BEGIN GEREFORMEERD GYMNASIUM
EEN BOEIENDE ZAAK
AAN DE EMMAKADE
LEEWADDERS,
WAAR IS DIT
&m9 _mmAr'k'A "V f
Specialist in
CHOCOLADEWERK
-» Me
Schrans 66, 8932 NG, telefoon 058-136262,
Leeuwarden
Niet zonder moeite namen we toentertijd afscheid van het Stedelijk Gymnasium om ons te laten inschrijven
bij het te openen gereformeerd gymnasium. Dat zou oorspronkelijk beginnen met één klas. Mijn vader
heeft er toen sterk op aangedrongen dat met twee klassen zou worden gestart, want dan kon zijn oudste
zoon direct overgaan naar de tweede klas. Dat is toen ook gebeurd. Samen met mijn neef Douwe Buwalda
- de latere conrector van het gymnasium in Kampen - trokken wij weg uit de Arendstuin naar de
Emmakade, waar het nieuwe gymnasium eerst onderdak vond in het Militair-Tehuis. Het nieuwe
gymnasium moest nog gebouwd worden in de Schrans. Mijn neef en ik hebben merkwaardigerwijs niet
vaak omgekeken naar dat eerste jaar en dat andere gymnasium. Daar aan de Emmakade was het een
levende, boeiende zaak.
Dat was vooral te danken aan onze
rector: Dr R. Mulder en een corps
leraren, dat beréid bleek met en
thousiasme zich in te zetten voor de
nieuwe school. Onze tweede klas
was maar klein, niet groter ooit dan
tien-leerlingen. Maar die waren stuk
voor stuk dan ook zeer gemotiveerd
en zoals dat op een goed gymna
sium, naar Grieks voorbeeld, past-
te, ook zeer gedisciplineerd.
FIJNZINNIG KLASSICUS
Dr. Mulder was een fijnzinnig klas-
sicus, literair hoog begaafd en zeer
kunstzinnig - zoals hij Widor speel
de op het orgel was onvergetelijk.
Hij heeft een stempel gezet op de
aanvangsjaren van het gymnasium
en het gebracht op het niveau,
waarop het vandaag - naar ik hoor-
nog staat.
Het moet hem veel gekost hebben
zijn geliefd Mamix-gymnasium en
Rotterdam op te geven voor het
Friese land. De eerste tijd was zijn
affiniteit tot de Friezen ook niet erg
groot. Zijn klassieke geest stootte
zich nog al eens aan een enkele
Friese karaktertrek. Maar gaande
weg vond hij zijn plaats in Fries
land. Op vaak meesterlijke wijze
wist hij zijn idealen over te dragen
op zijn Friese leerlingen, die hem
Aan de Emmakade: hier lag
Gymnasium.
dan ook hun verering niet onthiel
den.
Dat hij zijn leerlingen kende, be
wees hij ieder jaar weer bij de
sluiting van de cursus, de uitreiking
van de rapporten op de "promotie
dag". Dan zaten we daar in dichte
rijen in die prachtige aula met in
gouden letters: in het Grieks: "Uw
Woord is de Waarheid'geschilderd
op één van de balken. Iedere leer
ling ontving dan uit zijn hand het
rapport. Hij hield daarbij vaak on
navolgbaar geestige speechjes en
bewees hoe hij ons door had. Als je
er niet goed bij hem opstond, kon hij
ook uit een ander vaatje tappen.
Maar wij wisten, dat het hem om
ons ging en om de school, die hij
wilde brengen op het hoge peil van
zijn idealen.
Daarom besteedde hij veel tijd en
zorg aan die tweede klas, die na
enkele jaren het eerste eindexamen
zou moeten afleggen: tevens het
brevet van de school en het judicium
over al zijn inspanningen.
Hij heeft ons het Grieks bijgebracht
en ons ingeleid in de geheimen van
de klassieke wereld. Hij kreeg dan
in onze klas de echo, die hij mocht
het begin van het Gereformeerd
verwachten. Zijn inzet werkte zo
aanstekelijk, en het werktempo lag
zo hoog, dat van de weinige leerlin
gen uit die hoogste klas er ook nog
drie staatsexamen deden vanuit de
vijfde klas. Zij slaagden alle drie.
Zeer tot ongenoegen van onze rec
tor, die gehoopt had met deze
leerlingen bij het komende eindexa
men van de school na de zesde klas,
eer in te leggen.
Vooral zijn lessen over de grote
dichters van de oudheid, Homenis
in 't bijzonder, maakten zo'n diepe
indruk, dat wij voor ons zelf Home
rus gingen lezen, het ene boek na
het andere, zodat wij voor het
eindexamen heel de Ilias en de
Odysse hadden gelezen.
We zaten in de ban van Homerus en
zijn dat heel ons leven gebleven.
Onvergetelijk blijven Odysséus'
avonturen vooral na de val van
Troje. De Odyssee gaat mij boven
de Ilias. Van Homerus' theologie is
niet veel goeds te zeggen: enkele
van zijn goden en godinnen staan er
soms gekleurd bij hem op. Maar
zijn visie en woordkunst zijn on
overtroffen, zeker als het gaat om de
wereld der mensen.
Mij trof steeds weer de verering van
de dichter voor de vrouwen, die een
rol spelen in zijn grootse epos. Geen
wonder, dat hij en dat nog wel in die
wereld van de oudheid, waar men
het niet zo nauw nam, met grote
liefde tekent de mensen, die in hun
leven het geheim van het huwelijk
hooghouden.
Het afscheid van Hector van zijn
geliefde vrouw Andromache be
hoort tot de meest ontroerende scè
nes in de wereldliteratuur. Heel de
Odyssee is opgebouwd rond de
verbintenis tussen Odysseus en zij
Penelope, waarheen hij steeds weer
op weg blijft, ondanks alles.
STEMPEL OP ONS LEVEN
Dat liet Dr. Mulder ons toen al zien
en pas achteraf zagen wij, hoe het
een stempel zette op ons leven.
Onze leraar Latijn was de heer O.
Bouma, een echte Fries en daarin
een goede tegenhanger van de rec
tor. De Friese beweging kwam toen
op en vond in Bouma een goede
verdediger. Dat ik, als halfbloed -
vader uit Holland, moeder een echte
Friezinne - zoveel van het Fries ben
gaan houden en haast geen mooier
taal ken dan van de nieuwe Friese
vertaling van de bijbel en de gedich
ten van Fedde Schurer, dank ik mcc
aan leraar Bouma.
Maar ook de moderne talen kwamen
aan hun trekken. Dr. Scherpbier gaf
het Engels zo, dat ook de moeilijk
ste teksten bijvoorbeeld van Milton,
tenslotte geen geheimen meer voor
ons hadden. Nog is een van de
fijnste boekjes, die ik las en herlas,
soms zelfs voorlas, "The story of
the other wise man" van H. v.
Dyke. Scherpbier attendeerde daar
op en las het met ons.
Later heb ik toch wel eens bezwaren
voelen opkomen tegen de wijze
waarop de moderne talen op het
gymnasium werden gegeven. Het
was altijd maar weer: lezen, lezen
en vertalen. Aan actieve beheersing
werd niet veel aandacht besteed.
BETER REDDEN
Mijn verloofde, komend van een
negenjarige mulo. kon zich in het
buitenland beter redden dan de oud
gymnasiast. Maar dat was dan ook
het enige.
Nou ja, wiskunde: een noodzakelijk
kwaad vonden wij. A-leerlingen.
Onze wiskundeleraar, de integere J.
van Dijk, moet wel eens de wan
hoop nabij zijn geweest. Zo weinig
respons kreeg hij van ons. Nee, dan
geschiedenis. De kleine historicus
La Maitre hield voor de klas voor
drachten, die ons vanaf het eerste
begin boeiden. Hij liet grote lijnen
zien en samenhang. Hij was een
overtuigd aanhanger van de CHU
- weet u nog? - en hij deelde beslist
niet ons enthousiasme voor Abra
ham Kuyper.
Wat was het goed zeg je dan
achteraf, om critisch te leren denken
en zo gevormd te worden voor het
leven, waarin we eindelijk door
eigen ogen zouden moeten leren
zien.
Eén ding kan 'k wel eens betreuren,
datje pas achteraf ontdekt, wie in je
leven een beslissende rol hebben
gespeeld. O ja, we hebben verschil
lende leraren en leraressen op de
handen gedragen, maar hun vor
mende kracht zie je pas goed, als je
achter alles staat en zij er niet meer
zijn, die je graag nog eens zou
Onlangs heeft de heer Dr. J
van der Linden te Amersfoort
in onze krant herinneringen
opgehaald aan de tijd. die hij
doorbracht op het Stedelijk
Gymnasium aan de Arends
tuin. Na korte tijd ging hij
over van het Stedelijk naar
het pas geopende Gerefor
meerd Gymnasium aan de
Emmakade. Aan zijn leertijd
daar haalt de heer Van der
Linden nu herinneringen op.
willen zeggen, wat ze voor je heb
ben betekend.
Nog een laatste herinnering, want ik
mag u niet te lang ophouden, als u al
niet eerder bent gestopt.
Op ons gymnasium stond gymnas
tiek hoog genoteerd, tenminste bij
ons. Wij vonden dat 't ook paste bij
een gymnasium - het oude Griekse
gymnasion was immers ook zo iets
als een athletenschool. Onze
gymnastiekleraar, dc heer L. Hof
man, was zelf een enthousiasteling
voor zijn vak en hij bracht dat zeker
openkelen van ons over. 's Zomers:
slingerbal en hockey op de ideale
Wilhelminabaan en 's winters in het
gymnastieklokaal Achter de Hoven.
Daar citeerde de heer Hofman nog
wel eens de bekende zin - ze stond
ook boven de deur in het lokaal daar
- "mens sana in corpore sano": een
gezonde geest in een gezond li
chaam - Hofman maakte daar dan
wel eens van: mens sano in corporc
- sana. Wist hij veel van Latijnse
verbuigingen. Maar zijn vak kende
hij. Hij trainde ons tot echte athle-
ten, die menige wedstrijd in Fries
land wonnen.
De zoon van de rector, Johny Mul
der, was daarin primus inter pares-
.Zijn reuzezwaai aan de rekstok
deden we hem niet na en de wijze
waarop hij de loodzware slingerbal
tijdens wedstrijden ving zou in deze
tijd een heel stadion in geestdrift
hebben gebracht.
Maar nu genoeg. Wie als wij in
enkele opzichten beslissende jaren
heeft mogen staan binnen de licht
cirkel van zo'n gymnasium kan al
leen maar hopen, dat ook komende
generaties in hun tijd en met hun
vragen zich zullen mogen verdiepen
in de onvergetelijke wereld der klas
sieken, die toen al worstelde om het
antwoord op de laatste vragen van
de mens.
Amersfoort, Jvan der Linden
Dit is de nieuwe opgave voor onze fotoprijsvraag "Leewadders waar
is dit?" Oplossingen, uitsluitend schriftelijk, binnen veertien dagen
naar de redactie van 't Kleine Krantsje, Vredeman de Vriesstraat 1,
8921 BP Leeuwarden. Uitslag over vier weken.
Onder de abonnees, die ons het juiste antwoord geven, verloten wij
een exemplaar van het boekje "Populaire Leewarders" door Fenno L.
Schoustra.
