EEN VISIE VAN VIJFTIG JAAR TERUG
HET KLOKJE, HET NEGENDE EN DE MILITAIRE KAPEL
„minder gelet". Teken des tijds! In
vroeger jaren zorgde tenminste het
klokje nog, dat er enige orde was in
de stroom van wandelaars. In de
grootste regelmaat werd hier ge
keerd en zelden gebeurde het, dat
iemand de verkeerde kant van de
weg terug nam. Als „eerste Leeu
warder verkeersagent" heeft het
klokje zich een reputatie verwor
ven!
PANTOFFELAVOND
BEGRIPPEN
Ouderen onder ons raken er
haast niet over uitgepraat:
,,het klokje" op de Nieuwe
stad, het negende" en de
militaire kapel. Ieder voor
zich bewaart er op de een of
andere manier herinnerin
gen aan. In een krant van
1929 vonden wij een interes
sant artikeltje, dat aan dat
klokje, aan het negende en
aan de militaire kapel was
gewijd. Wij willen het graag
even voor onze lezers over
schrijven.
Het klokje!
Eigenaardig, dat dit ene woord bij
tal van Leeuwarders zoveel herin
neringen wakker roept aan de jaren,
toen
Wie onzer kan het zich nog niet dui
delijk voor de geest halen, „het
klokje op de Nieuwestad"? Het
stond daar zo knus tegenover de in
gang van de Peperstraat: het kleine,
stevige, vierkante zuiltje; precies
een chocolade-automaat of een „3-
cents" automatische weegschaal,
zoals we die tegenwoordig op alle
geschikte en ongeschikte plaatsen
aantreffen. Bovenin: het klokje,
met zijn gezellige wijzerplaat, die
de tijd aangaf, „zo secuur als de
bank".
Het heeft daar jaren lang gestaan.
Tot het op een kwade dag verdwe
nen was. Waarom? Begon het te
oud te worden, om zijn diensten nog
langer te verrichten? Moest het val
len als offer aan het steeds drukker
wordend verkeer? Paste het niet
meer, daar aan de gemoderniseerde
Leeuwarder winkelgalerij?
't Is me nooit recht duidelijk gewor
den. Doch het was verdwenen!
„Laten ze nu de Oude Waag ook
maar opruimen", werd door velen
gemopperd. „Het klokje behoorde
bij de Waag, evenals de Waag bij
het klokje behoorde."
NEET TERUG GEKREGEN
De Waag, één der oudste histori
sche monumenten der hoofdstad, is
gelukkig gebleven. Doch het klokje
hebben we niet teruggekregen.
Lang heeft het geduurd, voorde tra
ditionele „Nieuwestadpikkers" in
het gemis konden berusten. Doch,
als zovele andere, heelde de tijd ook
deze wond, en men dacht aan het
klokje, als aan een dierbare afge
storvene. Opgenoemd werd het niet
meer.
Tot onlangs de oude wond met wre
de hand werd opengehaald. Op on
geveer dezelfde plek, waar eens het
klokje stond, rijst een statige elec-
trische booglamp omhoog. Enige
Veel wordt er nog gewandeld op de
Nieuwestad. Vooral op pantoffel-
(Donderdag-) en Zaterdagavond.
Doch wat de nieuwe klok niet meer
aanschouwt, dat is het kleurige,
fleurige uniformgeschitter van „de
jongens van het Negende". Het ge
hele Nieuwestad-avondaspect is er
door veranderd. De gezellige, geü
niformeerde drukte behoort tot het
verleden.
Wat ze ook niet meer ziet: het zijn
de dichte mensendrommen, die in
de jaren van het klokje luisterden,
des Zaterdagsavonds, naar de heer
lijke openluchtconcerten, die ka
pelmeester De Jong en zijn korps
gaven op de Lange Pijp.
Ook van het drukke en gezellige
gewoel rondom de kraampjes en
stalletjes van de Vrijdagmarkt zal ze
geen getuige meer zijn, nu deze
markt reeds sedert enige jaren naar
het ruime Wilhelminaplein, in de
volksmond bekend als „Het Zaai
land", is verhuisd.
Wanneer we dit alles bedenken, is
het toch maar goed, dat het oude
Wie zou hebben durven voorspel
len, dat we het ééns zonder garni
zoen zouden moeten doen? Leeu
warden en het Negende, het waren
twee begrippen, zo nauw verbon
den, dat een scheiding niet mogelijk
werd geacht.
Onder de avondwandelaars op de
Nieuwestad, Voorstreek en Wir-
dumerdijk voerde het militaire ele
ment de boventoon. Waren er enige
„ritten" volbracht, van Hoekster-
tot Vrouwenpoort en terug, dan
werd bij het „klokje", het algeme
ne verzamelpunt, enige minuten
gepauzeerd. Ingewikkelde strategi
sche problemen werden hier aan
diepzinnige beschouwingen onder
worpen. Waren ze opgelost, dan
werd de wandeling Oost-West v.v.
hervat.
Toen het Negende nog in Leeuwarden lag: stoere soldaten op het kazerneter
rein
werwets. Een dubbele cirkel van
cijfers: de zwarte van 1-12, de rode
van 13 tot 24.
MODEPALEIZEN
Het kon ook niet andersIn de jaren
dat de Nieuwestad het zonder klok
heeft moeten doen, verrezen daar
grote, nieuwe modepaleizen:
Vroom en Dreesmann, Gerzon, C.
en A„ Bervoets. Oude, deftige pa
triciërshuizen verdwenen. De ge
moderniseerde Nieuwestad kan
thans met de voornaamste winkel
galerijen in Amsterdam, Rotterdam
of Den Haag wedijveren.
In deze nieuwe omgeving paste
geen nieuw „oud klokje". Daar
was slechts plaats voor de nieuwe
vinding.
Ze ziet vanuit de hoogte op het
drukke gedoe daar beneden neer.
Aan haar voet armzwaait de moder
ne verkeersagent van 's morgens
vroeg tot 's avonds laat en regelt op
deze gevaarlijke driesprong het ver
keer voorde dichte drommen auto's
en fietsen. Op de voetgangers wordt
klokje niet weer in ere is hersteld.
Het zou in deze nieuwe, vreemde
omgeving niet op zijn plaats zijn
geweest; het zou er zich niet thuis
hebben gevoeld.
Of echter de nieuwe klok een even
grote populariteit zal verwerven, als
die, welke het klokje eens genoot?
„De tiid scil 't leare!"
Links op deze foto het befaamde klokje op de Nieuwestad. Het wiefke rechts isNijne, een bekende stadgenote van toen.
weken geleden bracht men aan de
paal, op flinke hoogte, een moderne
electrische klok aan.
Vol verbazing bleven de voorbij
gangers staan, het wonder aan
schouwend. De Nieuwestad had
weer een klok!
We hebben in Leeuwarden de tijd
gekend, dat het grote gebouw, ten
Zuiden van de gasfabriek, door
honderden jonge mannen was be
woond, dat de reusachtige, thans op
„non-actief" gestelde kazerne het
Negende huisvestte. De Friese
hoofdstad was garnizoensplaats.
Ontelbare malen is het klokje getui
ge geweest van tedere afspraakjes.
Als plaats van samenkomst tussen
„gewapende" en „dienende"
macht, had het burgerrecht verkre
gen. Meermalen ook aanschouwde
het tonelen van droefheid en smart.
wanneer een der beide partijen op
trouweloze wijze de plechtig afge
legde belofte schond.
En thans troont daar, hoog in de
electrische paal, de nieuwe klok.
Zelfs de wijzerplaat is akelig nieu-
Kapelmeester De Jong met zijn mannen in actie op de Langepijp - onvergetelijk voor de ouderen onder ons
