HOPELOOS BANALE STAD
ALS ONZE GRACHTEN VERDWIJNEN
T KLEINE
KRANTSJE
Herinneringen Hendrik Burger
3
Vandaag in 't Kleine Krantsje de
laatste aflevering van de reeks ar
tikelen van wijlen Hendrik Bur
ger: 'Herinneringen aan mijn
jeugd in Leeuwarden'.
De Nieuwetoren is in 1884 afgebro
ken. Hij was voor herstel niet vat
baar. Reeds sinds lang was hij be
denkelijk scheef gaan staan. Toen
de Decemberstorm van 1883 hem
nog eens duchtig had geteisterd,
heeft de Gemeenteraad tot afbraak
besloten. Een voorstel tot herbouw
is door de Raad (bij herhaalde sta
king van stemmen) verworpen. Af
braak dus en geen opbouw! goede
raad is duur; slechte raad goedkoop.
Die' van zestig jaar geleden is een
goedkope, maar geen goede Raad
geweest. De afbraak heeft aan de
stedelijke kas een voordeeltje van
achthonderd gulden opgeleverd;
maar de Nieuwetoren, die reeds op
oude prenten het stadsbeeld van
Leeuwarden beheerste, is verdwe
nen.
RIJKDOM AAN GRACHTEN
Grachten. -Watrijkdom aan grach
ten betreft was Leeuwarden in zijn
aanleg een echt Nederlandse stad.
Men vergelijke onderstaande grach
tenkaartjes om te zien hoeveel water
er tussen 1664 en 1933 is verdwe
nen. Of juister: in deze laatste eeuw;
want op de kaart van 1845 zijn bijna
al die zeventiende-eeuwse grachten
nog aanwezig.
'De stad bezit,' schreef reeds lang
geleden het weekblad 'De Bouwwe
reld', 'nog slechts enkele bouw
werken van betekenis en haar effect
berust voor een groot deel op de
oude grachten. Als die verdwijnen,
is Leeuwarden een stad geworden
van hopelooze banaliteit.'
Men bedenke wel, dat bij iedere
demping niet alleen een stukje ge
schiedenis, maar meestal ook veel
moois en schilderachtigs verloren
gaat, waarvan men in nieuwe
stadswijken de wederga nimmer
kan terug vinden.
Het dodenpleintje- In een Fries ge
Grachten volgens kaart van 1933
dicht van Piet Troelstra uit 1920, 'It
deade-doarp', naar mijn gevoel zijn
allerbeste, komt hij, na een afwe
zigheid van veertig jaar, terug in
zijn oude dorp, 'het dodendorp': in
alle deuren staan doden en de
meeste wenken hem en spreken hem
aan. Evenzo ben ik, na lange, lange
afwezigheid, teruggekeerd op de
Put, het dorp van mijn kindertijd, en
ook ik zag er niets dan doden.
Het pleintje zeifis niet veranderd; ik
geloof niet, dat er één enkele gevel
is vernieuwd in al die jaren. Daar,
op de hoek van het Jacobijner kerk
hof, staat nog altijd de Grote kerk
berustend te/ zwijgen, maar ook
zwijgend welsprekend te proteste
ren tegen de hem aangedane mis
handeling. Een geslacht zonder
smaak heeft de kerk 'gerestau
reerd', door de eeuwenoude bakste
nen gevel van onder tot boven met
een mengsel van kalk en kiezel te
bepleisteren. Van het ouderlijk huis
op nummer 15 is, tot mijn teleurstel
ling, de stoep met de paaltjes en
kettingen verdwenen en vervangen
door een modem trottoir.
VADER VONK
In het hoekhuis, tegenover ons, gaat
de deur often. Vader Vonk, de tim
merbaas, komt voor de dag. Ik groet
hem, maar hij antwoordt niet. Piet,
de zoon, mijn klasgenoot, treedt
naar buiten, zijn schoolboeken on
der de arm; maar ook hij ziet mij niet
en alleen gaat hij op weg naar de
burgerschool. In het brede huis
naast Vonk, zit aan het raam, voor
zijn lessenaar, dé oude heer Mispel
blom, met de witte bakkebaarden.
Hij is druk aan het cijferen en kijkt
niet op. Dichter bij de Breedstraat
kan ik door een winkelraam de
dikke heer Van Zuiden, beroemd
om zijn jodenkoeken, bezig zien
achter zijn toonbank. Zijn kostgan
ger, Symon lacob de Roos (nog ou
der dan mijn vader), verschijnt op
de stoep: een merkwaardig joods
heertje met een goedaardig gezicht
onder een heel hoge hoed en ge
kleed in een blauwlakense jas van
oude dagtekening. Waarschijnlijk
gaat hij naar de provinciale griffie,
waar hij onder het personeel een en
fant chéri is. Want hij is kinderlijk
naïef, trouwhartig en hulpvaardig.
Deze man heeft zijn baan zó lief
gehad, dat toen zijn leeftijdsgrens
was gekomen, hij er niet van heeft
willen scheiden. De Commissaris,
de vriendelijke heer Van Panhuys,
heeft hem toen toegestaan, op de
vervolg oppag.
voor Leeuwarden en de
wijde wereld er omheen.
Een uitgave van Fenno
Schoustra's Publlcl-
teitskantoor.
Verschijnt eenmaal in de
veertien dagen.
Redactie, Administratie
en Advertentieafdeling;
Vredeman de Vriesstraat
1 (Naast Emmakade 39)
Leeuwarden.
Telefoon 105100) 20302
Postgiro 98 10 62
Bank: Rabobank
Geopend: van dinsdag
tot en met vrijdag, uit
sluitend 's morgens van
9 tot 12 uur.
's Middags en van za
terdagtot en met maan
dag gesloten.
Abonnementsprijs:
voor Nederland fl.21.00
per jaar; voor het buiten-
land:fl. 37.50 per jaar.
Losse nummers: afge
haald fl. 1.25 per stuk.
Per giro besteld: fl.2.00
voor 1 ex., fl.3.50 voor 2
ex., fl.5.00 voor 3 ex.
Het lidmaatschap van 't
Kleine Krantsje is alleen
mogelijk voor lezers, die
akkoord gaan met de
bepaling, dat het abonne
mentsgeld vooruit rhoet
worden voldaan.
Op de Ie februari dient
het abonnementsgeld
voor het dan lopende jaar
te zijn betaald.
Geschenk-abonnementen
en abonnementen van
lezers in het buitenland
moeten op de 31e decem
ber van het voorafgaande
jaar zijn betaald.
Lezers, die zich niet tele
fonisch of schriftelijk,
maar per giro-overschrij
ving als abonnee aanmel
den, worden verzocht op
het girostrookje te ver
melden: Nieuwe abonnee.
Abonnees, die zijn ver
huisd, dienen er op te
letton, dat hun giro-over-
schrijvingskaart het nieu
we adres vermeldt - het
oude adres moet worden
doorgehaald.
Wie het abonnementsgeld
voor een ander betaalt,
dient duidelijk de naam en
het adres te vermelden
van de abonnee, voor wie
wordt betaald.
Adreswijzigingen moeten
minstens 10 dagen voor
het verhuizen worden
doorgegeven.
Abonnementen, die niet
voor 1 december zijn op
gezegd, worden automa
tisch verlengd.
Na lange, lange afwezigheid teruggekeerd op de Put