NIEMAND WEET WAT HET LOT
VAN SCHILDER ROHRKOHL WAS
MYSTERIEUZE ANONIEME BRIEF
;egenstelling tot de militante Pruisen had Röhrkohl als
Inlander weinig waardering voor Hitier.
[t^densde 2e wereldoorlog durfde hij spot met de Führj
jjes zoals bijv. van de Duitser die opkijkend naar e<
van Hindenburg zegt:
Kommherunter, alter Reiter,
Gefre
^riendin woonde bij de Brol boven de porceleinzaa^B
Hs Schlichting schoenen. h
v sommige van zijn werken hebben experts ook nu nog w9
Berzekeringswaarde ligt al naar gelang de kwaliteit tha
W)0 en f 3500 j Handelswaarde is dikwijls halve verzeker
;eval van verkoop door een eigenaar/particulier.
Al enkele malen is in 't Kleine Krantsje de naam genoemd van de schilder Rob
Röhrkohl, een Didtser, die in vooroorlogse jaren in Leeuwarden heeft gewoond en van
wie verschillende stadgenoten nog - fraaie - werkstukken in hun bezit blijken te
hebben. In het laatst van de oorlog werd Röhrkohl, die hier toen al jar en had gewoond,
gedwongen als militair het Duitse uniform aan te trekken en hoewel er aanwijzingen
zijn, dat hij de oorlog heeft overleefd, lijkt er niemand te zijn, die weet wat er van hem
geworden is. Vreemd is het in ieder geval, dat hij nimmer naar Leeuwarden schijnt te
zijn teruggekeerd zelfs zijn er mensen, die alsnog geloof gaan hechten aan
geruchten, die vroeger wel eens de ronde deden, dat Röhrkohl voor de Duitsers een
spion is geweest, voor wie er geen enkele aanleiding kon zijn ooit terug te keren naar de
plaats, waar hij zijn boven- en ondergrondse bezigheden zou hebben verricht
Vele weken na deze reacties ont
vingen wij zeer tot onze verras-
sinf een anonieme brief van
iemand, die de schilder Röhrkohl
heel goed heeft gekend, maar die
blijkbaar (waarom?) onbekend
wil blijven.
Deze heer of dame schrijft ons,
dat Röhrkohl, "hoewel van Duit
se nationaliteit, geboren in het
jaar 1900 in het Rheinland, wel
tot een markante inwoner van
Leeuwarden mag worden gere
kend, temeer omdat hij een aima
bel mens was en zeer beslist geen
nazi. Hij was geen (politieke)
vluchteling, maar kwam al in de
twintiger jaren tijdens de diepe
depressie in het Weimar-
Duitsland naar Nederland".
PERFECT GETYPT
In de perfect getypte brief wordt
verder verteld, dat Röhrkohl een
zelf gebouwd woonschip be
woonde, "in een speels ontwerp
met een verhoogd schilderskoe
peltje", dat o.a. gelegen heeft aan
de Poppeweg tegenover de oude
P.E.B. centrale. Dit woonschip
moet in 1940 zijn verkocht,
waarna de schilder öp dezelfde
ligplaats een kleiner woonschip
ging bewonen.
De brief maakt melding van "zijn
vriendin", die bij de Brol boven
de porceleinzaak van Schwaner
woonde en zegt, dat sommige
experts "ook nu nog" waarde
ring hebben voor zijn werken.
"De verzekeringswaarde ligt al
naar gelang de kwaliteit thans
tussen de 800,- en 3500,-.
Handelswaarde is dikwijls halve
verzekeringswaarde ingeval van
verkoop door een eigenaar/parti
culier".
Interessant is het dan, wat de a-
nonieme brief zegt over de poli
tieke gezindheid van de schilder
Rob Röhrkohl. "In tegenstelling
tot de militante Pruisen had
Röhrkohl als gemoedelijke
Rheinlander weinig waardering
voor Hitier. Ook tijdens de
Tweede Wereldoorlog durfde hij
de spot met de Führer te drij
ven".
En dan volgt het grapje met
betrekking tot de Gefreiter Hitier
GEDWONGEN
"Waar zou u het eerst naar vra
gen?" vroeg de hoogleraar,V
"wanneer u telefonisch geroepen
werd door een aan blindedarm
ontsteking lijdende patiënt?"
"Naar zijn adres" antwoordde de
student.
De naam van de schilder Rob
Röhrkohl werd voor het eerst in
't Kleine Krantsje genoemd door
onze abonnee, de heer J. Wouda
te Leeuwarden, die herinnerin
gen ophaalde aan de oude Wir-
dumerdijk. De heer Wouda
schreef toen het volgende:
"De gehele breedte van de lij-
stenzaak van Luiks van nu werd
toen in beslag genomen door een
hele brede deur, die via een trap
naar boven leidde, waar de
latere S.D.'er Lammers zijn Tale
ninstituut had. Naast deze deur
had aan de muur, de laatste jaren
voor de oorlog, een uit Duitsland
gevluchte schilder, Rob Röhr
kohl, een vitrine, waarin hij
steeds een schilderij exposeerde
voor de verkoop. Dat schilderij
bleef daar dag en nacht hangen;
ongelooflijk in het licht van deze
tijd bezien.
Mijn vader heeft, ofschoon hij
niet het minste verstand van
kunst had, in een medelijdende
bui een der schilderstukken ge
kocht, want die Duitser had het
Het Naauw met links het pand van Schwaner: op het bovenhuis
moet de vriendin van Rob Röhrkohl hebben gewoond.
Evenals Röhrkohl werd ook de
vader van de heer Kaller zeer
tegen zijn zin als Rijksduitser in
het laatst van de oorlog gedwon
gen dienst te nemen; een andere
stadgenoot moet bij Röhrkohl in
dezelfde compagnie hebben ge
diend.
(de korporaal): de Duitser, die
opkijkend naar een ruiterstand
beeld van Hindenburg zegt:
"Komm' herunter, alter Reiter/
Der Gefreiter/ kan nicht weiter".
Tenslotte zegt de brief, dat Röhr
kohl helaas niet tot Nederlander
was genaturaliseerd. "In 1944
werd hij uiteindelijk nog in dienst
geroepen bij de bejaarde kust-
infanterie. Voorzover bekend is
het laatste, wat men van hem
vernomen heeft, een briefje met
groeten aan Leeuwarden, dat hij
iemand bij de Snekerhoek toe
stopte, toen hij in mei/juni 1945
in een groep krijgsgevangenen te
voet werd afgevoerd".
Het laat zich denken, dat niet
alleen de onmiddellijk binnenge
komen reacties op het eerste
schrijven over Rob Röhrkohl,
maar zeker deze veel later bin
nengekomen anonieme brief ons
bijzonder nieuwsgierig heeft ge
maakt naar het verdere lot van
de schilder, die eens zo'n "mar
kante stadgenoot" was.
WIE
Wie heeft Rob Röhrkohl na de
bevrijding in april 1945 nog ont
moet?
Wie heeft na deze datum ooit
nog wat van hem gehoord
Wie weet of hij nog eens in
Leeuwarden is teruggekeerd;
wie heeft ooit nog contact met
hem gehad
Wie heeft de, tot dusver nog
onbekende vriendin van de
schilder gekend?
MET OF ZONDER BAARD
Dit is een fragment van de mysterieuze anonieme brief over de
schilder Rob Röhrkohl, die onze redactie een dezer dagen ontving.
niet ruim. Het is een bosgezicht
en het hangt nu bij ons in de
kamer - volgens kenners is het
een kunststuk, waarvan de waar
de niet te schatten is".
ERG MOOI
Op dit schrijven van de heer
Wouda werd gereageerd door
onze abonnee, de heer H
A. van Dijk te Norg, die schreef,
dat hij zich de door de heer
Wouda genoemde vitrine nog
heel goed kon herinneren:
"Nooit zou ik daar langslopen
zonder een blik te werpen in de
vitrine. Zijn kleurenpalet staat
me nog helder voor de geest:
groerunet geel en bruin en zwart,
ik vond het erg mooi".
De heer Van Dijk bericht dan
ook, dat hij de schilder nog twee
keer buiten Leeuwarden heeft
ontmoet, eenmaal, toen hij aan
het schilderen was in Deinum en
een tweede maal in het oorlogs
jaar 1944 in Poortugaal bij Rot
terdam.
"Hij stond" aldus de heer Van
Dijk, "in Duits uniform op wacht
voor een school, die gevorderd
was en die vol Duitse militaire
zat. Ondanks zijn uniform her
kende ik hem en ik heb toen toch
maar een praatje met hem ge
maakt. Hij zag de toestand scfm-
ber in, moest af en toe 's nachts
een Rotterdamse Maasbrug be
waken, bovenin, wat niet zonder
gevaar was natuurlijk in die tijd
met geregeld Engelse luchtaan
vallen. Ik heb nog wel eens ge
dacht later, wat zou er van hem
geworden zijn?"
Nog een reactie kregen wij van
onze abonnee, de heer C. V.
Kaller te Leeuwarden, die ons
vertelde dat er in zijn zaak aan de
Nieuwestad een schilderij van
Röhrkohl hangt.
Het is een buitengewoon ge
slaagd - schilderstuk van het be
gin van de Nieuwestad tussen de
Sint Jacobsstraat en het Heeren-
waltje; bij het vervaardigen er
van moet Röhrkohl zich bevon
den hebben op de bovenverdie
ping van een pand aan de zuid
zijde van het Naauw.
De familie Kaller heeft nog een
tweede, beslist minder geslaagd,
doek in bezit van een dorpsplein
in een Duits stadje en verder een
portret, dat de schilder van een
zuster van de heer Kaller heeft
gemaakt.
