Puzzels en problemen
EXPRES
•VERKapp-TV-. tU AfW tv O
GASverwarming
'T KLEINE KRANTSJE
10
Persen
Chemisch reinigen
LEEUWARDEN
Verven
Triploneren
S. SMITS
O JyiEN o VOöH CJÏT&R
Groningerstraatweg 114
St. Jacobsstraat 7
«i
Telefoon 25321
Telefoon 24357
GOEDEREN WORDEN ZONDER PRIJSVER
HOGING OPGEHAALD
Ruim een jaar geleden hebben we in 't Kleine Krantsje
een serie puzzels en problemen afgedrukt met het verzoek
aan de lezers om ze op te lossen. Vandaag willen we die
reeks vervolgen met een kruiswoordpuzzel van een van onze
medewerkers. Wij stellen een boekenbon van vijf gulden be
schikbaar voor wie ons een correcte oplossing stuurt. Bij
meer goede oplossingen zullen we het lot laten beslissen.
Inzendingen voor 1 augustus naar de redactie van 't Kleine
Krantsje, Vredeman de Vriesstraat 1.
Horizontaal
i. Verenigde Naties; 3. Een on
zer adverteerders; 10. Windrich
ting; 12. Bloeiwijze; 14. Ge
wicht van parels; 15. Huisdier;
16. Geluid; 18. Kledingstuk; 19.
Harde klap; 20. Lange sleep wa
gens; 22. Lengtemaat; 23. Latei';
24. Voedsel; 25. De oudste; 26.
Rivier in Italië; 27. Geheel; 28.
Dierengeluid; 29. Niets; 31. Berg
op Sicilië; 33. Met; 34. Schijn
(fig.); 36. Luchtblaas; 38. Bedrag;
40. Administratietroepen;
42. Laagte; 44. Waterhoogte; 46.
Artikel van onze adverteerder;
49. Heilige; 50. Stad in Italië;
52. Meisjesnaam; 53. Gedeeltel.
in de muur bevindende zuil. 55.
Naaste medewerkers; 57. Deel
van een trap; 58. Brede sjaal; 59.
Muzieknoot; 61. Snedig; 63. Wa
tering; 64. Deel v. fiets (meerv.);
67. Een zekere; 68. Plaatsnaam
van de bovenbed, adverteerder.
Alle merken, Vak
kundige maar goed
kope aansluiting.
Doe uw voordeel bij
Erkend Gasfitter
Ramstraat 9 - Tel. 30964
LEEUWARDEN
Vertikaal:
1. Minder eten; 2. Soort metaal;
4. Maanstand; 5. Recht stuk
vaart; 6. Vlot; 7. Bleekrood; 8.
Hoop; 9. Rijkstelegraaf; 10.
Voornaam; 11. Weekdier,- 13.
Klein hert; 15. Klein paard; 17.
Slecht; 19. Positief; 21. Nummer;
23. Erachter; 30. Bandeloos,- 31.
Tij; 32. Middellijn; 33. Vlies-
Dop; 35. Zedenleer; 36. Zorg
wekkend; 37. Zoogdier,- 39.
Voornaamwoord,- 40. Houding;
41. Voorzetsel; 42. Lidwoord; 43.
Godin; 45. Spoor v. paarden; 47.
Voornaamwoord; 48. Muziek
noot; 49. Delfstof; 51. Zitplaats;
54. Kolk (meerv.); 56. Voorbij
gaande toestand; 57. Puntig uit
steeksel; 58. Groente; 59. Stoot;
60. Bid (Lat.); 62. Door middel
van; 65. Tijdelijke uitkering; 66.
Bijwoord.
DE BOOMSBRUG
ligt over het water van het Vliet
bij de Oostergrachtswal. De brug
is genoemd naar de sluit- of
tolbomen, die hier eens voor de
brug in de stadsgracht lagen.
Drie honderd en vijftig jaar ge
leden lag de Boomsbrug er al,
maar de kans is groot, dat nu
z'n dagen zijn geteld: wordt het
Vliet gedempt, dan kan de
Boomsbrug wel verdwijnen.
DE GOUDEN KAT
kunnen we nu nog vinden aan
de Groentemarkt bij de Brol.
Het is het pand nummer 3, waar
nog steeds een gouden kat de
gevel siert. Heel lang is in dit
huis een apotheek gevestigd ge
weest en we mogen haast wel
aannemen, dat die kat al in het
midden van de zestiende eeuw
de passerende Liwadders op de
Brol in de gaten hield. De hier
wonende apotheker Jan Huy-
bertsz nam in die tijd de ge
slachtsnaam Cathius aan, of
Cathuis, Catzius en Cath. Z'n
zoon Huybert was „de ver-
maardste apotheker in geheel
Friesland".
DE VRIENDENKRING
was in de jaren voor de laatste
eeuwwisseling de naam van een
Korporaalsvereniging, die o.a.
Liefdadigheidsvoorstellingen in
de Stadsschouwburg gaf.
NUT EN GENOEGEN
zal de naam van verscheidene
organisaties zijn geweest; het
was zeventig jaar geleden ook
de naam van een Jongelings
vereniging tot Afschaffing van
sterken drank. De leden van
Nut en Genoegen plachten bij
een te komen op de bovenzaal
van de heer Bolman in de Hee
restraat.
HET HOOG
was, zoals we al eerder zagen,
een verhoging op het terrein
van het St. Anthony Gasthuis,
het was ook een hooggelegen
deel in de binnenstad. In 1543
is er sprake van „de Hoech" en
de Hoech is waarschijnlijk bij
de Put geweest.
DE POTMARGE
bestond vroeger uit de Grote
Potmarge en de Kleine Potmar-
ge; het is het water, dat de ver
binding vormt tussen de Greuns
en de stadsgracht bij de Zuider-
grachtswal.
HET HEIDENSHUIS
moet in vroeger tijden een an
dere, passende naam zijn ge
weest van het Vierhuis aan de
Dokkumer Ee. In de vijftiende
en zestiende eeuw kregen de
zwervende zigeuners en bede
laars, die men liever niet bin
nen de stadswallen zag een
slaapplaats in dit Heidenshuis.
In 1596 besloot men alle „hey-
denen, Egiptenaeren ofte dierge-
lijcke Lantloopers" uit onze pro
vincie te weren - de naam Hei
denshuis voor het Vierhuis ver
loor toen z'n betekenis.
DE KEIZER
heette eens een van de vele, vele
herbergen, die er in Leeuwarden
zijn geweest. Een stuk van 1583
maakt gewag van een transactie
„in den Keyzer". Waar de Keizer
gestaan heeft is niet bekend.
DE ZWARTE BLES
zullen oudere lezers zich nog
wel herinneren als een herberg
aan het Ruiterskwartier bij de
voormalige koemarkt. De her
berg had vroeger een paardek op
met een witte vlek als uithang
teken.
DE BARGEKOP
heette in een grijs verleden het
hoekhuis van de Koningstraat en
de Turfmarkt. Het pand stond
op de plaats van het huidige
Fries Museum. In 1659 was het
gebouwd, in 1797 werd het af
gebroken. Het huis moet van
een gevelsteen met een varkens
kop voorzien zijn geweest.
BORNEO
was vroeger de naam van een
sigarenmagazijn in het Heer
Ivostraatje. Het was (althans
tegen de eeuwwisseling) een de
pot van de Stoomtabaksfabriek
„De oude Rooker" van N. Tros
te te Workum. De zaak werd
toen gedreven door een heer W.
J. Idema.
DE NATIONALE TUIN
heette in de tijd van de Franse
overheersing de Prinsentuin, die
in deze bezettingsjaren z'n wer
kelijke naam niet mocht dra
gen. In de tijd van de Duitse
overheersing is de Prinsentuin
gewoon Prinsentuin gebleven.
DE HOEKSTER
KERKSTRAAT
weet u waar die was - of beter
gezegd, waar die is, want hij
bestaat nog steeds. Ja natuurlijk,
de Hoekster Kerkstraat liep naar
de Hoeksterkerk en naar het
Hoeksterkerkhof; het is een an
dere en nu nooit meer gebruik
te naam voor Wijde Steeg, de
Wijde Steeg aan de Voorstreek
uiteraard, want er zijn meer
Wijde Stegen in Leeuwarden.
HET THYSKE TILTSJE
heette tot 1875 de (vaste) Wir-
dumerpoortsbrug bij het Zuider
plein. Met deze naam werd
Thijs Feenstra geëerd, die van
1824 tot 1833 burgemeester van
Leeuwarden was. Thijs liet dit
tiltsje bouwen, vandaar dus
Thyske Tiltsje. Zo'n naamge
ving vonden onze voorouders
niet vreemd, maar daar hoeven
we nu niet meer mee te komen.
We horen de reacties al: Adri
aans brugje.
DE EUTERPESTRAAT
dankt z'n naam aan de mytho
logische figuur Euterpe, een
dochter van Zeus en een van de
negen Muzen. Euterpe was de
beschermster van de lyrische
poëzie.
Dit is een. oude foto van het
pand met de Gouden Kat aan
de Groentemarkt. De Firma
C. R. Miediema, Ijzerwaren,
zat er toen trourwens ook al
in.
HET GOUDEN HOOFD
was drie eeuwen geleden een
patriciërshuis aan de brede zijde
van de Nieuwestad tegenover de
Waag - het pand heeft gestaan
op de plaats van de winkel van
V. en D. De dichter J. Starter
spreekt in 1618 van dit huis als
„Het Gouden Hoofd", maar ze
ventig jaar later blijkt dit Hoofd
in waarde te zijn achteruitge
gaan. Dan namelijk is er sprake
van „het Vergulde Hoofd".
DE WITTE HELM
heette honderd jaar geleden het
huis nummer 7 in de Sint Ja
cobsstraat. Het pand heeft zon
der twijfel een witte helm als
uithangteken gehad.
DE DIENAARSTRANS
werd tot voor ruim honderd
jaar gevormd door een achttal
woninkjes van gerechtsdienaars
van het toenmalige Hof van
Justitie. De huisjes stonden op
het terrein waar later de nieuwe
gevangenis werd gebouwd. De
Dienaarstrans was vlak voor
1700 ontstaan; in 1846 werden
de huizen afgebroken met het
oog op een uitbreiding van de
gevangenis.
IN DE GULDEN
FORTUYN
konden de Liwadders van om
streeks 1675 hun boeken kopen:
het was het uithangteken van
een boekverkoper in de Peper
straat.
