UNIEKE SERIE FOTO'S VAN VROEGER
BRANDENDE BOMMENWERPER
VLOOG BOVEN ZUIDELIJK STADSDEEL
VOOR LEEUWARDEN EN DE
WIJDE WERELD ER OMHEEN
c/ straat
NEGENTIENDE JAARGANG
5-3-1983 NUMMER 428
'T KLEINE KRANTSJE
Het zal omstreeks 1910 zijn geweest, dat
een voor ons onbekende fotograaf in ver
schillende steden in Nederland foto's
maakte van 'de man in de straat' om die
vervolgens als prentbriefkaarten uit te
geven.
Scharenslijpers, venters in paraplu's, nego
tiemannetjes, koemelksters, marktkooplui,
veedrijvers, uitgesproken stadstypen,
eerzame arbeidslui, alles wat deze foto
graaf interessant toe leek werd op de
gevoelige plaat vastgelegd.
Ook in Leeuwarden is zo een fotoserie
ontstaan, die we wel uniek mogen noemen
en die ons nu nog een aardige kijk geeft op
het 'straatleven' in die oude tijd.
't Kleine Krantsje prijst zich in het gelukki
ge bezit van tientallen van deze bijzondere
afbeeldingen, die in de meeste gevallen
onder de titel 'Langs de straat' in de handel
werden gebracht.
Dat laatste althans moeten we aannemen,
hoewel het merkwaardige geval zich voor
doet, dat van alle kaarten, die wij bezitten,
er niet een is verstuurd; de achterkanten
zijn blanco, allemaal.
Ook geven de kaarten ons geen enkele
aanwijzing met betrekking tot de uitgever,
maar wel staan er nummers op en die zijn
zo hoog (1400 zoveel voor de foto's van
Leeuwarden); dat we aan een enorme serie
moeten denken voor het gehele land.
Evenmin is het ons bekend, hoe groot de
serie was, die hier is gemaakt. De nummers
op onze kaarten variëren van 1426 tot
1456, zodat het aannemelijk lijkt, dat het
er minstens dertig zijn geweest.
In dit en in komende nummers van 't Kleine
Krantsje zullen wij de 'Leeuwarder' foto's
gaan afbeelden. Om te beginnen een por
tret van een schoenpoetser, van een
piepklein mannetje en van twee dames bij
de markt.
De schoenpoetser is de in vroeger jaren o-
verbekende Salomon Cohen, de vader van
de niet minder populaire tweeling Roosje
en Betje Cohen. Salomon stond, zoals ook
op de foto, voor het spoorstation, wachtend
op treinreizigers, voor wie hij de schoenen
poetste. Vroeg zo'n klant, "Wat ben ik
schuldig?", dan had Cohen een vast ant
woord bij de hand: "De vorige menheer gaf
een kwartje."-en een kwartje was wat
in die tijd.
Het minimannetje op de tweede foto heette
De Haan, maar hij werd altijd Klein
Haantsje genoemd. Hij was goudsmids
knecht - De foto is voor het hotel De
Klanderij gemaakt.
Op de derde foto twee vrouwen, van wie
we veronderstellen, dat zij zich bezighiel
den met het reinigen van klompen van
boeren op de markt. Maar het kunnen ook
koemelksters zijn geweest, dat weten we
dus niet. Met name de jonge dame ziet er
met haar fraaie en opvallende hoed. bijzon
der charmant uit.
In volgende nummers van 't Kleine Krants
je dus meer foto's in deze serie 'Langs de
straat'.
Dat Leeuwarden inderdaad aan
een enorm gevaar is ontsnapt,
toen er in de laatste oorlog een
brandende bommenwerper ver
zeild raakte in het luchtruim bo
ven de stad, hebben we kunnen
opmaken uit de binnengekomen
reacties op onze drie verhalen
over het neerstorten van dit
vliegtuig in de weilanden tussen
Jellum en Wirdum.
Het heeft maar een haar ge
scheeld of het grote viermotorige
toestel was terecht gekomen op
de woonwijken in het zuidelijke
deel van de stad. Het laat zich
raden wat daarvan de gevolgen
zouden zijn geweest.
Net als de redacteur-uitgever van
't Kleine Krantsje hebben veel
abonnees met eigen ogen het
brandende vliegtuig gezien; uit
hun brieven en telefoontjes heb
ben wij precies kunnen opmaken
welke route de ongelukkige ma
chine heeft gevolgd, toen ze als
een zwaard van Damocles bo
ven de Friese hoofdstad ver
scheen.
Een van onze abonnees, die op
onze berichtgeving reageerde
was zo vriendelijk de waargeno
men route uit te tekenen öp een
kaart van de stad - andere reac
ties sloten geheel bij zijn waarne
ming aan.
"Met grote interesse" aldus deze
abonnee, de heer J. Massolt te
Leeuwarden heb ik uw artikelen
gelezen over de neergestorte
bommenwerper, mede omdat ik
getuige was van de laatste fatale
minuten van de vlucht. Op de
bewuste avond wandelde ik als
negentienjarige met een aantal
vrienden in de Willem Lodewijk-
straat.
Het zal zo tussen half zeven en
zeven uur zijn geweest. We hoor
den het geluid van een vliegtuig
en ontdekten toen een lichtje dat
zich vanuit het Zuidoosten naar
het Westen bewoog. Het leek
Vervolg op pag. 3
