J. C. VAN DAM: VIJF JAAR ACHTER DUITS PRIKKELDRAAD
Uit de stads* en dorps»
kroniek van Dr. Wumk
7
'T KLEINE KRANTSJE
AAN HET WERK
Do jongeren onder ons, onder de
vijftig, werden in het kamp Schoorl
te werk gesteld aan de wegen rond
het kamp. Wij, die al ouder waren
liepen wat vrij rond en zochten zo
af en toe ons vermaak in het vrij
willig onderhouden van de moes
tuintjes binnen de met prikkeldraad
afgesloten ruimte. Ook sport werd
nogal eens beoefend, vooral cricket
en voetbal. Het benodigde sport-
materiaal hadden kngelse sportlief
hebbers meegenomen. Met koffers
vol, van alles voorzien, waren som
mige geinterneerden in Schoorl aan
gekomen, ik daarentegen arriveerde
er dank zij de „vriendelijkheid" van
de Leeuwarder politic met niets, ge
lukkig kreeg ik van mijn broer in
Amsterdam spullen die ik beslist no
dig had en ook mede-geinterneerden
hielpen mij van alle kanten. De hulp
vaardigheid van het In gel se volk
staat bij mij hoog aangeschreven!
GAUW BEKEKEN
De stemming in 't kamp was goed,
iedereen dacht dal de oorlog niet zo
lang zou duren en met een paar
maanden wel bekeken zou zijn.
I ngeland zou spoedig z'n oorlogs
machine in werking stellen en dan
zou Duitsland wel gauw een toontje
lager zingen.
We bleven ongeveer twee maanden,
in dit kamp Schoorl. In die tijd
werden de geinterneerden één voor
één, in 't kantoor, door Duitse of
ficieren ondervraagd over hun Brit
se nationaliteit. Zij die uit Holland
se ouders waren geboren werden in
vrijheid gesteld. Ook ik moest mij
Gefotografeerd als een reisgezelschap met twee geüniformeerde gidsen aan de kant: de Engelse geinterneerden in het kamp Schoorl. Achterste rij tweede
van links met donkere jasje de schrijver van deze herinneringen, onze stadgenoot J.C. van Dam. Rechts naast hem staat James Brotherhood, bekend van de
Engelse lessen voor de radio. Ook de eens zo vermaarde Ajax-voetbaltrainer Jack Reynolds moet op deze foto staan. Enkele op deze foto voorkomende
joodse geinterneerden, die vruchteloos hemel en aarde bewogen om weer vrij te komen, hebben aan deze internering hun leven te danken gehad: ook zij
zagen na vijf jaar achter Duits prikkeldraad de vrijheid terug.
dc heren die mij kwamen verhoren,
nogal bezwaren op. Hoewel ik dc
Duitse officieren liet weten, dat het
een wilde jeugdsprong was geweest
en dat ik, wanneer ik in een Duitse
kolonie was geweest - Duitsland had
in die jaren nog kolonies - ik mis
schien in Duitse dienst was getreden.
Maar hoe ik ook probeerde de zaak
goed te praten, op alles kreeg ik te
horen dat dit „kwatsj" was. Telkens
hoorde ik maar dat woord „kwatsj".
TO HELL WITH YOUR
KWATSJ!
Dil bracht mij een weinig van mijn
stuk en tenslotte schreeuwde ik te
rug: „to hell with your kwatsj,
kwatsj!". Dit advies, loop naar dc
hel, deed dc deur dicht of beter
gezegd, deed dc deur open, want
niet zachtzinnig werd ik naar buiten
Heraus. De kerels gaven ons te
kennen, dat we moesten opstaan en
ons reisvaardig moesten maken. Wij
konden nu onze burgerkleding wel
inpakken en werden van militaire
kleren voorzien: wc kregen de gek
ste uniformen, in allerlei kleuren,
soms veel te groot, soms veel te
klein, allemaal buit gemaakte spul
len uit het bezette f rankrijk. Belgié
en ons eigen land.
We zagen er zo hoogst komisch uit
en ondanks onze teleurstelling het
kamp Schoorl te moeten verlaten,
lachten we ons half dood toen wij
elkander bewonderden. We leken
wel op de „Sanculotte's" uit de
franse revolutie.
Er stond al een aantal auto-bussen
klaar, die ons van Schoorl naar
Alkmaar brachten, waar een lange
afstand-trein wachtte. Dc stemming
Aan het front in Frankrijk in de eerste wereldoorlog. „Een w ilde jeugdsprong zei ik, maar die Duitsers geloofden
het niet. Kwatsj! zeiden ze. Kwatsj -kwatsj - kwatsj!
1767 27 Juni
Bij Stotsman, castelein in het
Hof van f riesland te Leeuwar
den wordt gegeven een instru
mentaal en vocaal concert waar
mad. Barbarini, de nieuwe Ita
liaanse aria's laat hooren. Prijs
van 16 concerten f 6 -, entree
f 0.50.
1767 29 Juni
Kastelein J. Havinga te Wierum
laat een papegaai verschieten om
een zilveren prijs.
1767 25 Juli
Verschenen de beeltenis van f
Sjoerts als zwarte konst plaat,
alsmede de Baan in optocht.
1767 10 Aug.
Hardzijlpartij in Grouw om twee
vleugels en baltjcs.
1767 24 Aug.
Ringrijden op Dronrijp om een
zilveren tabaksdoos voor de
knecht en een gouden ring voor
de meid. die de ring driemaal
eerst heeft gestoken
1767 4 Okt.
Huwelijk van stadhouder Willem
V met Frederica Sophia Wilhel-
mina van Pruisen, Carolina Cou-
lon te Leeuwarden geeft daarop
een gedicht uit. eveneens op de
geboorte van een prinses op 18
Nov. 1770.
1767 7 Okt.
Een edelmoedig gezelschap uit
zugt voor dc behoudenisse hun
ner mecdemenschen, belooft een
gouden medaille of zes gouden
ducaten aan hen in de zeven
provinciën, die een mensch of
kind hetwelk voor dood uil het
water is gehaald, door een goede
behandeling weder herstellen.
De wijze van behandelingc wordt
breeder voorgedragen in de Phi-
losooph, no 86, een spectato
riaal werk.
1767 8 Okt.
C. van Tiel. kastelein in het
Poortien te Leeuwarden, heeft
laten aanleggen een kolfbaan en
verzoekt den liefhebberen haar
gunst om in een wijngelag te
kolven.
1767 11 Nov.
De Leeuwarder Courant bevat
het gebed dat de rabbi in de syna
goge te Leeuwarden, deed bij,
het huwelijk van Prins Willem V
vertaald door Joseph Israels, dc
reede daarna was uit Genesis I 2
2:3.
1767 18 Nov.
Gedeputeerde Staten van Fries-
land laten vêrkoopcn twee def
tige huizingen op de Breedzijde
van de Nicuwestad, omtrent dc
Duco Martenapijp. No 1 be
woond door ammunitiemeester
Huber, no 2 door rustmeestcr
S. Pen 1 errnan
Dc ontvangst door de Duitse-waeht
in het kamp Schoorl was voor ons
f.ngels-geintcrneerdcn niet onvrien
delijk. Ook de reeds aanwezige ge
vangenen, uit alle delen van Neder
land naar hier getransporteerd - en
dat waren er enige honderden - wa
ren over dc behandeling lot zover
tevreden.
Het was een gewezen Hollands mili
tair kamp, achter hoge duinen ver
scholen. Het gezicht op die duinen
met als hoogste duintop „de Blin-
kert" was heel mooi. Graag had ik
dat „heerlijk Hollands duin" willen
beklimmen, om weer eens de zee te
zien die mij zo lief is. maar de prik
keldraad-versperring en dc Duitse
wacht beletten dat.
We werden in barakken onderge
bracht, die er zindelijk uitzagen.
Dadelijk na aankomst kregen wc een
warme maaltijd die overbest smaak
te. De kok was de bakker uit Schoorl
en in die begin-dagen van de oorlog
was het eten nog „plentiful". De
Hollandse „kuchjes", het kommies
brood, dat onze boterham vormde
was ook best in te nemen
in het kantoor aan een verhoor on
derwerpen.
Nu stond er in mijn proces-verbaal
mijn vrijwillige dienstneming in het
Australische leger, een onderdeel
van het Britse leger, in de eerste
grote wereldoorlog 1914-1918. Dit
kiezen van dc Engelse zijde, bijna
een kwarteeuw eerder, leverde bij
geduwd. Later hoorde ik dat mijn
uitdrukking een belediging van de
„Duitse Weermacht" was geweest
en deze uitlating heeft mij vijf kost
bare jaren van mijn leven gekost.
Het was op de tweede september
(1940). dat wij heel vroeg, een uur
of vijf, ruw door Duitse soldaten
werden gewekt, met een. Aufstehen-
in de trein was uitstekend, tal van
Engelse liederen werden luidkeels
gezongen, ledereen dacht dat we
naar Groningen getransporteerd zou
den worden, omdat, zo werd be
weerd geinterneerden niet uit het
land mochten worden gestuurd,
waarin ze geinterneerd waren. Maar
bij Zutfen ging de trein verder het
oosten in op Enschede aan. Dit
bezegelde ons lot. Hoe meer wc de
Duitse grens naderden, hoe stiller
het in de trein werd. Pr werd nu
niet meer gezongen en diep in ge-
djehten vroegen we ons af wat er
nu. met ons Engelsen, in Duitsland
zou gaan gebeuren.
WORDT VERVOLGD
