IN VERSCHILLENDE, IN DEZE KOLOMMEN AL BESPROKEN STADSGEDEEL
TEN, WAAR VROEGER DE HARTSLAG VAN HANDEL EN NIJVERHEID
DAGELIJKS VOELBAAR WAS, HEEFT DE TIJD HET LEVEN OP DE VLUCHT
GEJAAGD. KLEIN CAMSTRABUREN, HET SCHAVERNEK, DE SPEELMANS
STRAAT, HET OLDEGALILEEN EN PIETERSBUREN, ALLEMAAL BUURTEN,
WAAR EENS DE HANDEL ZICH VERENIGDE, WAAR GEZELLIGHEID EN
BEDRIJVIGHEID OM DE VOORRANG STREDEN, SCHIJNEN NU TE WACHTEN
OP EEN STILLE DOOD.
DE TREKSCHUIT EN DE HONDENKAR, DIE ER EENS VASTE KLANTEN
WAREN, KOMEN ER AL LANG NIET MEER, HET GROS VAN DE VRIENDE
LIJKE STOOMBOOTJES EN GEMOEDELIJKE PAARDENWAGENS, DIE IN LATER
JAREN HET BEELD VAN DE BUURTEN BEPAALDEN, WORDEN ER OOK AL
LANG NIET MEER GEZIEN. SLECHTS EEN ENKEL BOOTJE EN ENKELE
PAARDENWAGENTJES, DIE BESLIST DE BAND NIET WILLEN VERBREKEN
MET DIE OUWE TIJD KOMEN ER NOG, ALSOF DE JAREN ER HEBBEN STIL
GESTAAN. ALS MENSEN, DIE IN DE HERFST VAN HUN LEVEN NOG EENS
TERUGKEREN NAAR HUN OUDERS GROND, TREKKEN ZE TROUW OP
BEPAALDE DAGEN VANUIT DE PROVINCIE NAAR HIER EN GEVEN ER EEN
IDEE VAN, HOE HET VROEGER OP DRUKKE DAGEN GEWEEST MOET ZIJN
IN DEZE STILGEWORDEN DELEN VAN DE STAD.
't 3^-ieine 3^-rcmtóje ieeót iedereen
JONGENS WAT WERD ER GEKNOKT
IN DE VROEGERE AMELANDSSTRAAT
ALLES KORT EN KLEIN
Gewoonlijk losten de bewoners van
de buurt zelf hun moeilijkheden op,
zelfs wanneer - wat nog wel eens
gebeurde - een jongen van de stro-
cartonfabriek aan de Potmarge in
een van de danszalen heibel had
gehad en de volgende avond de hele
strocartonfabriek kwam opzetten
om de zaak kort en klein te slaan.
Alleen wanneer het al te grijs werd
in de straat, wanneer het gevloek
en getier van de twisten tot op
Tuinen en Voorstreek hoorbaar was,
moesten politiemannen als Brands-
ma, Inia en „het Knopke" er aan te
pas komen om de vechtenden uit
een te drijven.
Even bekend, maar van andere aard
was het koffiehuis van Pruis, waar
je voor twee centen een kop goede
koffie met en voor één cent een
kop koffie zonder suiker dronk,
waar de lekkerste stuten vier centen
kostten en waar je voor een dubbeltje
een zakvol witvisjes kocht, die Wil
lem Pruis placht schoon te maken
voor de gevel van zijn zaak.
Behalve deze danshuizen en het
koffiehuis van Pruis waren er ver
scheidene lompenpakhuizen, want
de Amelandsstraat was voor alles
de straat van de voddenhandelaars.
Daar had je bijvoorbeeld Abraham
de Jong, die in lompen handelde,
maar ook militaire uitrustingstuk
ken verkocht, daar waren Mozes
Levie Turksma en Levie Mozes
Turksma, daar woonde Salomon
Polak en daar had je Goocheme
Sampie, van wie werd verteld, dat
hij elke week van zijn baas een
gulden extra kreeg, omdat hij zo
handig met de weegschalen kon
omgaan...
AKKE DE KRUK
Vele andere opvallende figuren uit
deze straat zijn blijven voortleven
in de herinnering van hen, die er
eens hebben gewoond. Zoals Jodejel,
met Teatske en Dikke Marie be
horend tot de vele gevallen vrouwer
in deze buurt, Swaantje, die „plak
kerige" sinaasappels verkocht voor
een cent en die „Swaantje met de
verbrande billetjes" heette, nadat
ze in een teil kokend water gevallen
was, Akke de Kruk, die een snoep-
diske had vlak bij de Nieuwe Kade,
Kroeme Manus en Sterke Flud, die
schoenmaker was, maar ook kachels
met zwanehalzen verkocht.
Een wereldje apart vormden de
stegen in deze buurt. De werkelijk
pittoreske doorgangen tussen Tui-
Precies vijftien jaar geleden schreef Fenno Schoustra, de redac
teur van 't Kleine Krantsje, een reeks artikelen over bepaalde
hoeken van het oude Leeuwarden. Het is nu, zoveel later,
interessant te lezen, hoe toen zijn visie was. Belangwekkend
is ook te constateren, wat er sindsdien allemaal veranderde.
Hoe geheel anders is dat gegaan met
de buurt, die in de schaduw van de
kazerne ligt, de Amelandsstraat met
zijn naar de Tuinen leidende zijtak
ken, die eens de schilderachtigste
stegen van Leeuwarden zijn geweest:
de Pijpbakkerssteeg, de Schuitma-
kerssteeg en de Kromme Elleboog
steeg. Wie er een halve eeuw geleden
een kijkje nam werd er getroffen
door de landelijke rust, die vaker
door het geschreeuw van een vecht
partij dan door het lied van de
arbeid werd verstoord, wie er nu
tracht door te lopen wordt verrast
door een onverwachte drukte:
auto's, bestelwagens, bakfietsen rij
den er af en aan en versperren
dikwijls voor de voorbijganger de
doorgang.
De magazijnen en pakhuizen van
enkele grote firma's hebben de
Amelandsstraat uit zijn sluimer ge
wekt en tot een van de bedrijvigste
hoekjes van de stad gemaakt.
DANSHUIZEN
De Tuinen van vroeger met pittoreske doorgangen naar de Amelandsstraat
Vraag tien Amelandsstraters van
boven de zestig iets te vertellen van
deze buurt van een veertig, vijftig
jaar terug en zeker zeven zullen van
wal steken met de mededeling, dat
er vroeger twee danshuizen waren
in de straat. Twee danshuizen vlak
naast elkaar. Een van Minze Pool
op 29, een van Sietze Hempenius
op 27. Pool was de zaak voor de
schippers, Hempenius was de zaak
voor de soldaten, maar beide werden
ze gemeenlijk „Hossebossen" ge
noemd.
Sweitze Prozee verzorgde de mu
ziek voor zijn stiefvader Pool, Jopie
van der Meer was de speelman voor
zijn schoonvader Hempenius. Om
zeven uur 's avonds begonnen ze al
en ze speelden door tot elf. Daarna
mocht er niet meer worden gedanst,
maar drank geschonken werd er
nog wel en niet zo zuinig ook. Vaak
werd een luttel meningsverschil
door de verhitting van de drank zo
gevoed, dat het tot een uitbarsting
kwam en niet gering in aantal waren
dan de klappen, die er vielen.
Befaamd voor de jongelui, die hier
op de muziek van de harmonica hun
polka's en valeta's dansten, werden
de Hossebossen zo berucht voor de
buitenstaanders, die van horen-zeg
gen wisten hoe ruig het er toe kon
gaan, hoe gruwelijk de gasten er
zich vaak aan de drank te buiten
gingen, hoe wild er soms gevochten
werd.
Aan het fotograferen van de Amelandsstraat hebben de mensen in vroeger jaren hun tijd niet verdaan. Vandaar dat
foto's van deze straat nu zo zeldzaam zijn. Op deze plaat zien we het nu nog bestaande pand met de gevelsteen De
Kuiper. Het huis dateert van 1686.
