SINTERKLAASFEEST VAN VROEGER
MET TRAGISCH ASPECT
5
KLEINE ROELIE HAD "UITGEMUNT"
leine Z^Cranteje leeet iedereen
In de late namiddag van de 4e
deeëmber 1901, deed de grijze,
sombere winterlucht de scheme
ring al vroeg invallen. Alle 48
kinderen van de vijfde school
klas waren zeer tegen de
orderegels in vrolijk gestemd en
nog al luidruchtig gaven ze daar
uiting aan. In dit laatste halfuur
was de meester begonnen met
het uitreiken van de welbekende
metalen plaatjes met een num
mer. voor ieder kind één voor
het Sinterklaasfeest van de
volgende dag.
Dan was er geen school voor de
drie hoogste klassen, in plaats
daarvan zouden deze klassen in
optocht vertrekken naar de grote
zalen van van der Wielen in de
Breedstraat - daar stond voor
ieder "een korfje" klaar.
In het vooruitzicht daarvan de
uitbundige vreugde op deze
namiddag, zelfs de nog jonge
meester onderging de invloed
daarvan, dat was merkbaar aan
zijn uitzonderlijke toegevend
heid in dit half uur.
KLEINE ROELIE
Ook kleine Roelie werd door de
algemene vreugde aangestoken;
ze had wat stil voor zich uit
zitten kijken, ook al in de
morgen-schooltijd, met haar
bleek armoedc-meisjes gezicht.
Haar kleding was van het scha
mele soort, zoals dat van veel
van de kinderen, behalve van
slechts enkelen, die uit een "net"
arbeidersgezin kwamen. Roelie's
vader, een losse sjouwerman,
dronk meer dan goed was voor
hem en z'n gezin.
Het meisje naast Roelie was
integendeel zeer opgetogen en
praatte luid met de anderen.
Feestvreugde. Maar. Roelie bleef
ingetogen, dacht ook aan mor
gen. maar anders.
Aan de andere kant van het
grote leslokaal, in de jongens-
banken tegen de muur zaten o.a.
Gerbcn. Jan en Hannes: ze
schreeuwden met overslaande
stemmen hun vreugde uit. alsof
ieder van hen stokdoof was.
Evenals voor de andere klasge
noten. zou dit hun tweede
Sinterklaasfeest worden en ze
pochten tegen elkander over de
in het vorige jaar verkregen
verrassingen.
RITUEEL
Intussen begon meester de
vleermuis-gaslampen aan te ste
ken. een elke dag terugkerend
omslachtig ritueel, waar nie
mand onder de les naar mocht
kijken, maar in de rumoerige
sfeer van dit moment werd daar
niet op gelet. De vlammetjes
vormden een soort kroontje,
waarvan de bovenrand een onze
ker geel licht gaf. In het
hemelsblauwe driehoekig onder
gedeelte spikkelden lichtgele
sterretjes en dit was het dat zo
de aandacht trok.
Het buurmeisje in de bank
stootte Roelie aan en riep. "Must
es sien ju. wat mooie sterrekes".
Roelie zag er even naar en zei
alleen: "Ja mooi hé", maar haar
gedachten waren zeker niet bij
de sterretjes.
Nu alle zes lampen brandden,
leek de klas extra feestelijk en
om de vreugde te verhogen liet
meester het laatste kwartier de
ingestudeerde Sinterklaasliedjes
nog eens zingen.
In de morgen van Sinterklaas-
dag leek de openbare Gemeente
School II aan de Oostersingel in
de ogen van de kinderen een
paleis, waarin ze bij een koning
op bezoek zouden gaan. Ze
wisten wel. dat er geen koning
was. zelfs géén Sinterklaas, maar
die realiteit vermocht geen af
breuk te doen aan hun hoogste
gevoelens van vreugde.
Vlietsterbrug - de hoge bolronde
Tuinsterbrttg - noordzijde Tui
nen om tenslotte de monumen
tale Amelandsbrug te passeren.
Hè. hè. wat duurde het lang voor
ze de feestzaal -konden ingaan.
Vlug de smalle Sacrementstraat
door. voorbij de winkel van het
"centers Joodsje", en om de hoek
daarvan de Breedstraat, hoera
In deze straat ontmoetten ze al
de kinderen van andere scholen,
met hun korfjes. In de smalle
gang van het gebpiw. doe maar
zongen en vooral een huldelied
voor deze edele weldoende Da
mescomité-leden, een lied waarin
ze hun dankbaarheid uitzongen.
Het hooggezeten gezelschap ap
plaudisseerde niet. vermoedelijk
was de afstand van hun maat
schappelijke positie tot die van
de jonge enthousiaste zangers te
groot.
In het protocol van de feestdag
was geen plaats ingeruimd voor
de aanwezigheid van een Sinter
klaas met Zwarte knecht; dan
De goede Sint arriveert in Leeuwarden op de Willemskade. Hij zal
verblijden, maar hij komt niet op de Vieverskool, noch in Zalen van der
Zo althans was het gevoel van
Gerben die in een verafgelegen
wijk van Achter de Hoven woon
de. De meeste kinderen van deze
"armenschool" kwamen uit liet
armoedc-glietto van de Weer
klank en de steegjes aan het
Noordvliet.
Al vroeg stonden de begenadig
de kinderen op het schoolplein,
gestoken in hun "zondagse"
kleren, maar velen zonder man
tel of'overjasje, de meesten met
schoenen, enkelen op klompen.
Vóór de afmars naar de Breed
straat. riep liet schoolhoofd,
meester Bij de Leij. allen naar
het lokaal voor een laatste
controle.
Op het schoolplein werden ze
twee aan twee opgesteld, de
meisjes vooraan, de nog jonge
meester Nawijn voorop. Zo
marcheerde de lange stoet in een
bonte optocht langs de Ooster
singel..
Fr lag geen sneeuw op straat,
maar door de bevroren mist
waren alle bomen en takken rijk
voorzien rati parelende rijp. zelfs
de tuigage van de vele turfsche
pen aan de Oosterkade waren zo
versierd.
WEERKLANK
Aan de ingang van de Weer
klank. tussen de oude smederij
van Tilstra en het vlaspakhuis,
drong een groep moeders samen,
om de optocht te zien voorbij
trekken.
De kinderen werden geleid via
de Boomsbrug - de lange smalle
de zaal leidde, maande meester
de kinderen tot orde en net
geel ra g.
Prettige geuren van taai 'en
speculaas woeien hier de nieuw
komers in de neus. Bij de grote
deur van de zaal moesten drie
jongens hun klompen in de gang
laten staan: de zaal mocht niét
"modderig" worden.
De meesters voerden de stoet tot
vlak voor het hoge toneel,
waarop in grote fauteuils een
zeer achtbaar gezelschap /at.
leden van de "Commissie" die
deze feestdag organiseerde en
betaalde voor de "arme" kinde
ren.
Hier was de elite van de stad
bijeen, de freules van F.ijsinga.
freule Speelman, freule van
Heemstra, baronesse van Ha-
rinxnia en veie andere belangrij
ke personen.
MINZAAM
Minzaam glimlachend zagen ze
vanuit hun verheven zitplaats
neer op de pas aangekomen
pupillen. Enkele oudere freules
brachten een monocle aan een
handstift voor het oog.
Vele kinderen durfden niet naar
deze. deftig in glimmende, zwart
zijden kleding gestoken dames
omhoog te zien. en zij die het
wel waagden, deden dat met
eerbiedige bewondering in bun
ogen.
Het kon slechts vluchtig, want
de oudste meester tikste al om
aandacht, waarna alle klassen
een traditioneel Sinterklaasliedje
de Leeuwarder schoolkinderen
Wielen
zou immers de dank- en lofzang
aan hem gericht zijn en dat kon
niet vanwege de goede orde en
de menslievende toewijding door
het eerbare Commité verricht.
Nu was het grote moment aan
gebroken. waarnaar alle kinde
ren halsreikend hadden uitge
zien.
Met z'n tweeën schoven de
kinderen langs de lange tafels,
waarop de vurig begeerde volge
pakte korfjes stonden, ieder met
een aangehecht nummerplaat je.
dat overeenkwam met het niini-
met op de borst van een kind.
De drie jongens. Gerben. Jan en
Hannes, waren stil en deden heel
gewoon, want in deze zaal
mochten ze niet luidruchtig
doen. ook niet uit dankbaarheid.
Tussen de meisjes, juist aan de
kant van de tafel, liep Roelie.
haar kleine tengere gestalte viel
op tussen de groteren. Haar
anders zo bleke gezichtje, had
nu een hoogrode blos van opwin
ding.
Plotseling rekte zé haar halsje
om toch maar goed te zien: zag
ze het wel goed: zij en haar
buurmeisje naderden tot dichtbij
een korfje waarin vele dingen
hoog opgestapeld lagen en waar
van het geheel omspannen was
door een breed geel lint. waar
met grote letters "Uitgemunt"
op stond Aan elke klas werden
twee korfjes uitgereikt met
"Uitgemunt" erop. een voor een
jongen en een vóór een meisje.
Ze waren er nu heel dichtbij;
Roelie dacht snel. zou het meisje
vóór mij die korf krijgen Haar
spanning werd bijna ondrage
lijk
UITGEMUNT
Nu was Roelie aan de beurt..de
dame die de korfjes overdroeg,
lachte Roelie vriendelijk toe.
onbegrijpelijk vriendelijk leek
het Roeilie.
De dame bekeek haar nummer
en ja waarlijk, de korf met
"Uitgemunt" werd Roelie in de
handen gedrukt. Overrompeld
door dit grote geluk, bleef ze een
ogenblik staan, tot een meisje
haar in de rug duwde en riep:
"Toe nou ju. avesere"
Dolgelukkig liep ze naar de uit
gang. nee. ze zweefde, zó voelde
het. met haar nieuw verworven
schat tegen zich aangedrukt.
Gauw de half duistere lange
gang door en pas op straat in
het daglicht, durfde ze haar
rijkdom te bekijken. Ze zag
dadelijk een prachtig jurkje, een
rode muts-, lange kousen, en
en, O. daaronder lag nog veel
meer, niet te geloven, en dat
alles voor haar alleen
lil minder dan geen tijd was ze
terug in de Weerklank, stormde
het huis in. het korfje hoog
opgetild vlak voor haar moeke,
die blij verrast en verrukt,
deelnam in het geluk van haar
jongste kind.
ONVERSCHILLIG
De drie jongens namen het geval
wat kalmer op. kvvasie onver
schillig. behalve Gerben, want
die had zowaar tot hun verba
zing ook een korfje met het
prcdicaat "Uitgemunt". Gerben
glunderde, maar Hannes zette er
een domper op met z'n sarcas
me: "Dou hoegst niet so op te
skeppendou was 't niet eens
altiècf so best". Maar ondanks
dat bleven de ogen van Gerben
schitteren van verrassing en
voldoening.
Ze liepen gedrieën langzaam
naar de uitgang en intussen
stopte Hannes al verschillende
versnaperingen in z'n zakken en
kauwde met zichtbaar welbeha
gen op een stuk taai.
"Wat doe'st nou vroegen
Gerben en Jan verbaasd. "Mus't
beware foor thuus". Maar Han
nes liet onder het kauwen weten.
"Nee. ik vreet het dadelijk op,
want anders vreet mien fader het
op." Hannes woonde aan het
Noordvliet in een steegje, z'n
vader was een drinker, los werk
man en alzo armoede troef in
huis.
Buiten schoot Jan de Nieuwebu-
ren op naar z'n huis in de
Bleekerstraat. Gerben en Han
nes namen de Tuinen, helemaal
vervuld van prettige gedachten,
waarvan ze elkander met luide
stemmen deelgenoot maakten.
Op het einde van de Tuinen
werden ze staande gehouden
door twee bejaarde dames:
alleen "burger" dames konden
zich veroorloven op dit utir van
de morgen te gaan wandelen.
Ze zagen vriendelijk glimlach
end de beide jongens aan en
richtten zich tot Gerben met:
GOEDE LEERLING
"Heb je dat allemaal van de Sint
I Ven-olg op pagina 12).
