DUBBELTJE WAS EEN KWARTJE WAARD
BREEDSTRAAT WAS DE KOOPSTRAAT
MEISJES VAN HET WEESHUIS
9
Plaatsten we-onlangs in 't Kleine Krantsje een oude foto van jongens in 't Old Burger Weeshuis aan 't Zaai
land, vandaag een plaatje met meisjes uit dit weeshuis, gemaakt in 1909. We beginnen bij de achterste rij en
we gaan van links naar rechts: i
Alie Smit, Tet Wielinga, Gusta v.d. Zwaan, Tet Spaan en Tietje Brinksma.
Op de voorlaatste rij: eerst een onbekende, dan Visser met een vraagteken, Jet Ras, Jo Boontje, Jaike Keizer,
Annie Daniëls, Geertje Bijlsma, Gretha Doorn, Meiltje Heidoorn, Dientje v.d. Zwaag en Eva Doorn.
Op de tweede rij weer eerst een onbekende, Leentje de Wilde, Lucie v.d. Zwaan, Elisabeth dé Haas,
onbekend, Boontje en Anneke Jorritsma.
Tenslotte op de voorste rij: Sijke Schermer, Anneke Roeters, Annie Mulder, onbekende/Keizer, twee
onbekenden en Jousma met een vraagteken.
't leine 5^ranteje leeM iedereen -
Daar ik mijn jeugdjaren op "De
Put" en omgeving heb doorge
bracht, zal ik trachten iets uit
het geheugen op te diepen, over
de Breedstraat in die tijd zo lang
voorbij.
De Breedstraat dankt ongetwij
feld haar naam aan de wat
bredere aanleg van de straat.
Vergeleken bij de nauwere
straten nabij; Sacramentstraat,
Slotmakersstraat en Speelmans
straat verdient ze deze naam ten
volle.
Zij was de koopstraat in de
Jodenbuurt waar men vele spul
len goedkoop kon kopen. Waren
in ons Leeuwarden, Nieuwestad,
Voorstreek en Wirdumerdijk
dan al de voornaamste winkel
straten, zij, die op een koopje uit
waren, gingen naar de Breed
straat. Daar was een dubbeltje
een kwartje waard
Na de Sabbath en ook op
zondagmorgen was het daar een
drukte van een kooplustig pu
bliek. De zaken van Van Messel,
Drielsma en Feitsma stonden als
niet duur bekend. Voor galante
rieën, hoeden, petten, schoenen
en pantoffels was daar het adres.
Niet zonder enige Joodse humor
vond daar soms de koop plaats.
Zo kwam er eens in de winkel
van "Van Messel" een eenvoudi
ge vrouw die een stuk baai
wilde kopen voor het maken van
een hemd voor haar man. De
koopman liet haar tal van rollen
baai in verschillende kleuren en
dikten zien. De toonbank lag
tenslotte vol met dit spul. Maar
tot een beslissing kon de vrouw
niet komen en toen vroeg Van
Messel: "hewwe jou het nog niet
een bitsje lichter "Ja Moeke,
ik zal je helpen was z'n
antwoord. Hij ging de kamer
achter de winkel binnen, kwam
terug met een staande petro
leumlamp, plaatste deze op de
toonbank, stak de lamp aan en
vroeg de vrouw: "Hewwe jou het
nou licht genoeg
GOEDKOPER VLEES
Niet alleen was de Breedstraat
het aangewezen adres voor het
kopen van lijfgoederen, maar
ook was daar, zo zei men, het
vlees goedkoper. De slagerswin
kels van De Wilde, van der Pol
en Zendijk trokken veel klanten,
Zendijk was een Joodse slachter,
bij wie het vlees "kauscher" was,
rein en zuiver. Modern voor die
tijd waren de slagerijen van De
Wilde en van der Pol.
Reclame voor het vlees maakte
men door met een jonge vette
koe, rijkelijk met kransen van
papieren bloemen omhangen,
door de stad te trekken, om zo
de aandacht te vragen voor de
kwaliteit van het vlees.
Vroeger slachtte men nog in de
winkel. Dit zijn koeien, bestemd
voor slager De Vries in de Grote
Hoogstraat.
Daar er toen nog geen abattoir
bestond, slachtte men in de
winkel. Deuren en ramen wer
den door blinden gesloten om
het doden van een koe aan het
oog te onttrekken. Maar wat er
plaatshad in de afgesloten win
kel, toonde wel het bloed dat
over de deurdrempel de straat
opstroomde.
Op de hoek Put-Breedstraat
woonde het "Kiepe Joodsje", een
klein mantsje en niet al te gaar.
Hij zat op z'n stoep ijverig
kippen te plukken. Van ons
jongens uit de buurt genoot hij
nogal belangstelling. Graag
mochten we hem wat plagen
door met een veer in zijn nek te
kietelen. Denkend dat het een
mug was, sloeg hij naar het
beest, dat er natuurlijk niej zat,
wat ons bijzonder vermaakte.
WEGSCHOPPEN
Zag een voorbijganger ons spel
letje, dan wilde hij ons weg
schoppen, maar als hij nog aan
het schoppen was waren wij al
een eind de Put op, of de
Breedstraat ingevlucht.
Stond de Breedstraat dus in de
stad bekend als goedkope win
kelstraat, ook door de Concert
zaal van "Van der Wielen" wist
men deze straat te vinden. Bij
een concert togen de muziek-
minnende Leeuwarders er in
grote getale op af. Ook werd de
zaal benut voor politieke verga
deringen. Kwam onze Pieter
Jelles Troelstra ons verrijken
met z'n sociale ideeën, dan was
de zaal vol mensen. Vrij debat
had daarbij plaats, wat de lach
spieren wel eens in werking
stelde.
Door
J.C. van Dam.
Men vreesde bij zo'n vergadering
waar Troelstra sprak nog wel
eens herrie en achtte dan poli
tietoezicht noodzakelijk, zodat
er altijd, zowel in de zaal als
daarbuiten enige agenten aan
wezig waren. Maar rustig, zover
mij bekend, verliep zo'n bijeen
komst toch altijd.
Onder het zingen van de
"Internationale" verliet men de
zaal, soms al laat in de avond.
Als opgeschoten jongen mocht
ik graag wanneer Troelstra
sprak zo'n vergadering bijwonen.
Bij thuiskomst liet ik dan, wat
luidruchtig mijn sociale gevoe
lens weten, wat mijn vader deed
opmerken tot mijn moeder:
"geef de jonge maar gauw een
boterham, het socialisme komt
uit een lege maag
Ook was er zo nu en dan een
boelgoed, een veiling van inboe
dels, in de zaal van t van der
Wielen. Zo'n verkoping werd
vaak door een omroeper in de
eenvoudige wijken van de stad
bekend gemaakt. Deze maakte
gebruik van een gong, een meta
len bekken waarop met een
omwonden houten klepel werd
geslagen. Verscheen deze man in
de buurt en liet hij zich horen
dan gingen de huisdeuren open;
iedereen wou weten wat voor
nieuws de man te vertellen had.
Werd er een boelgoed aangekon
digd dan waren velen van de
partij en togen op de aangegeven
datum naar de zaal.
"MIEN
De verkoping had bij opbod
(Vervolg op pagina 12
