OVERDENKINGEN IN GEZELLIGSTE
MAAND VAN HET JAAR
t 3£(eine I^Crantóje leeet iedereen
We zijn weer aangeland in de maand van de feestdagen, van die periodiek weerkerende dagen, die vooral
ouder wordende mensen er aan herinneren, hoe snel de tijd vergaat, hoe hij als droog zand door onze
vingers glipt. Nauwelijks zijn die dagen voorbij of zij staan alweer voor de deur en doen de mensen
beseffen hoe kort het leven is. Zij zijn als mijlpalen, die, omdat ze met sneltreinvaart worden gepasseerd,
vlak bij elkaar lijken te staan. Maar toch zijn zij, al verglijden zij dan snel, van grote betekenis in 's
mensen bestaan. Zij zijn van belang, zo vergaat het mij althans, omdat zij in onze gedachten
terugbrengen de vroegste jeugdbelevenissen, die in het geheugen zijn blijven hangen. Mogen in de ons
omringende landen de Kerstdagen deze rol vervullen en in Frankrijk ook de Nieuwjaarsdag met zijn
étrennes, het komt mij voor, dat in geen land als het onze voor kinderen Sint-Nicolaas dé dag is,
waarnaar ze met hunkering uitkijken en die later in hun geheugen gegrift blijft als een gebeurtenis, die
in hun jonge leven een sprookjeswereld, waaraan ze nog konden geloven, tot leven bracht.
Het is daarom, om de nostalgie
naar de tijd, waarin het sprookje
nog een rol vervulde, waarin
feeën wonderen verrichtten, dat
volwassenen, ook zonder dat er
.kinderen hij zijn. nog steeds
Sinterklaas vieren. Daarom is op
Nederlandse schepen en sleepbo
ten, waarop ik het voorrecht heb
zo nti en dan te verkeren, nog
steeds Sinterklaas een bijzonde
re dag. Hij wordt daar met élan
gevierd, ook al is er niets
kinderachtigs aan de omgeving
en zijn de omstandigheden vaak
zo. dat men voortdurend op zijn
qui vive moet zijn. Zo'n Sinter
klaas maakte ik slechts enige
jaren geleden nog mee in de
woeste contreien van Kaap
Hoorn, waar het schip meer
onder dan boven water voer en
wild tekeer ging. Maar de
gezelligheid in de messroom was
er niet minder om.
UIT DE BEDSTEE
De verst in mijn geheugen
terugliggende herinnering is er
een aan Sinterklaas, toen mijn
veel oudere broer als zodanig
vermomd, met veel gedruis uit
dc bedstee plotseling in de
woonkamer stapte en mij, geze
ten op de schoot van mijn
moeder, de stuipen op het lijf
joeg. Dat was natuurlijk niet de
bedoeling geweest, maar men
kan nu eenmaal van een
opgeschoten jongen niet ver
wachten, dat hij de waardigheid
bezit, die past bij de Sinterklaas
figuur. De plaaggeest, die in
hem stak, overheerste en ik werd
cr de dupe van. Hoe oud ik toen
was. weet ik niet precies meer,
maar ik moet nog op de bewaar
school zijn geweest, waar juf
frouw Heering toen de scepter
zwaaide. Van die bewaarschool
herinner ik me buiten Jansje
Tiemstra. de knappe dochter
van slager Tiemstra en de
"broekopbiensters" ook nog een
Sinterklaas, van wie ik een
blikken bootje kreeg. Ik zie me
cr nog opgewonden mee naar
huis hollen.
Fr viel toen natte sneeuw. Het
was glad cn glibberig en vlak bij
het bruggetje, voor mijn huis,
viel ik met bootje en al in de
viezige sneeuwbrij. waaruit mijn
grootmoeder, die bij ons inwoon
de en die me had zien aanko
men, mij opviste. Duidelijk zie ik
nog dat witte bootje, het eerste,
dat ik mijn eigendom kon
noemen en dat waarschijnlijk
een omen was voor wat ik verder
in mijn leven zou doen. Zeker
heb ik nooit een schip inniger
liefgehad dan dit eerste, uit een
sprookjeswereld te voorschijn
gekomen, speelgoed.
Van het Sinterklaasvieren in
Leeuwarden herinner ik mij ook
nog. maar ik was toen al een
jaar of dertien veertien, de
sjoclbakpartijen, die in verschil
lende établissementen, zoals de
Groene Weide e.d., werden
gehouden en waarbij men diver
se prijzen, van de meest uiteen
lopende soort, kon winnen, fk
had daarbij een keer een onvoor
stelbaar geluk. Met enige kwar
tjes. die ik had ingezet en met
meer geluk dan wijsheid won ik
op écn avond: een rollade, een
haas, een taart en een doos met
honderd sigaretten. Opgewon
den kwam ik er mee thuis en ik
weet nog, dat mijn vader de zaak
nauwelijks vertrouwde. Het leek
wel of ik het had gestolen en
mijn moeder vertelde me later,
dat hij op onderzoek was uitge
gaan om vast te stellen, dat alles
en regie was gegaan. Hij kende
zijn pappenheimers, maar ik
geloof niet, dat ik ooit iets
oneerlijks heb gedaan. Althans
niet iets. waarvoor ik mij behoef
te schamen, al heb ik dan ook
niet altijd geleefd, ik moet het
bekennen, naar de normen van
liet zogenaamde burgermansfat
soen.
Sinterklaas was, in die tijd, ook
nauw verbonden met banket
bakker Vriezenberg, die toen
zijn zaak nog had op de stille
zijde van de Nieuwestad. Hij was
de banketbakker voor dc man
met een smallere beurs en was.
qua qualiteit. de mindere van de
banketbakkers Halbertsma en
Groenewoud. Aangezien wij een
smalle beurs hadden, was dus
Vriezenberg het adres, waar
mijn moeder haar inkopen deed
voor Sinterklaas. Op lange tafels
warén in zijn winkel de versna
peringen uitgestald en Vriezen-,
berg was voor mij een afgezant
uit het Hemels Paradijs.
Hoe betrekkelijk zijn alle waar
nemingen. die men in het leven
en in de wereld maakt. Hoe
betrekkelijk het geluksgevoel en
de omstandigheden, waarop men
het projecteert. Als klein kind
was je de wereld te rijk met een
stuk taai. met wat pepernoten en
ander snoepgoed, met wat prul
lig speelgoed en een leesboekje.
HOOP GELUK
De cuphorie van het kind is voor
weinig te koop. vooral in een
liefderijk gezin. En bij Vriezen
berg kon voor weinig geld een
hoop geluk gekocht worden.
Maar in het Friesland van mijn
kinderjaren waren er nog mas
sa's mensen, die nauwelijks geld
hadden voor de normale leef-
tocht, laat staan voor snoeperij.
Hoe armzalig moeten zij zich
hebben gevoeld in de Sinter
klaastijd. Dat is nu gelukkig
voorbij. F.r bestaat geen echte
armoede meer in dit land, dat
een sociale wetgeving heeft als
geen ander ter wereld en dat een
bedrijfsleven heeft voortgebracht,
dat (nog) de benodigde gelden
voor ieders welzijn weet op te
brengen. Op de veranderde om
standigheden wordt nu het ge
luksgevoel geprojecteerd en het
eigenaardige is nu, althans naar
mijn gevoel, dat men niet kan
spreken van een grotere tevre
denheid bij de mensen. Waar
schijnlijk wel bij hen, die aan
den lijve hebben ondervonden,
wat echte armoede betekent,
maar niet bij hen, bij wie dat
niet het geval is.
Misschien is dat normaal en
behoort het tot 's mensen natuur
om steeds meer te willen hebben
en is het juist dat. wat de wereld
tot steeds groter prestaties brengt.
Maar gelukkiger wordt de mens
cr niet door. zo vreemd als het
moge klinken.
MOEILUK BEGRIP
Geluk blijft een moeilijk te
definiëren begrip en is zeker niet
inherent aan materiele welstand.
Ik ben bijvoorbeeld het geluk
kigst op een schip, zelfs onder
vrij primitieve omstandigheden
en dat heeft met welstand
nauwelijks iets te maken.
Als men een beetje gevoel voor
dc historie heeft, kan men
vaststellen, dat dit nooit anders
is geweest en waarschijnlijk ook
nooit anders zal worden. Vele
dogmatische "ismes" hebben
hun greep op de mensheid
gehad. Revoluties en burgeroor
logen zijn cr door ontketend en
men kan slechts vaststellen,
althans in de grote lijn, dat er
weliswaar andere machtsverhou
dingen ontstonden, verplaatsin
gen van macht in andere han
den. maar de mensen in het
algemeen werden er niet geluk
kiger door. Dat zal wel zo
blijven, zolang de mens dezelfde
natuur houdt, zolang afgunst
daarvan een belangrijk element
blijft uitmaken.
Tot welke overdenkingen het
Sinterklaasfeest een mens al niet
kan brengen Men vergeve mij
mijn uitweidingen, die slechts in
verwijderd verband staan met
het onderhavige onderwerp. Men
zou mij kunnen verdenken van
het bedrijven van politiek in een
krant, die daartoe zeker niet in
het leven werd geroepen.
Dat is verre van mij, want
Nieolaas van Myra. die. volgens
de geschiedenis, in de 4e eeuw in
dit in Klcin-Azië liggende plaats
je bisschop was, was werkelijk
een goedheiligman, aan wie alle
politiek vreemd was en wiens
leven gekenmerkt werd door
louter goede gaven. Lang na zijn
.dood. in de 9c en lOe eeuw
begon zijn verering pas goed en
in dc 11e eeuw werd zijn
gebeente overgebracht naar Bari
in Zuid-Italië, waar een kathe
draal voor hem gesticht werd.
Fen enorme legendenvorming
kwam tot stand rond zijn per
soon, die zich over heel Europa
uitbreidde, vooral door toedoen
van de Hanze. In Levantijnse en
Griekse wateren is hij nog altijd
de schutspatroon-van de zeelui
en vissers en heeft zijn, beeltenis
een schip of een anker tot
attribuut. Vanaf de Middeleeu
wen werd hij in ons land vereerd
als de patroon van kinderen en
scholieren. Men kan wel zeggen,
dat dat zo is gebleven, hoewel zij
een eeuw lang na dc reformatie
werd bestreden cn het Sint-Nico-
laasfcest als een zuiver Katho
liek feest werd gezien. Met
Spanje heeft de heilige nooit iets
te maken gehad en de associatie
met dat land moet louter en
alleen worden toegeschreven aan
een legende, die hem een Moor
tot assistent gaf. Merkwaardig is
ook. dat Grouw de enige plaats
in Nederland is, voorzover mij
althans bekend, die het Sinter
klaasfeest als zodanig niet kent
en dit feest op een andere dag
voor een andere heilige viert.
VEEL PLEZIER
Veel plezier heb ik altijd aan het
Sinterklaasfeest beleefd, eerst als
kind en dat was het meest
intense, maar ook later. Het is
het gezelligste familiefeest, dat
ik ken met zijn cadeautjes en
zijn gedichtjes, die gelegenheid
geven om iets vriendelijks, maar
vermengd met plagerij, te zeggen
en die uiting te geven aan dc
onvervalste genegenheid, die in
klein verband bestaat.
(Vervolg op pagina 9).
ɻL fl
r.V'
2 V;-:-,
K! ?"'rV*
-
it-
"V¥
öjt,.
"Ik herinner me sjoelbakpartijen in etablissementen als de Groene Weide
