"OCH, OCH, WAT IS LEEWADDEN
TOCH EEN MOOIE STAD"
VERZUCHTING VANUIT BRABANT
M WT.S de PORDER 1
Och, och, wat is Leewadden toch een mooie stad. Een parel in 't noorden. Die gedachte
overmant je, wanneer je der al lang vandaan binne en je krije 't Kleine Krantsje onder
ogen met plaatsjes vanne plakken, waar je froeger soveul voetstappen set hewwe. Nou
binne wij gien abonnee, mar een lieve vriendin, die't nog altied in Leewadden woont,
stuurt ons de krantsjes geregeld toe, sodat wij oek vanne inhoud geniete kanne.
Ik kom uut de Schrans en wat
hew ik genoten vanne plaatsjes
vanne overweg, waar we soveul
"overuren" maakt hewwe omdat
de Groninger trein nogal es te
laat was.
En dan dat vanne bocht inne
Schrans, waar De Jong de strooi
selman sien saak had en Kamstra
sien schoenmakerij. En de deur-
reed van boer Wiebenga.
Wij woonden inne Schoolstraat.
We kwamen daar in 1905. Het
tweede huus inne rij naast bu-
vrouw Van der Steen, een heel
hef mens, wier vader boekhou
der bij Joosten weest was en die
nou, om in leven te blieven,
kostgangers hield.
Mien broer en ik deden nogal
veul boodschappen voor haar en
as beloning kregen we dan een
pepermuntsje. Die dingen kom-
me allemaal weer boven, as je die
prentsjes bekieke.
SUIKERBIETEN
Anne andere kant van ons woon
de de familie Hoekstra vanne
Frico. Verderop kwam later wo
nen de familie Zandberg, die
sukerbieten in Friesland kocht
voor de sukerfabriek Dinteloord.
Dan woonden er oek de familie
Bremer of Bremen en de familie
Charisius, waarvan het hoofd
voor onse straat het fietsloze
tiedperk deurbrak, deur op een
dag in volledig sportcostuum op
son vehikel te verschienen. De
hele straat liep uut om het won
der te sien!
Er woonden nog een paar fami
lies, waarvan ik nou de namen
niet meer weet.
Anne voorkant keken wij uut op
het land van Wiebenga, waar
inne herfst, op donderdagavond,
honderden hokkelingen bijeen-
dreven wudden voor de vrijdag
markt.
Nou, dan waren we uut, want die
krengen loeiden de hele nacht
deur en je konnen gien oog dicht
doen.
Dat land wudde van onze straat
scheiden deur een skietsloot, die
algemeen as vuilnisvat benut
I Aa <f ie
«hapje norf
I v
Kam op
df proppe
Tryn Ij e
gaapje nojf
Laat mezoo
lan(V niekloppe
Meester Klaas Hartz, peda
goog...
wudde. Wij hewwe de hele anleg
vanne Nieuwe Schrans, vooraf
gaan deur de gasaanleg, het dem
pen vanne skietsloot en het
bouwriep maken van het land
van Wiebenga metmaakt en
daarvan herinner ik mie, dat wij
een unieke speulgelegenheid
ontleenden anne uutgebreide
ontreddering en rotzooi, die't an
het een en ander vastzat.
Vooral as 't donker wudde had
den we inne grote partij rioolbui
zen, die daar opslagen lagen een
machtige gelegenheid om ver-
stopperke te speulen.
MOEKE'S
En dan kwamen de Moekes op
het toneel, omdat we deur het
spel de tied heiendal vergaten.
De ene Moeke schreeuwde om
Oege en Sietske, een andér om
Sippe, die oek nogal es zoek was
en weer anderen om Gurbe en
Harmen, die oek as hardnekkige
verstoppers bekend stonden - de
verwarring was dan oek vaak
groot.
Het spel verbreedde zich enigs
zins, toen de gaslanteems be-
driefsklaar waren. As de lan-
teemopsteker dan weest was,
was 't een sport om - sodra de
man uut het sicht was, inne lan-
teern te klimmen en em uut te
trekken.
De bestrating was toen nog niet
klaar en om de lanteem heen was
't een natte kleiboel van jewelste.
Om die reden trok Oege sien
klompen uut toen ie de hoeklan-
teem in behandeling nam en ging
op kousevoeten naar boven.
Wij waren allemaal verrast, dat
krek op dat moment Chef
veldwachter Oosting voorbij
komme must. Wij oppe loop en
Oege inne zorgen.
GIEN WOORD
Oosting zei gien woord, trotseer
de de gemengde water-klei-
melange anne voet vanne lan
teem, pakte de klompen van
Oege, waadde naar de beloopba-
re kant en verdween naar huus.
Oege en wij oek, wisten niet wat
we er an hadden, maar we mus
ten wel sien, dat we een paar
klompen voor Oege kregen en
dat was bij sien Moeke. En die
was lang niet makkelijk!
De volgende morgen naar 't Ge-
meentehuus om de klompen op
te halen. En we hewwe wel be
grepen, dat Oege het een en
ander anhore must, toen hij bij
Oosting kwam.
Oosting was een bekendheid in
die dagen.
In Leeuwarder kermistied hew ik
hem het café van Ter Heegde
ontrumen sien, alleen met behulp
van een stoel. Er was bliekbaar
wat anne hand, sodat de hulp
vanne Chef veldwachter inroe
pen wudde moest.
Hij ging de ene deur binnen,
pakte een stoel en anne andere
kant van 't café rugelden de
mannen as eerpels naar buten.
Het was een hoogst koddig ge
zicht!
Maar Oosting was oek redelijk.
Ik zag toen, dat hij Teade, een
bekende jongeman bij ons, die't
bliekbaar niet so fris was, even
apart nam en hem naar huus toe
stuurde. Dat was 't voordeel van
ne dorpssfeer, zoals wij die ken
den in de Schrans, waar de men
sen mekaar goed begrepen.
En dat komt nou allemaal naar
boven drieven deur so'n Kleine
Krantsje. Er komt eigenlijk gien
end anne herinneringen. Nim al
leen al de school.
PEDAGOOG
Mr. Klaas Hartz, de grote Friese
pedagoog, ons hoofd, waaran ik
oek wel een paar herinneringen
hew.
Ik hew namelijk bij de gasaanleg,
waarbij met cokes gestookte sol-
deerapparaten bruukt wudden,
een homp cokes deur Meesters
spiegelruut slingerd, wat mien Pa
op twee gulden vijfenzestig kos
ten kwam te staan en mij op een
flinke straf: zonder eten naar
bed.
En op de 17de oktober maak
te Meester ter gelegenheid van
sien verjaardag een soort zege
tocht temidden van alle leerlin
gen, welke tocht begon met een
statig vertrek uut sien huus. Dan
ging het langs sien huus en de
brandweer naar 't schoolplein,
alsmaar hannen gevend en be
dankend voor de felicitasies. Het
staat mij bij, dat wij oek wat
kregen, maar ik weet niet meer
wat - 't sal wel een suurtsje weest
hewwe.
Ik hew-oek een jaar bij Kaje inne
klas zeten, zoas wij meester
noemden. Dat was eigenlijk een
dooie boel, want meester was
altied an 't skrieven, denkelijk
voor sien pedagogische geschrif
ten, want daarin mut ie wel een
baas weest hewwe.
Maar taal en rekenen en geschie
denis kwamen er niet best af. Wij
musten zelf voor een bitsje geur
en fleur inne klas zorge en dat
lukte heel goed. Meester was
daardeur trouwens niet in bewe
ging te krijen.
Het was inne tied vanne elastiek
jes en de opgerolde papierkes. As
ze oprold waren vouwde je ze
dubbel, lei je ze op het stiekje en
dan anlegge op 't slachtoffer.
HELDENDAAD
Dat kon dan nog wel es gemeen
ankomme, als je ze mar stief ge
noeg oprold hadden tussen vin
ger en duum met een bitsjespuug.
De heldendaad was dan om
Meester sien rechterarm te ra
ken. Maar och man, er was gien
eer an te behalen. Meester
schreef gewoon deur en veegde
de papierkes met een achteloos
gebaar anne kant.
Nee, dan Meester Bekius, die't
later naar Dronriep as hoofd
beroepen wudde. Dat was een
Meester naar ons hart. Dat begon
's morgens al, as hij temidden van
sien leerlingen het schoolplein
opkwam met an elke arm een
stuk of wat meiskes. Inne klas
was 't altied feest - het was deur
hem een plezier om op school te
zitten.
Zelf herinner ik mie, dat ik een
crisis in rekenen deurmaakte. Ik
bracht er niks van terecht. Maar
Meester was erg geduldig en
sleepte mie er lekker deur.
Sien populairste vak was geschie
denis. Man man, wat ging dat er
om langs. As ie goed op dreef
raakte en dat was in bijna elke les
het geval, dan zag je de Ridders
in hun veldslagen van hun peer
den vallen, de skippen van me
kaar de masten stukskieten en de
scheepsjongens as helden naar
hogere rangen opklimmen so
wudde elke geschiedenisles een
bijzondere gebeurtenis.
Het vervelende van Meester was,
dat hij, as je wat uuthaald had
den, sien potlood teugen je voor
hoofd vere liet, sodat je der een
blauwe vlek van overhielden.
Dat kwam dus wel an. Maar het
(Vervolg op pag. 11)
Driehonderd jaar geleden stond
er een huis aan de stadswal bij de
Tuinsterpoort, dat de Drie Hoe
den werd genoemd. Daar konden
de Leeuwarders hun vilten hoe
den laten reinigen. Dit stond er
op het uithangbord:
Dit is in de drie hoeden
Om het hooft te behoeden
Voor wint en koud
Tromp was stout
Voor der Staten kroop
Hier maakt men hoeden schoon
Met Tromp, die in dit rijmstuk
naar voren wordt gebracht, zal
Maarten Harpenszoon Tromp
zijn bedoeld die sneuvelde in
1653 bij Terheijden.
"De bocht inne Schrans, waar De Jong de strooiselman sien saak had en Kamstra sieh schoenmakerij
