SLOPERS SLAAN GEWELDIGE
GATEN IN DE BINNENSTAD
STERK
STUKJE
OUD LEEUWARDEN IN PUIN
VRESELIJKE VOORVALLEN
13
J
r
Er worden de laatste tijd geweldige gaten geslagen in en aan de rand van
de oude binnenstad van Leeuwarden. Een hele serie bommen, lukraak
boven de stad uitgestrooid, zou nauwelijks een grotere verwoesting
kunnen aanrichten, dan de slopershamers dat in de laatste maanden
hebben gedaan en op dit moment nog steeds doen. Talloze oude huizen
worden met de grond gelijk gemaakt, vertrouwde beelden van altjjd
verdwijnen van de ene op de andere dag, in een enkel geval kunnen we
zelfs spreken van het slopen van een hele of halve straat.
Sinds de laatste wereldoorlog zijn er
buiten de begrenzing van de oude
binnenstad al heel wat straten en
zelfs volledige wijken gesloopt. De
hele Weerklank verdween, van het
oude Werkmanslust zijn geen twee
stenen op elkaar blijven staan, de
Linneausstraat werd van het eerste
tot het laatste huis geamouveerd, de
huizen aan en achter Tulpenburg
werden van de kaart geveegd, de
woningen van het Pieterseliewaltje
en het Mariahof verdwenen even
eens, de Landbuurt is er niet meer,
de Houtstraten zijn kort en klein ge
slagen en ook bij het Vliet is veel
van het oude gesloopt.
Maar nu is dan ook de binnenstad
aan de beurt; ook daar verdwijnen er
huizen aan de lopende band en lief
hebbers van het oude Leeuwarden,
die alles nog fotografisch willen
vastleggen, hebben gewoon druk
werk.
VERWOESTING
De verwoesting binnen de stads
grachten is eigenlijk ingezet met de
enorme brand bij de Miwaco, die
een geweldig gat sloeg in de Voor
streek en aan beide zijden van de
Sacramentstraat. Daarna werden er
op tal van andere plaatsen in de stad
door nijvere slopers soortgelijke
verwoestingen aangericht.
De meest ingrijpende afbraak was
wel die bij de Van Swietenstraat en
de Baljeestraat, waar nu alles is ge
sloopt wat er lag tussen het hotel De
Kroon op de hoek van de Sophia-
laan en de Van Swietenstraat en het
restaurant De Luifel, op de hoek van
de Stationsweg en de Baljeestraat.
De zuidelijke helft van de Van
Swietenstraat is dus, op het hotel De
Kroon na, helemaal van de kaart
geveegd en zo ontstond hier een gi
gantisch gat ten behoeve van een
uitbreiding van het Oranjehotel en
de Bond van Coöperatieve Zuivel
fabrieken.
Maar misschien nog wel groter is de
wond, die ontstond in het vlees van
de Grote Hoogstraat en de Sint Ja-
cobsstraat; ook hier is door het af
breken van tal van panden een ko
lossaal gat ontstaan. Er komt een
centrum van kleine winkelpanden
voor in de plaats en het is te hopen,
dat deze nieuwbouw niet te lang op
zich laten wachten.
In de Speelmanstraat zijn grote ga
ten gevallen door het afbreken van
verschillende panden, zowel aan het
begin als aan het eind van deze
straat, alzo ter hoogte van de kleine
Hoogstraat en bij de Slotmaker
straat, in welke laatste straat even
eens een oud huis werd gesloopt.
Ook zijn de heren slopers behoorlijk
te keer gegaan aan het eind van het
Zaailand, waar tussen de Wester
kade en de Arendsstraat een half
huizenblok verdween.
VERDWENEN
Verdwenen zijn eveneens een aantal
oude huizen aan deNieuweburenen
tussen deze straat en Achter de
Grote Kerk, in welke omgeving al
eerder de huisjes van de Pottebak-
kersplaats aan de slopershamers ten
offer vielen.
Gelukkig kunnen we hier het ver
heugende resultaat van een ge
slaagde renovering alweer enige tijd
aanschouwen.
In de meeste gevallen behoeft het
afbreken van de oude panden niet of
nauwelijks te worden betreurd,
maar wel is het ons eerlijk gezegd
aan het hart gegaandat het zwaar in
verval verkerende, maar door z'n
ouderdom toch wel schilderachtige
oude hoekje aan de Perkstraat bij de
Pijlsteeg met de grond gelijk is ge
maakt.
Gerestaureerd hadden deze panden
een prachtige en stijlvolle afsluiting
kunnen vormen van het Schoenma-
kersperk, zoals ze voor dit plein
Te Zaamslag (Z.H.) wilde een klein
meisje, dat alleen thuis was, naar
buiten en sloeg daarom een ruit
stuk, van welk glas een stukje bleef
staan. Toen zij zich door de
geopende ruimte wilde heenwer-
ken, verwondde zij zich aan den
buik, op welk pijnlijk gevoel zij
zich liet vallen, met het gevolg, dat
zij zich zoo ernstig verwondde, dat
haar ingewanden uit het lichaam
V
Een zeldzaam ziektegeval is dezer
dagen na 17 jaren lijden met den
dood geëindigd. De lijder was een
nog jong bouwmeester, hij was op
ongeveer twintigjarige leeftijd, toen
zijn lichaam allengs begon te ver-
steenen. Hij werd al dien tijd in het
stedelijk gasthuis te Wiesbaden
verpleegd en was tenslotte een
mummie gelijk geworden.
(1907)
Op deze montagefoto van de zuidelijke helft van de Van Swietenstraat zien we rechts een fragment van het hotel De
Kroon en daarnaast de achterwand van de uitbreiding van het Oranjehotel, waarvoor een hele reeks oude panden het
veld moest ruimen. Deze ingrijpende verbouwing van het Oranjehotel, kosten vier en een half miljoen, voorziet in de
bouw van een parkeergarage, van drie nieuwe zalen en van zeven en derig nieuwe kamers, zodat het hotel aanstonds
over zeven zalen en twee en tachtig kamers zal kunnen beschikken. Overigens heeft de tijd deze pas gemonteerde foto
alweer achterhaald: de panden links op de achtergrond zijn er ook al niet meer - hier moest ruimte komen voor
nieuwbouw van de Bond van Coöperatieve Zuivelfabrieken.
Ook dit blok oeroude huizen aan het Schoenmakersperk, vlak bij de Pijlsteeg, is de laatste weken gevallen onder de
hamers van de slopers. Opgeruimd staat netjes - zullen velen denken, maar stel, dal dit hoekje nu eens was
gerestaureerd. Wat zou het aan dit binnenplein een aardig accent hebben gegeven, zoals er in deze hoek van de stad
zoveel in ere wordt hersteld.
eeuwenlang een mooie achterpand
zijn geweest.
Er staan nu nog meer afbraakplan
nen op papier en voor dit jaar ver
streken is zullen er zeker nog meer
slopingen zijn verricht, waarbij we
bijvoorbeeld denken aan het - nog
niet eens zo oude - hotel De Bleek
op de hoek van de Groningerstraat
weg en de Bleeklaan, dat helemaal
tegen de grond zal gaan en aan de
Prins Hendrikstraat, waar aan de
oostzijde, o.a. door het afbreken
van de sigarenzaak van Tetman de
Vries en twee daaraan belendende
panden een behoorlijk gat zal ont
staan.
Het aardige versje op een van de
ramen van deze sigarenzaak: "Dit
hoekwinkeltje staat hier al jaren -
wilt U't voorde toekomst bewaren?
- Toon dan met Uw daad - het is
nog niet te laat: koop hier Uw tabak
en sigaren" is dus op dit moment al
niet zo zinvol meer.
Al zou ook heel Leeuwarden beslui
ten hier nog gauw even z'n tabak en
sigaren te halen, dan nog is het te
laat - er helpt geen zoete lieve Ge-
rritjc aan: ook dit hoekwinkeltje
verdwijnt binnen zeer afzienbare
tijd!
Een rondzwervende man en zijn
zuster wekten het medelijden op van
een bewoonster van de Proveniers
singel te Rotterdam. De dame gaf
den zwerver een rijksdaalder. Kort
daarop werden beiden smoordron
ken naar een politiebureau ge
bracht, hij meteen flesch jenever en
zij met nog vijf centen in den zak.
(1902).
In het Fransche gehucht La Porce,
gemeente La Fleche, heeft een boe
rengezin, bestaande uit een weduwe
en twee zoons, geweigerd toegang
tot de woning te verleenen aan een
deurwaarder, die beslag kwam leg
gen op den inboedel, omdat de be
lastingschuld ten bedrage van 200
francs slechts sinds een jaar niet be
taald werd. De deur waarder liet
daarop een slotenmaker komen om
de deur open te breken. Een der
beide zoons ontstak in woede, greep
een geweer en schoot de slotemaker
neer. De man was op slag dood. Het
huis werd omsingeld, daar de be
woners weigerden zich over te ge
ven, maar de dader zag kans te ont
snappen.
(1938)
hingen. In deze toestand liep zij
naar den op eenigen afstand van
haar wonende buren, waarna dade
lijk geneeskundige hulp werd inge
roepen. Wonderlijk genoeg deed
deze gruwelijke verwonding haar
zichtbaar geen pijn, hoewel zij niet
buiten gevaar is.
(1904)
In Roemenië is een boer, die met
zijn slede buiten zijn dorp was, door
wolven overvallen en in een boom
geklommen. Daar werd hij de vol
gende ochtend doodgevroren ge
vonden; zijn paarden waren door de
wolven verscheurd.
(1935)
Ij
Een sjouwer te Nijmegen, een goed
zwemmer, wedde in min of meer
beschonken toestand, om een paar
borrels, dat hij van de kade in de
Waal zou springen. Hij deed het en
verdronk.
(1911)
V
