'T KLEINE KRANTSJE
OP DE VIERDE MEI HERDENKEN WE IEDER JAAR DE NEDERLANDERS,
DIE IN DE TWEEDE WERELDOORLOG GEVALLEN ZIJN, OP DE VIJFDE
MEI VIEREN WE - EENS IN DE VIJF JAAR - HET NATIONALE FEEST
VAN DE BEVRIJDING. MAAR DE TIENDE MEI WORDT NIMMER HER
DACHT - HET IS EEN DAG ALS ALLE ANDERE DAGEN EN TOCH WERD
NU ALWEER ZES EN TWINTIG JAAR GELEDEN, OP DEZE TIENDE MEI
VOOR ONS LAND DIE HELE PERIODE VAN VIJF VERDRIETIGE OOR
LOGSJAREN INGELUID. HOE WAREN ONZE GEVOELENS OP DEZE DON
KERE DAG, TOEN DE DUITSERS KV/AMEN, HOE WERD DE SCHOK VAN
DE PLOTSELINGE OORLOGSTOESTAND VERWERKT, HOE REAGEER
DEN DE LEEUWARDERS OP HET ONTSTELLENDE BERICHT VAN DE
NACHTELIJKE OVERVAL DE LIWADDERS, DIE NOG GEEN DERTIG
ZIJN, ZULLEN ER GEEN ENKELE HERINNERING AAN HEBBEN, MAAR
WIE AL WAT OUDER IS STAAN VERSCHILLENDE DETAILBEELDEN ZE
KER NOG HELDER VOOR DE GEEST. DE EEN HERINNERT ZICH NOG
HET ONAFGEBROKEN ANGSTWEKKENDE MOTORENGERONK VAN DE
OVERTREKKENDE VLIEGTUIGEN, EEN ANDER ZAL, TERUGDENKEND
AAN DEZE DAG, ONMIDDELLIJK MOETEN DENKEN AAN DE SCHRIK
REACTIE VAN VELE MENSEN, EEN DERDE ZIET MISSCHIEN NOG HET
SCHERPST VOOR ZICH HET BEELD VAN UIT HET OOSTEN VAN ONS
LAND KOMENDE VLUCHTELINGEN, IJLINGS OP WEG NAAR HET NOG
VEILIGE WESTEN. WE HEBBEN NOG EENS EENMAAL DE KRANT VAN
DIE DAGEN VOOR U OPGESLAGEN OM TE ZIEN, HOE DIE REAGEERDE
OP HET SCHRIKBARENDE NIEUWS: HET LEEUWARDER NIEUWSBLAD,
DE POPULAIRSTE KRANT VAN DIE DAGEN VOOR DE LIWADDERS, DE
KRANT VAN LJOUWERTSJE EN DE GESPREKKEN OP DE BRUG.
Op donderdag 9 mei, toen de
Duitse troepen al samengroep-
ten op enkele tientallen kilome
ters achter de Nederlandse grens,
schreef het Leeuwarder Nieuws
blad over de reactie van het land
op het intrekken van de mili
taire verloven, een maatregel,
die de Nederlandse regering
noodzakelijk had geacht, toen
de berichten over Duitse troe
penconcentraties steeds veront
rustender werden.
„Over het algemeen heeft ons
land er rustig op gereageerd",
schreef de krant. „Men wendt
(ja, met dtlangzamerhand
al aan het gezicht van verhoog
de militaire activiteit, van ge
wapende posten enzovoort. Ook
op ander gebied neemt de re
geering alle wenschelijke maat
regelen ten einde op alles voor
bereid te zijn".
Typerend op deze dag voor de
overval was het (maandelijkse)
bericht over de overnachtingen
van buitenlanders in de ver
schillende hotels, pensions en
logementen in de afgelopen
maand. Er hadden 6r buiten
landers overnacht (10 Belgen, 2
Engelsen, 2 Denen, 2 Italianen,
1 Fransman, 2 Zwitsers, r Hon
gaar en 3 statenlozen) en
opgelet nu: 38 Duitsers, vijftien
meer dan het totaal van alle
andere nationaliteiten.
Minister Gerbrandy maakte een
plan bekend om spionnen hun
straf te laten ondergaan in een
gebied overzee: de Staten Gene
raal zou bij tweede wetsont
werp kunnen kiezen tussen dit
stelsel of de doodstraf.
Overigens kon op geen enkele
wijze uit de krant van deze dag
worden opgemaakt, dat er zo'n
accuut oorlogsgevaar bleek te
bestaan. Bruintje Beer beleefde
zonder angst in het hart de
fijnste avonturen met Beppo en
de Vlieger, de heer S. Wagen-
veld, Dahliastraat 4 in Leeu
warden, maakte zich zonder
enige zorg op voor het vieren
op de tiende mei van zijn vijf
en twintigjarig jubileum als wa-
gennoteerder bij de Nederlandse
Spoorwegen en de (joodse) firma
Corset Royal in de Peperstraat,
adverteerde nog precies als op
alle andere dagen ervoor met
spotgoedkope bustehouders (65
cent), instaps (75 cent) en di-
rectoirs (55 cent).
Rustig slapen
Met deze prettige wetenschap
konden dus de lezers van 't
Leeuwarder Nieuwsblad en
daarmee duizenden Liwadders
rustig gaan slapen: er was we
liswaar sprake van wat ver
hoogde spanning, maar een
oorlog, nee, die was er in T4-T8
voor ons land niet gekomen,
daarmee zouden we ook nu wel
niet worden verrast.
En toen kwamen ze, als dieven
Toen
Herren
Daar komen de rovers om onze vrijheid in puin re slaan.
in de nacht: om klokslag drie
uur overschreden ze de grens en
voor de landgenoten in het
binnenland vormde het geronk
van hun vliegtuigen de enige
duidelijke waarschuwing.
Het krantebedrijf draaide ge
woon „door en keurig op tijd
rolde ook het Leeuwarder
Nieuwsblad van de pers met de
voor onze begrippen simpele
mededeling over een breedte van
niet meer dan drie kolom: NE
DERLAND IN OORLOG MET
HET DUITSCHE RIJK.
Laaiende vlammen
„Zoo is dan de paraatheid van
ons leger geen verzekering ge
noeg gebleken tegen de oorlogs
dreiging en zijn de vlammen
van de wereldbrand ook over
ons land gelaaid", schreef het
blad in z'n hoofdartikel. „De
motoren der vliegtuigeskaders en
het ratelen van het mitrailleur-
geschut hebben ons deze nacht
op verschrikkelijke wijze de
werkelijkheid van de oorlog
voor de geest gehaald. En van
drie uur deze dag af, het ogen
blik, dat de Duitsche troepen
onze grens overschreden en on
ze vliegvelden poogden te over
meesteren, staat ons land mee
in de frontlinie tegenover
Duitschland en naast de gealli
eerden. H.M. de Koningin heeft
zich in deze zoo zware ure met
een weloverwogen woord tot
Haar volk gericht en iedere Ne
derlander opgewekt zijn plicht
te doen. Dat is wat thans van
ieder gevraagd kan worden. Van
den soldaat in de loopgraven en
in de stellingen, van den bur
ger in het achterland en het -
misschien - bezette gebied. Hoe
moeilijk het ook zij, hoeveel
offers het ook koste".
In de gezwollen stijl van die
dagen schrijft het blad dan nog
over de afgelopen nacht: „Een
schrikkelijke nacht, deze nacht
van het losbarsten van het oor
logsgeweld. De daverende nacht
muziek der luchtmonsters ver
stoorde veler slaap, verstoorde
nog sterker de illussies dergenen,
die oordeelden, dat de regering
met haar extra militaire maat
regelen van 't begin deze week
onnodig de Pinksterdagen van
tallozen in de war had ge
bracht".
Het eerste Nederlandse legerbe-
richt maakte kort en krachtig
melding van het vernietigen
van alle in ons land neergela
ten parachutisten: „Duitsche
troepen hebben vannacht de
grens overschreden en zijn in
aanraking met onze grenstroe
pen, die hun taak volgens voor
schrift vervullen. In het binnen
land zijn parachutisten gedaald;
zij waren ten dele gekleed in
Nederlandse uniformen. Zij zijn
omsingeld en vernietigd. Boven
Een van de hoge idealen van het si)
Rijk vernietigen. Dodelijk vermoeii
tal van steden zijn pamfletten
uitgeworpen, die onware be
richten en holle bedreigingen
omhelzen".
Over de situatie in Leeuwarden
en de reactie op het oorlogs
nieuws van de Leeuwarders
schreef de krant onder de kop:
„Dag van angstige spanning":
De scholen en ook de meeste
kantoren zijn gesloten. In de
stad heerst een nerveuze stem
ming. Langs de Groningerstraat
weg passeren vele auto's uit
Groningen en ook enkele uit
