AFVALPUT OP BOUWTERREIN
BOORDEVOL HUISHOUDELIJK MATERIAAL
UIT VROEGER EEUWEN
Grote verrassing toen graafwerk pas begon
11
1
vervolg van pag. 7
men bij een verhuizing of zo een
grote voorraad achtergelaten huis
houdelijk gerei in de put geworpen
had. Die indruk werd versterkt door
het feit dat niet alles van dezelfde
ouderdom was en een aantal stuk
ken vele gebruikssporen vertoon
den of oude breukbanden, die zelf al
wat afgesleten waren. Ook waren er
gave voorwerpen bij, die kennelijk
het meenemen niet meer waard
werden geacht of door de nieuwe
bewoners niet gebruikt wensten te
worden. Wel logisch als men be
denkt dat dit vooral kamerpotten
(de bekende "nachtspiegels") wa
ren!
TWINTIG SCHOTELS
Het aardewerk bestond verder uit
allerlei soorten kookgerei, zoals
potjes op 3 poten en met 2 oren,
de z.g. grapen, braadpannen, pap
en drinkkommen, kruiken van ver
schillende vorm en aardewerken
deksels die over de kook- en braad
pannen gelegd konden worden. Ook
was er een vogeldrinkbakje en een
blaker, terwijl het meest opvallende
onderdeel van de collectie is een
serie van ruim twintig grote scho
tels, die van veelkleurige patronen
op een witte glazuur-ondergrond
zijn voorzien. Dit is het z.g.
majolica-aardewerk, dat kort na
1600 in vooral wat rijkere huishou
dens veel voor kwam.
KEUKENGOED
Het keukengoed bestond voorname
lijk uit rood en geel aardewerk, dat
respectievelijk van het doorzichtige
loodglazuur en van het ondoorzich
tige donkergroene koper-oxyde-
glazuur is voorzien. Vooral dit laat
ste is erg decoratief. Deze soorten
aardewerk zijn als Noord-
Nederlands te beschouwen, maar
bij het kleurrijke majolica-
aardewerk werden schotels aange
troffen die kennelijk in Haarlem zijn
vervaardigd en zelfs uit Italië af
komstige stukken. Een duidelijk
bewijs dus dat het Leeuwarden van
rond 1600 ook internationale rela
ties had!
Verder kwamen er een aantal mooi
versierde tafelmessen te voorschijn
en een gaaf bewaard gebleven kope
ren schuimspaan met ijzeren steel.
NACHTWERK
Om dit alles te bergen is het perso
neel de eerste dag tot diep in de
avond bezig geweest, om de vol
gende dag weer vroeg te beginnen.
Een tweede put bevatte alleen maar
modder en beenderen, waaronder
die van een kat, terwijl een vierde
put wel weer zeer interessante
vondsten opleverde. Die put was
kennelijk ouder dan de eerste en hij
was ook dieper. Er kwamen enige
midden 16de eeuwse kruikjes uit,
die in het Duitse Rijngebied waren
gemaakt, enkele nachtspiegels van
ander model dan uit de eerste put en
enkele mooie schotels van rood en
geel aardewerk.
Het meest opvallende was echter
een koperen beddepan uit de 16de
eeuw die uit het diepste gedeelte
werd geborgen. Hij was wel ver
frommeld, maar is weer prachtig
hersteld. De 16de eeuwse Leeuwar
der kroop blijkbaar ook niet graag in
een koud bed en verwarmde dat
eerst door over de lakens te strijken
met een met meestal hete stenen ge
vulde beddepan!
Nadat alles veilig was geborgen en
er geen ongelukken waren gebeurd
(niet denkbeeldig in zo'n diepe put!)
zijn wij (en vele helpers!) weken
bezig geweest met het reinigen, sor
teren, lijmen en restaureren van het
gevondene.
VERBLUFFEND
Het resultaat is echter wel verbluf
fend te noemen: een grote vitrine
vol in de ontvangstruimte van het
Fries Museum! Daarin kan men zien
welke voorwerpen bijna vier eeu
wen in de bodem onder het Fries
Museum verbleven, zonder dat men
daar ooit weet van had. Met recht
kon men hief spreken van een "ver
borgen museumgeheim"!
GELUKKIG
Daarbij speelde de steeds terugke
rende en opwellende modder een
minder mooie rol en het was dan
ook niet voor niets dat we slechts in
zeer summier kostuum gekleed
onze werkzaamheden verrichtten!
Nu dit geheim echter is geopen
baard, zijn we daar heel gelukkig
mee, want de vondsten geven een
prachtig inzicht in het dagelijks ge
bruiksgoed van de gezinnen die
rond 1600 hier op de Turfmarkt
woonden en kennelijk niet geheel
onbemiddeld waren.
Heeft de aanwezigheid van de def
tige Kanselarij, die van 1566-1571
werd gebouwd, daar wellicht mede
een stempel op gedrukt?
G. ELZINGA
Conservator archeologische
en numismatische afdeling.