Raar avonluur mei Bolle in
't land van boer Bearda
ALS HET KALF VERDRONKEN IS
11
De gevelstenen spreken (14)
li
lMPEKARSËBg
ENAULT
OSIER
5
'T KLEINE KRANTSJE
VOOR
TO
NAAR
Het was omstreeks 1900, dus
sowat 66 jaar leden. Ik was 14
jaar oud en wij woonden in
één van de laaste acht huzen
van Achter de Hoven vlak teu-
genover de plaats waar toender-
tied de familie Schoustra woon
de. Wij waren de eerste bewo
ners van dat huus. As ik seg
„wij" dan bedoel ik mien vader,
moeke en acht kienders. Oek
Polio de hon leefde nog, maar
was deur mien vader vanwege
sien ouderdom op „non actief"
steld en deelde dus oek met in
de algemene welstand.
Want dat was het vergeleken
bij die éénkamer woning op het
Ouwe Geleien, met al die rot
ten waarvan ik al es verteld
hew in 't Kleine Krantsje over
die brand op ouwe jaarsdag toen
ik een jaar of acht was. Wij
hadden nou de beschikking over
een grote voorkamer, achterka
mer, keuken, zolder met nog een
slaapkamerke, tuuntsje voor 't
huus, bleek met een paar bes-
seboomkes, drie akkers bouw
grond, waterleiding, regenbak
en nog een pomp. M'n liefje
wat wil je nog meer, vooral in
die tied.
't Was zaterdagmiddag en ik sei
teugen mien broer die twee jaar
jonger was: „Janus, de wien is
suudoost, weest wat we doene.
We gaan morgen in de vroegte
vissen bij het molentsje an de
Potmarke. Nim een klomp, dan
gaan we wurmen dollen". As de
wien oost of suudoost was dan
was het in de Potmarke wel is
goed vissen, want dan kwam de
stroom van de kant van Warga
en was het vers water; kwam de
wien uut 't suden of westen,
dan kwam het water uut de
stad en stonk de Potmarke as
een kreng.
Wij dus an 't wurmen dollen
langs de bleek. Moeke riep wel:
„och mijn schoon straatje" (zij
sprak van huus uut Hollans)
maar mien broer die altied erg
goedelik van aard was, sei: „dat
geeft niet moeke. Ik sal 't an-
stons wel weer skoon skrobbe".
Wat ie dan oek prompt deen
het. Terwiel wij an 't wurmen
dollen waren, kwam een vroe
gere buurjonge overslag. Hij was
al 18 jaar en skarrelde stiekum
met mien ouste zuster. Hij is
dan oek later onze zwager wud-
den. Hij hiette Regnerus, maar
wudde Rinkes noemd. Rinkes
sei: „Gaan jimme vissen
Waar?" Ik sei: „In de Potmarke
bij 't molentsje. Morgenvroeg om
een uur of vier. De wien is
goed". „Dan gaan ik met jimme
met", sei Rinkus en dat is dan
oek gebeurd. Teugen vier uur
inne morgen gongen wij op
stap. Moeke had ons een trom
mel met brood, stuten, pofkes
en voor elk een dik stuk koek
metgeven. Zij was altied bang
dat haar jonges wat eten an-
gong te kort kwammen en so
kwamen wij dus doorgaans best
Het vorige jaar zijn in Het Van Harinxmakanaal in Leeuw arden-Zuid twee mensen verdronken, toen
hun auto aan het eind van de Middelzeelaan het water inreed. Eenzelfde ongeluk zal nu op deze
plaats niet meer kunnen gebeuren: er is op de walkant een zware betonnen paal geplaatst - iedere
automobilist moet deze afscheiding aan het eind van de rijweg nu wel opmerken. Jammer, dat de
paal er niet eerder lag, maar ja, als het kalf
SB-K
-M.V- J-:::.
Een goeie vijftig meter ten oosten van de Middelzeelaan loopt, evenwijdig aan die straat, de Marnin-
geweg. Ook deze Marningeweg staat dus loodrecht op het Van Harinxmakanaal en ook hier zou een
auto bij donker gemakkelijk te water kunnen raken. Maar hier ligt nog geen betonnen paal op de
wallekant. Waarom zou het ook, hier is het kalf toch (nog) niet verdronken
an onze trek.
Mien vader sei dan welis: „Moe
ke, jou geve die apen van jon
ges veuls te veul. Der wudde
gien vreters geboren maar wel
maakt", waarop moeke dan ant
woordde: „beter naar de bakker
dan naar de dokter". En daar
had se as altied weer geliek an.
We hoefden niet ver te lopen:
dertig of veertig meter van ons
huus maakte de smalle weg een
bocht. Daar ston een rustbank.
Links liep de weg langs de was
serij van Van Asperen (later af
brand) over de spoorbaan waai
in die tied Wagenaar spoorweg
wachter was. Vlak bij de rust
bank rechts van de weg gongen
wij eerst deur 't land waar de
joodse veehandelaar Pinto vaak
koeien had en dan deur nog een
paar weilanden naar 't molen
tsje.
Der hong een dikke dauw over
de landen en je kon gien han
voor de ogen sien, maar wij kon-
nen de weg wel drome en dus
gaf dat ons gien moeilijkheden.
Wel siepelde 't water ons inne
skunen, toen wij bij 't molen
tsje kwamen. Dat molentsje ston
anne Potmarke niet ver van de
plaats waar vroeger boer Bearda
woonde. Nou hiette de boer
anders, maar wij seiden altied:
de boereplaats van Bearda en 't
land van Bearda. 't Sal ongeveer
een uur of vijf weest hew we
toen de son deurbrak en de
dauw wegtrok. Wij begonnen al
lekker warm te wudden en mien
broer begon al gauw te singen
van:
„Wat bist dou liffelijk riesende
simmermoarn, 't opgjinde sint-
sje laket mie oan".
Wij zijn in deze rubriek al
vaker stenen tegengekomen,
waarvan eigenlijk maar heel
weinig te vertellen was. Ook
de gevelsteen, die onze te
kenaar voor 't Kleine Krant
sje van vandaag heeft vast
gelegd, is er zoeen: van de
geschiedenis van de steen
„In de Karseboom" is heel
weinig bekend. De steen -
enkele jaren geleden prach
tig gerestaureerd - is te vin
den in een pand in de Mon-
nikemuurstraat en dateert
van 1678. Het huisje zal vroe
ger een herberg zijn geweest
- zoals trouwens zo veel
panden in onze oude binnen
stad. Dank zij de noeste vlijt
van de eigenaar van het
pand zijn de rode meikersen
aan de boom sinds kort weer
duidelijk te zien: hij heeft
ze stuk voor stuk geverfd en
de kerseboom zelf er bij.
Dan ziet een soortgelijke
steen van een noteboom - in
een huisje in de Molensteeg
- er wel heel anders uit; ook
deze steen zou nodig eens
een verfje moeten hebben.
WVWWMftWWVWMWWNi
waarop Rinkus sei: „hou toch
dien bek ju. Met dat gekerm
jaagst alle vissen fut". Nou erg
biete wuu 't oek nog niet. Maar
mien broer en ik veuls te meer.
Rinkus sei tenminste: „As jim
me nou de boel al opfrete, dan
hewwe jimme anstons niks"
Deur dat de dauw optrokken
was, konnen wij de omgeving
goed opnimme. Ongeveer een
meter of tien bij ons vandaan
naar de kant van de Greeuws
(Greuns) lag een turfskip. Nou
stonnen in die tied op de skip-
pen behalve de naam van de
skipper meestal oek de naam
van 't skip zoas: „Steeds voor
waarts, Ebenhaezer, Niets zon
der Gods zegen, enz. enz. en op
dit skip ston onder de naam
van de skipper: „Als de Heere
van ons is, wie zal tegen ons
zijn".
Rechts van ons liep in het land
vastbonnen an een ketting die
vast zat an een paal inne grond
een koebeest dat nogal wild
rondsprong. Mien broer die bang
uutfallen was voor koeien sei:
„Wat doet die koei gek", waar
op Rinkus sei: „dat is gien koei,
dat is een bolle. Weest nou nog
't veskil niet tussen een koei en
een bolle Kiek in dat andere
land dat binne koeien. Must se
mar us onder de steet kieke.
Daar hangt een grote pude met
tepels. Nou dat het die bolle
ommes niet". Hij fetelde niet
wat de bolle dan wel had. Nou
dat hoefde oek niet, want dat
kon je in die tied in Leeuwar
den, waar de meeste skooljon-
ges met un stuk kriet inne sak
liepen op vrijwel alle skuttin-
gen en muren leze.
„Maar", sei Rinkus, dou hest
geliek. Die bolle doet wel een
bitsje raar. Straks breekt ie nog
los en komt op ons anstuwen".
Dit zeker om mien broer gerust
te stellen. Van je familie, in dit
geval je aanstaande familie, mut
je het maar hewwe. Het sal so
ongeveer een uur of negen
weest hewwe, toen de roef van
't skip opengong en de skipper
met sien frou te voorskien
kwamen. Nou droegen in die
tied de skippers op sundag net
as op een gewone werkdag al
tied een pet, meestal met een
anker der op. Maar deze skip
per droeg, wat wij in die tied
een Garibaldihoed noemden.
Slipjas
Daarbij had ie warempel een
swatte slipjas an. Sien frou was
oek, dat mut ik segge, netsjes
ankleed. Swatte hoge skunen,
swatte mantel en een hoed met
van die rooie bloemkes.
Toen zij ons voorbij gongen,
seiden wij alle drie: „morgen
skipper, morgen frou", maar ze
seiden niks werom, maar keken
ons een bitsje kwaad an. Rinkus
sei: „ik denk dat ze 't niet goed
fiene dat wij op sundag staan
te vissen". Wij keken ze nog
wat na en amper waren ze langs
de bolle lopen of die brak los.
Rinkus skreeuwde: „skipper pas
op, de bolle is los". De skipper
skrok - dat konnen wij dudelik
sien - zich een ongeluk en sette
't op een lopen. De slippen van
sien jas sloegen een roffel op
sien achterwerk, sun faart had
ie. Rinkus riep: „wat un lam
straal, laat sien frou inne steek".
De kluts kwiet
Nou dat arme mees was hele
maal de kluts kwiet. In de ver
bouwereerdheid liep ze terug
naar onze kant. Gelukkig holde
Rinkus naar haar toe en net op
tied kon ie haar over het hek
hijse voordat de bolle daar aan
kwam. Onderwiel kwam de
boer die de hele awegasie bliek-
baar sien hat met sien knecht
anhollen. Toen was de bolle
gauw pakt en gong met de
knecht 't land uut naar de
skuur, terwiel de boer naar ons
toekwam. Toen speulde er een
komedie af die ik mien leven
lang nooit fergete sal.
Frou (kwaad): ,,'t Is een skande
sun wild beest los lope te laten".
Boer: „Kiek is moeke".
Frou: „Ik bin jou moeke niet".
Boer (gemoedelijk): „Nou goed
dan. Kiek us frou, de saek sit
so. Daar gunder in 't land loopt
een koei die duunsk is. Nou is
de wien oostlik, dus naar de
kant van de bolle. Nou ruukt
de bolle dat de koei duunsk is
Vervolg op pagina 9
SPANJAARDSLAAN 142LBBUWARDBN -TlLEP. 05100-20041
