viel voor de ander.
Oek was de klomp een geducht
wapen bij onze onderlinge ru-
zie's of knok-partijkes. En as
Piet sag, dat ie ut niet houwe
kon en op 'e kletter sloeg, dan
gooide Klaas, onder de achter
volging, sien been vooruut en
met een gier vloog de klomp
vanne vuut. Miste je, en ldj 1de
de klomp over hem hene, dan
kwam ie kletterend op 'e keien
terechte, su dat vaak de kap er
af sprong, 'n Strop, want ut
klompekrammen kostte bij de
smid in de Blauwe poort, een
stuver. 'n grouwe stuver; dat
was nogal wat in die tied.
Maar bij de meer vredelievende
jonges was de klomp gedoemd
su Tang dragen te wudden dat
de sool, deur slietaasje, grote
gatten vertoonden. Gevolg, bij
regen kletsnatte vuten en gatten
in kousen en sokken. „Gatten
as eerpels", suchtte moeke dan
's avonds bij het lcousestoppen
„der mutte toch maar een paar
nije klompen komme".
In sun situaasje nou verkeerde
ik op sekere dag. 'k Sal een jaar
of 5 weest hewwe en met een
kwartsje inne han toog ik naar
't klompenwinkeltsje van juf
frouw V. Na heul wat passerij
had ik eindeluk een paar von-
nen, die mie lekker stevig za
ten. Fijn, nije klompen, nou
gauw naar huus. Ik de winkel
uut, maar voor de overweg must
ik wachte, want de Groninger
trein was in aantocht. Nou wa
ren de spoorhekken van toen
gien spoorbomen die, su as nou,
naar beneden gongen en om
hoog, maar ut waren zware
iezer enhekken op rollen, die
overdwars de nogal vrij smalle
overweg afsloten. Ik drong mie
tussen de meensen deur en gong
vlak teugen ut hek anstaan te
kieken.
Meteen kwam de trein met
donderend geweld, tuffend, bla
zend en sissend binnenrollen en
ik von dit vansels su machtig
en fassinerend, dat ik em su
lang mogelik nakeek. Suks werkt
op je fantasie, vooral as kleine
jonge.
Trouwens, der binne oek sat
grote meensen, die met een
„spoorwegcomplex" rondlope. Je
salie se de kost geve mutte Be
kend is ut geval van een be
roemde advocaat, die boven op
solder een complete spoorweg
had. Met tunnels, bruggen, over
weg, seinpalen, stations enz. enz.
En die, oek midden in de win
ter, morrens vroeg ut bed uut-
stapte, om de eerste werklieden-
trein van 5 uur 14, vertrekke te
laten. Om daarna, koud en bib
berend, weer tussen de warme
dekens te krupen. Je kanne een
klein jonkje dus oek niet kwa
lijk nimme dat hij daar su ston
te kieken en te suffen.
En daardeur ontging ut mie oek,
dat de overweg-wachter weer an
ut grote wiel begon te draaien,
waardeur de hekken weer be
gonnen terug te rollen. En as
nou mien skutspatroon even-
tsjes on-attent weest het, mis
kien een snipperdag opnomen
had.wie sal 't segge.mar
op een seker moment voelde ik
wat an mien vuten en hoorde
meteen: „krak-krak, krak-krak".
Hands je vol prikken
Tegeliek drong de rauwe werke-
likheid tot mie deur.ver
baasd keek ik naar beneden. Dat
honderden kilo's zware iezeren
hek was over mien klompen
heenreden en wat ééns mooie
witte klompkes waren, was in
enkele seconden een handsje vol
prikken. Totaal in barrels....
en ik, as een barg raze en
skreeuwe: „Oh, mien nije klom
pen....! mien nije klompen
binnen stuk. Oh, mien nije
klompen Van alle kanten
Er zijn gevelstenen in Leeuwarden, waarvan de oorsprong
en geschiedenis haarfijn op schrift zjjn gesteld en waarvan
ook hele verhalen te vertellen zijn; er zijn ook gevelstenen,
waarvan vrijwel niets te vertellen is, omdat we niet weten
waar ze vandaan gekomen zijn, omdat niemand weet waar
op ze betrekking hebben en omdat we naar hun leeftijd
slechts kunnen gissen.
De steen, die we vandaag afbeelden hoort thuis in deze laat
ste categorie, al weten we van Het Retort, de oliekan en het
vat, precies hoe oud de steen is, want dat staat er op: Anno
1647. De steen is te vinden op de Gedempte Keizersgracht,
maar wie hem wil zien, moet wel even speuren, want hij
zit wat achteraf: in de gevel namelijk van een wat terug
springend huis, vlak naast de sigarenzaak van mevrouw
Boekholt op de hoek van de Gedempte Keizersgracht en de
Nieuwe Oosterstraat.
Sinds kort onttrekt bovendien een ter plaatse opgetrokken
schutting de steen aan het oog, maar misschien treft u het,
dat de deur in deze schutting juist openstaat, wanneer u
er een kijkje neemt.
stroomden meensen naar mie
toe, die dochten, dat er een
ernstig ongeluk gebeurd was. In
een oogwenk ston ik midden in
een kring medeliedende toe-
skouwers. „Och, die stakker....
vuten stuk Och, dat arme
kien" enz. hoorde ik van alle
kanten.
Mien tonen, hakken en vuten
wudden bevoeld en betast, maar
gelukkig (en wonderlik genoeg)
was hier niks met gebeurd. On
dertussen bleef ik maar deur-
jammeren over mien nije klom
pen die stuk waren. Toen nam
een bejaarde heer, begaan met
het lot van de kleine pechvogel,
sien karbollie-hoed van 't hoofd
en gong der met in 'e kring
rond. „Alloo, meensen, 'n klei
nigheid asjeblieft voor een paar
nije klompkes.dat kien mut
weer een paar klompkes hewwe
'n kleinigheid asjeblieft.
Plok, plok, tik, tik, hoorde ik
boven mie de geldstukjes in 'e
hoed neerkommen. Al ramme
lende bleef hij su even deurgaan
en toen ie in sien hoed keek en
skatte dat er wel genoeg in sat,
nam hij mie bij de han en we
gongen deur de menigte naar 't
klompewinkeltsje.
De zaak wudde in 't kort an
juffrouw V. uutleid en de kar-
bolliehoed op 'e toonbank om-
keerd. Miskien waren et alle
maal wel halve stuvers, senten
en nutskes, die juffrouw V. met
één handgebaar in het laadsje
streek, maar tussen mien tranen
deur, sag ik wel, dat ut 'n mooi
nusje was. Later docht ik, sukke
klantsjes su se iedere dag wel
hewwe wille, 't Ja, soas ik al sei,
asens weer een tastbare herin
nering minder. Dan dit weg, dan
dat fut.wille je wel love dat
ik mie vaak voel as een vreem
deling in eigen stad
K.
/vwvwwv\/wvwwwwwwwwwwwvwvw>
Zo zag het begin van de Schrans er vroeger uit. Rechts het klompewinkeltsje, later de leerwinkel
van Meijer.
GRAFMONUMENTEN
SCHOORSTEENMANTELS
DE FIUUCM SfCtMMOUWfte
SINDS 1930
TELEFOON 30180 - 29278 - 27866 - 28286
