DE HERINNERINGEN AAN DE SCHRANS EN DE HUIZUMERLAAN DOOR BIJL
E.A. IN VORIGE NUMMERS VAN HET „KRANTSJE" OPGEHAALD, HEBBEN MIJ
AAN HET NADENKEN GEBRACHT OVER HETGEEN MIJ NOG BIJGEBLEVEN
IS AAN DE OMGEVING VAN HET HUIS WAARIN IK MIJN JEUGD TOT AAN
BIJNA VOLWASSENHEID HEB DOORGEBRACHT. DUS DE PERIODE ROND
1900 TOT 1920. DAT HUIS STOND - EN STAAT NOG - OP DE HOEK VAN DE
VOORSTREEK EN DE KONINGSSTRAAT EN VULDE MET HET FRIES MUSEUM
DE NOORDZIJDE VAN DIE STRAAT. VAN DE HOEKRAMEN VAN DE EERSTE
EN TWEEDE ETAGE HAD MEN EEN RUIM UITZICHT OP DE KONINGSPIJP,
DE KOORNMARKT TOT NOG EEN DEEL VAN DE KELDERS EN DE EEWAL
TOT EEN EIND VOORBIJ HET AGENTSCHAP VAN DE NEDERLANDSCHE
BANK. OP HET BALKON STAANDE ZAG MEN NAAR RECHTS DE VOORSTREEK
TOT BIJNA AAN DE NIEUWEBUREN EN NAAR LINKS DE KONINGSSTRAAT
DOOR TOT EEN STUKJE VAN DE KANSELARIJ.
■t 3£i eine iJ^rantóje leeót iedereen
HERINNERINGEN AAN
Dit balkon is het toneel van mijn
eerste herinneringen. Van daar af
zag ik Koningin Wilhelmina met
Prins Hendrik voorbij rijden toen
hij als jong (of aanstaand) echtge
noot,. van de Vorstin den Volke
werd vertoond en ik zag van dat
balkon Paul Krüger toen hij tijdens
de boerenoorlog Nederland bezocht.
Ook daarna werd menige gebeurte
nis vanaf het balkon bekeken. Rel
len op de Eewal tijdens de spoor
wegstaking waarbij de Commissaris
van Politie, Wesser, met zijn fiets
op de demonstranten insloeg en de
straat schoon veegde; de optochten
na de hardrijderijen op de IJsclub
als de hooggehoede en blauw-ge-
kousde bestuurderen met de win
naars (o.a. vele Poepjes, spreek uit
met een trema op de eerste e) achter
de muziek naar de Nieuwe Doelen
of de Phoenix gingen om te dineren.
Iedere vrijdag moest ik ook kijken
naar het laden en lossen van de
vrachtscheepjes die daar gemeerd
waren. Het kleine tjalkje dat vlak
tegenover ons huis lag wekte vooral
mijn bewondering. Ook weet ik
nog hoe op een koude winteravond
met een harde knal het grachtwater
plotseling in ijs werd omgezet. Het
was blijkbaar sterk onderkoeld ge
weest tot het ineens bevroor. Of
het dezelfde winter was waarin ik
een paar dagen later mijn eerste
schreden op schaatsen maakte ach
ter een keukenstoel weet ik niet
meer. Ook deed ik eens mee met
een hardrijderij voor jongens op de
gracht.
CAFE NEUF
Op de tegenover gelegen hoek van
de Koningsstraat was Café Neuf
(Noordhof) waar tegenaan in de
straat de zg. kiosken waren. In de
eerste verkocht het bultje Vuist
behalve rookartikelen ook „Kleurde
en swartense" ansichten. De volgen
de kiosk wisselde nog al eens van
gebruiker. Er was eens een schoen
maker en het was eens een opslag
plaats van papier. Met een kleine
tussenruimte volgde dan een pot-
huisje waarin Westerhof, de blik
slager, zijn bedrijf uitoefende en
ook mijn hoepels met haak eraan
smeedde.
Dan kwam de dames-hoedenzaak
van Van Borsum Waalkens en de
scheerwinkel van Barendsma. De
barbier kwam dagelijks omstreeks
8 uur mijn vader scheren. Hij bracht
dan het laatste nieuws mee dat hij
blijkbaar reeds bij vorige klanten
had vernomen. Hij werd voor zijn
diensten bedankt toen de gilette
zijn intree deed en het maandtarief
werd verhoogd van f2.25 tot f 2.50.
Op de hoek van de Koningsstraat
en de Tweebaksmarkt was dan nog
een kiosk waar boter, kaas en eieren
verkocht werden. De Tweebaks
markt was ons speelterrein en hier
leerde ik fietsen. Er was immers nog
geen verkeer.
Verlaten wij de Koningsstraat en
kijken we in de richting Kelders dan
zien we naast Café Neuf de boek
handel van Luiting, de pianohandel
van Blank en de meubelzaak en
stoffeerderij van Slauerhoff. Jan
Slauerhoff zat, evenals Simon Vest
dijk, bij mij in de klas op de HBS.
Weinig vermoedden we toen dat
beiden later arts en litterator zou
den worden. Slauerhoff was van de
twee ongetwijfeld de meest bewoge-
ne, Vestdijk de erudiet. Persoonlijk
heb ik Slauerhoff als schrijver het
meest kunnen waarderen, maar het
blijft mij een raadsel hoe hij uit de
banale omgeving van zijn ouderlijk
huis, waar ik vaak kwam om samen
ons huiswerk te maken, heeft kun
nen groeien naar zijn fijn gevoelig
dichterschap.
Weer verderop de en-gros hoeden
zaak van Van Driesum, een drank
winkel en op de hoek van de Korf-
makersstraat nog een muziekhandel.
OVER RIJDENDE FIETSER
Aan de andere kant van genoemde
straat de manufacturenzaak van
Marcus, dan een zaak in huishoude
lijke artikelen en één in schertsarti-
kelen. De zoon van de eigenaar van
deze zaak bereidde zich voor om
gymnastiekleraar te worden en wek
te onze bewondering door over een
rijdende fietser te springen.
Tegenover deze zaken, dus aan de
eigenlijke Kelders de ijzerhandel van
Otma en de zich steeds uitbreidende
firma Niermeyer. Aanvankelijk al
leen in huishoudelijke artikelen
kwamen er later haarden en kachels
bij, electrische installaties en centra
le verwarmingen; ook werd het
hoekpand van Kelders en Minne-
mastraat geannexeerd.
De Koornmarkt begon dan weer
met het pleintje waaraan Hotel De
Nieuwe Doelen lag. Hier zwaaide
Henri Hoven de scepter; hij werd
om zijn voortdurende gesprekken
DE VELE INGEZONDEN
STUKJES OVER DE
SCHRANS EN OMGEVING
IN DE LAATSTE NUMMERS
VAN T KLEINE KRANTSJE
ZIJN VOOR EEN VAN ONZE
ABONNEE'S, DE HEER DR.
IR. N.D.R. SCHAAFSMA TE
DEN HAAG, AANLEIDING
GEWEEST IN DE PEN TE
KLIMMEN OM HERINNE
RINGEN OP TE HALEN AAN
DE BUURT, WAAR HIJ ZIJN
JEUGD HEEFT DOORGE
BRACHT: DE OMGEVING
VAN VOORSTREEK EN KO
NINGSSTRAAT. MET ONZE
BIJZONDERE DANK VOOR
ZIJN INTERESSANTE BIJ
DRAGE GEVEN WIJ DE
HEER SCHAAFSMA HIERBIJ
GRAAG HET WOORD.
met de gasten niet steeds gewaar
deerd. Maar voor mij was hij de
goede man als ik een enkele keer
mee mocht rijden met het rijtuig,
dat vier maal per dag naar de aan
komst van de sneltreinen uit „Hol
land" ging om de hotelgasten af te
halen.
Compleet met kolossale snor: Com
missaris J.F.W. Wesser.
Op deze oude foto van de Voorstreek het hoekhuis van de Koningsstraat met nog net zichtbaar het balcon, vanwaar de schrijver van dit artikel de hele
Voorstreek en de Wortelhaven kon overzien. De plaat linksboven is gemaakt tijdens een jubileumfeest van de familie Schellingwoud (commissionair) op
21 december 1925 in het hotel De Doelen. Links op de foto het echtpaar Hoven, precies in het midden achteraan de oberkelner, de heer Knip.
