14
3^'<?/<ic 5£rant<>/e leeet iedereen
„Leeuwarden gephotographeerd"
staat er op de voorpagina van dit
Kleine Krantsje - gephotogra
pheerd met tweemaal ph en dat
doet ons vermoeden, dat deze
foto's, (nee photo's) van onze
goede stad al heel lang geleden
zijn gemaakt. Welnu, dat is dan
ook zo: „Leeuwarden gephoto
grapheerd" is de titel van een pas
verschenen fotoboek van oud
Leeuwarden, uitgegeven door De
Tille BV en samengesteld door
de heer W. Dolk van ons gemeen
tearchief.
Al enkele malen eerder zijn er
fotoboeken, of beter gezegd
misschien, boeken met foto's van
oud Leeuwarden op de markt
gebracht, maar deze nieuwe
uitgave steekt zover boven ande
re uit, dat wij er met veel
genoegen enige aandacht aan
schenken.
Buitengewoon interessant
Leeuwarden gephotographeerd
bevat 174 foto's, afkomstig uit de
verzamelingen van het Gemeen
tearchief, het Fries Museum en
de Ottema-Kingma Stichting en
gemaakt in de periode van 1860
tot omstreeks de twintiger jaren.
De oudste afbeeldingen zijn dus
van ver voor onze tijd en alleen
daarom al buitengewoon interes
sant.
De platen zijn vrijwel alle in een
kloek formaat afgedrukt en
voorzien van plaatsaanduiding,
voor zover bekend de naam van
de maker en de datum, waarop
de foto werd gemaakt. De
De zwem- en badinrichting aan de Noordersingel, afgebroken in 1912.
samensteller heeft de foto's dus
geen bijschriften meegegeven,
maar hij vertelt ons in een
uitgebreide inleiding wel veel
over het ontstaan van de
fotografie en over de Leeuwarder
fotografen uit de negentiende
eeuw.
Bovendien, en dat lijkt ons voor
veel echte ouwe Leeuwarders ook
zeer interessant, heeft de auteur
aan zijn werk een naamlijst
toegevoegd van fotografen, die in
de periode van 1847 tot 1917 in
Leeuwarden hebben gewerkt.
Het is een belangwekkend over
zicht met voor ons bekende
namen als Jacobus Marinus van
der Peijl, Andries Ludovicus,
Lorié en Joseph Dwinger, om er
zo voor de vuist weg maar enkele
te noemen, maar ook met minder
bekenden, van wie weinigen ooit
zullen hebben gehoord.
De vroeger zeer bekende Hen
drik Johannes Craije, die met een
twintigtal foto's een belangrijke
bijdrage voor dit boek geleverd
heeft, is volgens dit overzicht in
1857 geboren in Haarlem, kwam
in 1879 naar Leeuwarden en
overleed hier in 1936. Het zijn
wetenswaardige feiten voor wie
tot dusver wel iets wist van zijn
werk, maar vrijwel niets van de
fotograaf.
Spoor bijster
Jammer daarom, dat de heer
Dolk van sommige van deze
Leeuwarder fotografen het spoor
niet volgde tot hun dood. Hij
vertelt ons bijvoorbeeld wel, dat
een prominente fotograaf als
Jacobus van der Peijl in 1883
geboren werd in Terneuzen, in
1905 in Leeuwarden kwam en in
1933 verhuisde naar Huizum,
maarbericht ons niets over het
verdere levenslot, waarvan hij in
dit geval alles had kunnen lezen
in 't Kleine Krantsje - wij hebben
al eens een heel verhaal aan Van
der Peijl gewijd.
Maar goed, het gaat in dit boekje
om de foto's, die ons confronte
ren met het Leeuwarden uit opa's
tijd, niet zo'n mooie tijd, wanneer
we de ouderen horen, maar toch
een heerlijke tijd, wanneer we
deze afbeeldingen zien: stille
straten, intieme plekjes, gemoe
delijk verkeer.
Curieus is de foto, die ons de
ruine's van de in 1860 afgebran
de Prins Frederikkazerne laten
zien, weemoedig stemmen de
platen van zoveel hoeken van de
stad, die verdwenen zijn. Veel
van de foto's zullen onze
abonnee's al eens in onze krant
hebben gezien, andere evenwel
waren nog nimmer gepubliceerd.
Die laatste opnamen kwamen
dan uit de Ottema-Kingma
Stichting, die beschikt over een
fotoalbum van de Leeuwarder
tabaksfabtikant Simon A.B. Ta
conis - hij maakte tot z'n dood in
1928 als amateur fotograaf tal
van foto's die voor ons nu
uitermate boeiend zijn.
Molens
In de onderschriften bij de foto's
hebben we één vergissing ontdekt
Bij een prachtige foto van het
Vliet geeft de heer Dolk de
houtzaagmolen De Phenix (heel
vroeger De Herstelling) ten
onrechte de naam van De Haan,
want deze (olie)molen De Haan
stond op een andere plaats aan
het Zuidvliet. Trouwens, de
onderbouw van de molen De
Haan bestaat nog steeds en is
zelfs op de betreffende foto te
zien. De oliemolen de Jonge
Phenix stond bij Pietersburen,
dan kwam de houtzaagmolen de
Phenix en verderop kwam dan de
oliemolen De Haan.
En nu we toch over de molens
praten: waarom noemt de auteur
alle molens bijnhun naam, maar
die van de Houtpolle niet
Dat was De Fisker, een naam, die
overigens niet algemeen bekend
is geweest.
Verder lezen op pagina 15
%4->
Wi
4» 4,
Nog een van de vele unieke foto's uit het boek Leeuwarden Gephotographeerd: het Cambuursterpad, met rechts de Bleeklaan in aanleg en helemaal rechts de VieverskooF.
