POSITIE DORPSSCHOOLMEESTER
WAS HEEL BIJZONDER
LEZERS IN
DE PEN
HONDERD JAAR GELEDEN
vanderb##m
„FEDDE
DIJKSTRA B.V."
Specialist in
CHOCOLADEWERK
HERENKLEDING
HERENMODES
DAMES MANTELS
GELEGENHEIDS
KLEDING
VOOR IDEEEN EN OPLOSSINGEN IN
KEUKENS EN BADKAMERS
Schrans 66, 8932 NG, telefoon 058-136262,
Leeuwarden
STADSNIEUWS
VAN VROEGER
't Was in de tachtiger jaren, zowat
tussen 1870 en 1880, dat de positie
van een dorpsschoolmeester van
een bijzondere aard was. De "bo
venmeester" werd hij genoemd,
maar deze naam liet men varen,
want als er een "bovenmeester"
was dan moest er ook een "onder
meester" zijn. en die was er meestal
niet.
Hij zelf en geheel alleen regeerde zo
tussen de zestig en tachtig leerlin
gen. Hij regeerde ze, met zachte
hand als het kon. met grote streng
heid als het moest, en in het laatste
geval spaarde hij de roede niet. Dit
laatste tuchtmiddel bleek nogal
doeltreffend te zijn, en al wordt
gezegd, dat zulke straffen niet ver
beteren, maar wel verbitteren, toch
werden ze door de leerlingen aan
vaard, want zij wisten het, zij
hadden het verdiend.
Ja, de schoolmeester van die dagen
regeerde toen alleen dat gro
te aantal kinderen en hij onderwees
ze ook. En de kinders, wier ouders
het belang van geregeld school
gaan inzagen, die profiteer
den ook van zijn lessen.
Er waren eronder die geregeld
schoolgaande leerlingen, die in
vlugheid van begrip ietwat boven de
anderen uitstaken, de meester ves
tigde er zijn aandacht op, want die
moesten opgeleid worden voor on
derwijzer, en dat zou hij op zich
nemen, als de ouders er in toestem
den. Maar de ouders stemden er niet
altijd in toe, want het was in de
tachtiger jaren, en zij konden de
werkkrachten en de stoffelijke voor
delen daarvan node missen.
Was toen een schrale tijd voor boer
en arbeider. Maar men wist niet
anders, of het moest zo, en men
trachtte met weinige middelen de
touwtjes aan elkaar te knopen, maar
dan moest ook ieder meehelpen. En
om dan een jongen van twaalf jaar
zes volle jaren voor niets de kost te
geven en kleren en boeken boven
dien, neen, dat kon de Bruine niet
trekken. En zo kwarn het, dat menig
geschikt jongmens zijn wensen, om
schoolmeester te worden, niet ver
vuld zag. Hij moest van 's morgens
vroeg tot 's avonds laat in de weer
voor het dagelijks brood van het
gezin.
En als er dan een ouderpaar was, dat
wat sterker stond in de strijd om het
bestaan of dat zich wat meer opoffe
ringen wilde getroosten, dan begon
de meester met de extra lessen en
dan mocht de gelukkige soms ook
de meester wat helpen bij de klein
tjes, om hen het schrijven te leren.
ONVASTE HAND
En dan stuurde hij de onvaste hand
van de beginners in de schrijfkunst
en verbeeldde hij zich heel wat,
omdat de mensen zeiden dat hij
"kwekeling" was. Bij zijn mede
scholieren stond zo'n kwekeling
niet hoog in aanzien. Hij zelf had
daar ook een beetje schuld aan, als
hij zich wat schoolmeesterig begon
aan te stellen, en zijn arbeidsveld
ook wou uitbreiden tot de groteren.
En vooral zij, die des zomers thuis
waren geweest voor verschillende
werkzaamhedenl nodig of onnodig,
en in de herfst de werkkiel met de
schoolkiel verwisselden, toonden
zich wel eens wat opstandig. Zij
moesten van dat pedante heertje
niets hebben, zij waren de tucht
ontwend en als echte vrijbuiters
meenden zij te mogen doen en laten
wat zij wilden. In het begin kostte
het de meester vrij wat moeite om
die "winterklanten" aan de school-
tucht te gewennenMaar dit werden
zij al spoedig gewaar, dat de wil van
de meester de wet in de school was,
Verhuur en verkoop
mode-man
stationsweg Oen
OFFSET
DRUKKERIJ
Eewal 51 -a en b
Leeuwarden
Telef. 126684
Telef. 127245
vervolg van pag. 4
Anny Nauta, Tecla Mulder is
Greta Mulder, Annie Hielkema is
Marietje Hielkema. De onbeken
de is - naar ik meen - Agatha
Tekstra.
Meisje Siemonsma is Dinie Sie-
monsma, meisje Schalkwijk is de
voornaam mij onbekend, Dientje
Siemonsma is Marietje Siemons
ma, Lenie de Wolf is Cily de Wolf
en ten slotte vooraan links van
zr. Tarcisio is Ginie Töben, die
niet was genoemd.
De twee onbekende namen zijn
mij ook niet bekend. Pater Smit
was 'n neef van de Moeder Over
ste. Ik wil de inzendster hierbij
bedanken voor 't insturen van de
foto en 't Kleine Krantsje (de
heer Schoustra) voor de plaat
sing.
Leeuwarden Anny Nauta
Diefstal met braak
Gistemamiddag omstreeks 1 uur
bemerkten buren van de weduwe
Pruis, die niet thuis was, onraad in
haar woning in den Boterhoek, waar
zij een verkoophuis heeft. Men ging
eens kijken en toen werd een jon
geman in de gang aangetroffen, die
beweerde daar te moeten zijn. Een
schoonzoon van de weduwe, die in
de buurt woont, werd gewaar
schuwd en ontdekte, dat het kabinet
in de kamer was opengebroken.
Inmiddels was het jongmensch ver
dwenen. Al spoedig werd vastge
steld, dat uit het kabinet een som
gelds was gestolen en een aantal
gouden voorwerpen van een niet
onbelangrijke waarde.
De gemeentepolitie, die omtrent
dezen diefstal werd ingelicht, trof
uitgebreide maatregelen, aangezien
vermoed werd, dat de inbreker
reeds de stad had verlaten. De poli
tie in verschillende plaatsen van ons
land werd bovendien ingelicht.
De rechercheurs Bonga, Spiekhout,
Alberts en Visser kregen het karwei
op te knappen en nog geen vier uren
later werd de vermoedelijke dader,
de 21-jarige G. N., alhier, een reci
divist, voor den commissaris van
politie gebracht, die aangehoudene
heden ter beschikking van de justitie
stelde.
(1924)
MR. P. J. TROELSTRAWEG 149b, 8919 AA LEEUWARDEN
(naast WICKES) - TEL. 058-662670
en door onverbiddelijke strengheid
leerden zij zich weer schikken.
De positie van een schoolhoofd in
die dagen was van bijzondere aard.
Hij was de meester in de school en
vaak de raadgever in het dorp, en in
verschillende dorpsverenigingen
had hij een leidende positie. Een
van die verenigingen "Dorpsbe
lang" behartigde de zaken, die het
dorp voordeel kon brengen. En
wanneer dan een besluit genomen
werd om een adres te zenden aan de
gemeenteraad, om wat meer ver
lichting in het dorp (ik bedoel
straatverlichting), dan was het de
meester die het adres moest opstel
len en laten tekenen en verzenden.
VOORDRACHT
"Heb je al gelezen, onze meester
staat op tal", zo werd onder elkaar
gepraat als de voordracht voor
schoolhoofd in een ander dorp in de
krant stond, en hun meester er bij
was. En nu was het wel waar. dat
no. 1 de meeste kans had, maar het
gebeurde toch ook wel, dat deze
gepasseerd en nog. 2 of 3 benoemd
werd. En daarom wachtte men met
belangstelling de dag van de raads
vergadering af. 't Was nog in de
tijd, dat allen, die opeen opengeval
len plaats solliciteerden, tot een
vergelijkend examen werden uitge
nodigd. Zo'n vergelijkend examen
was vaak heel gezellig. Als dit
zwaarwichtige werk was afgelopen,
bleef men nog enige tijd gezellig
bijeen en soms werd de voordracht
nog diezelfde avond bekend ge
maakt.
Andere tijden - andere zeden
Jan Bastiaans
Als de hoogopslaande vlam
Al heel lang is geblust
Zal't glorend vonkje vaak
Nog schitteren als een lust
Zo leeft de liefde voort
En doet het hart nog slaan
Als de hartstocht van weleer
Al heel lang is vergaan
Op het kantje af.
Vrouw Deinum, wonende
Weerklank, was gistermiddag met
haar driejarig dochtertje Antje op 'n
kopje thee bij vrouw de Vries in
het Hoeksterachterom. De kleine
jongen van vrouw de Vries en Antje
waren al spoedig goede maatjes,
doch toen ze een poos in huis had
den gespeeld wilden ze graag even
op straat. Dat mocht, want het
straatje is rustig en veilig. Wat ech
ter niet mocht, dat was wegloopen
en dat deden de kleuters. Ze trokken
naar het Hoeksterpad, daar was het
ruim en groot, doch niet ongevaar
lijk.
Toen de kleine jongen den weg
overstak, den kant uit naar de kazer
ne, wilde Antje hem volgen. Zonder
te letten op een naderende vracht
auto trippelde ze het jongetje na,
doch viel door de haast, vlak voor
de auto.
Gelukkig had de chauffeur tegen
woordigheid van geest genoeg om
te remmen en het stuur om te wer
pen, zoodat hij de kleine juist kon
mijden. Het scheelde geen haar, zei
een buurvrouw, of het kind was
overreden. Nu kwam ze er met een
gescheurde lip af, tot groote blijd
schap van moeke.
(1928)
