MAAR TWEE OVERLEVENDEN
UIT NEERGESTORTE VLIEGTUIG
LEEUWARDEN AAN RAND VAN RAMP
WIE
ZAG HET?
Terwijl de resten van de neergestorte Lancaster bommenwerper in de weilanden
tussen de Overijsselsestraatweg en de Zwette ongekend fel blijven branden, brengen
de twee geallieerde vliegers als de enige overlevenden van de.bemanning van acht de
nacht door in het molenaarshuis van Willem en Aaltsje de Jong aan de andere kant van
de Zwette onder Beers. Zij weten, dat aanstonds de Duitsers zullen komen. Wat te
verwachten van deze confrontatie met soldaten, die hun vijanden zijnZonder deze
crash zou hun vierduizend pond zware brisantbom en zouden hun honderden
brandbommen in het verre Berlijn dood en verderf hebben gezaaid; nu komen ze oog in
oog met mannen, die, wie weet, zelf uit de zo beproefde Reichshauptstadt afkomstig
zijn.
De klok moet nog tien uur
slaan, wanneer er al een Duitse
overvalwagen bij het molenaars
huis het erf opzwaait. Er springen
vier militairen uit; een moment
later staan ze bij De Jong in huis.
Drie redelijke kerels en een kwal.
De kwal snuffelt alles na, haalt
de zakken van de vliegers leeg,
komt aan de persoonlijke spullen
van de familie De Jong, wil zelfs
een horloge achteroverdrukken;
het is z'n meerdere, die het hem
belet.
Monty Brudell, de Australiër,
wordt verzocht z'n bed uit te
komen; hij moet mee.
Rustig, geen geschreeuw, geen
dreigementen.
ZWAAR GEWOND
Lewis, de Canadees, kan voor
lopig bij de kachel blijven liggen;
hij is te zwaar gewond om in een
overvalwagen te worden ver
voerd. Monty neemt afscheid,
drie Duitsers vertrekken, één
blijft er achter.
Hij is de kwaadste niet. Hij stopt
zijn gevangene een sigaret toe,
maar doet dat wel via De Jong.
Dan verschijnt er een ambu
lance en ook Owen wordt ge
haald - hij gaat rechtstreeks naar
het Bonifatius Hospitaal. Dokter
Mantel bezoekt hem daar nog -
de patiënt zal het wel redden is
zijn indruk. De zes gevallen
vrienden worden op de begraaf
plaats in Huizum ter aarde be-
Oberleutnant Heinz-Wolfgang
Schnaufer, 's werelds meest suc
cesvolle nachtjager, die ook ver
antwoordelijk was voor deze
ramp. Zelf overleef de hij de Gro
te Slachting, maar. niet voor
lange tijd.
steld. Alleen de Amerikaanse pi
loot zal later worden herbegra
ven op een ereveld in België; de
anderen rusten hier nog.
Hersteld van zijn kwetsuren
wordt Owen Lewis via Amster
dam naar Frankfurt gebracht,
vandaar verdwijnt hij in een
kamp voor krijgsgevangenen.
Eerder maakte Monty Brudell al
dezelfde reis.
Beiden zullen de oorlog over
leven en zij keren in '45 in hun
vaderland terug, de tweede pi
loot in Canada, de radiotelegra
fist in Australië.
Wel moeten ze de militaire
autoriteiten nog verslag uitbren
gen van wat er zich in het laatste
half uur in en rond de veronge
lukte Lancaster heeft afgespeeld.
Dan zal Monty Brudell ook
rapporteren, dat hij al in de
cockpit stond om de eerste piloot
William Fisher diens parachute
aan te reiken, toen de fatale
explosie de bommenwerper in
stukken reet.
Beide vliegers zullen nu pas
kunnen vernemen, wat de gevol
gen zijn geweest van de bombar-
dementsvlucht van hun lucht
vloot naar Berlijn.
ONGEHOORD VERLIES
Van de bijna vijfhonderd voor
deze operatie ingezette vliegtui
gen keerden er vijf en twintig niet
terug; bovendien verongelukten
er nog eens negen en twintig
na hun thuiskomst boven Enge
land. Deze laatste ongeluksvo
gels konden door een zware mist
hun thuisbasis niet terugvinden,
ze maakten noodlandingen of
stortten door gebrek aan brand
stof neer.
Alzo: een ongehoord verlies
van meer dan tien procent
"De zwarte donderdag van de
Engelse luchtmacht" - zo zal
deze zestiende december 1943
dan ook in de boeken komen.
Tien jaar na de ramp keert de
Canadees Owen Lewis nog een
maal terug naar de plaats, waar
hij op zo'n wonderbaarlijke wij
ze aan de dood is ontsnapt.
Hij weet het molenaarshuis
van Willem de Jong terug te
vinden en hij laat zich de plek
aanwijzen, waar hij neerkwam
met zijn parachute, half op de
walkant, half in het water van de
Zwette. De andere overlevende,
de Australiër Monty Brudell,
komt in 1957 om het leven bij
een auto ongelukhet is hem dus
tóch niet gegeven oud te worden.
En Oberleutnant Heinz-Wolf
gang Schnaufer, de Duitse nacht
jager, die in die verschrikke
lijke nacht drie machines neer
schoot en ook nog voor deze
vierde tragedie verantwoordelijk
was?
Die beëindigt deze wrede oor
log als 's werelds meest succes
volle nachtjager. Hij zal in totaal
honderd een en twintig vijande
lijke bommenwerpers naar bene
den halen en brengt daardoor de
geallieerden aan mensen en ma
teriaal een enorme schade toe.
Als "Expert", zoals de Duit
sers hun topscores betitelden, is
hij een van de weinigen, die
ongedeerd het einde haalt; de
meeste van zijn kameraden val
len ook zelf, voor er aan de grote
slachting een einde komt.
Na een krijgsgevangenschap van
een jaar keert Heinz-Wolfgang
Schnaufer naar huis terug om er
in de wijnhandel te gaan.
Op een mooie julidag in 1950
rijdt hij zijn Mercedes Cabrio
let in het Franse wijnland op de
De jonge Leeuwarder
Marcel Huizinga, die met
betrekking tot deze vlieg
tuigcrash in 1943 zoveel
bijzonderheden wist te
vergaren zou heel graag
nader geïnformeerd willen
worden over de route, die
de reeds brandende bom
menwerper heeft gevolgd,
voor het toestel tenslotte
neerstortte. Wie heeft het
gezien? Brieven graag
naar 't Kleine Krantsje.
weg Biaritz-Bordeaux. Bij een
kruispunt krijgt hij geen voor
rang van een vrachtwagen, die de
Duitse Mercedes ramt.
Heinz Wolfgang Schnaufer komt
in een sloot terecht en krijgt de
lading van de vrachtauto over
zich heen. Twee dagen worstelt
hij nog met de dood. Dan zal ook
hij de grote verliezer zijn - nog
maar achtentwintig jaar oud.
FENNO L. SCHOUSTRA
