NIET UUTPRAAT OVER
VERLENGDE SCHRANS
GEHARREWAR VOOR
STANDBEELD ER KWAM
PIETER JELLES TROELSTRA
STADSNIEUWS
VAN VROEGER
Pieter Jelles Troelstra
werklieden, die een gat groeven
om de sokkel te plaatsen.
In het onderschrift bij dat plaatje
stond "Jan, must es kieke, ik
graaf hier allegaar koppen op!"
En toen dacht ik: lieve hemel,
nou krijgen we dat ook nog:
gewijde grondMaar gelukkig
is dat wat meegevallen.
De gemeente wou het beeld ge
plaatst zien op het Oldehoofster-
kerkhof aan de voet van de
toren. Men liet ons tekeningen
zien van de situatie, zoals die er
over een paar jaar zou uitzien.
Maar het was daar toen nog
bodeterrein voor de vrachtrij
ders en wij vreesden, dat op een
kwaaie dag onze Pieter Jelles van
de sokken (sokkel) zou worden
gereden. De gemeente heeft er
toen betonnen paaltjes omheen
gezet. Inmiddels is de situatie
rond het beeld van Troelstra
grondig gewijzigd en de beton
nen paaltjes verdwenen weer.
Het monument werd op de zesde
oktober 1962 onthuld door
Troelstra's oudste kleindochter,
Veronica Baay. Sprekers waren
Willem Drees, Douwe Tammin-
ga, Fedde Schurer en burgemees
ter Van der Meulen. De weduwe
van Pieter Jelles, mevrouw Djoe-
ke Troelstra en zoon Jelle waren
ook aanwezig. Voorzitter was de
heer Klok, destijds burgemeester
van het Bildt.
Jammer was het, dat de schepper
van het beeld Hildo Krop, we
gens ziekte niet aanwezig kon
zijn.
Leeuwarden, Albert Reitsma
NOODLOTTIGE VAL
Terwijl de 46-jarige bediende
van de firma Peek en Cloppen-
burg alhier, J. v.d. Laan, gister
avond omstreeks 5 uur bezig was
in een der winkelkasten een ruit
schoon te maken en daarbij op
een ladder stond, brak deze,
waardoor v.d. Laan kwam te^
vallen. De man kon niet opstaan.
Hij werd opgenomen en met een
auto naar het St. Bonifatiushospi-
taal vervoerd.
Uit het geneeskundig onderzoek
bleek, dat de man een fractuur
aan den rechter knieschijf had
opgeloopen.
(1930)
De Verlengde Schrans - daar
raak je gewoon niet over uut-
praat. Laatst kwam ik heel toe
vallig een ouwe schoolkamme-
raad teugen en toen was natuur
lijk het eerste: "Weest nog van
toen?" En toen kwamen de ver
halen.
"Weest nog, dat wij op een hele
warme dag in juni besloten om
sonder kousen naar school te
gaan? We droegen toen van die
echte, lekkere zelfgebreide dikke
wollen kousen, maar nou gingen
we alleen met sokken inne klom
pen naar school.
Veul bekieks van onze mede
scholieren. Maar Kaje had ons
nauwelijks sien, of hij kwam al
op ons af. Wat of we nou an 't
versieren waren? Gauw naar
huus en de kousen weer an!
Weest nog van Herke enArie, die
veul te laat op school kwamen?
Toen ze de klas binnenliepen,
lieten ze de deur openstaan. Op
eens floot Herke inne klas op sien
vingers dat het je deur merg en
been ging en daar kzvam mie een
grote swatte hon de klas bimien-
rennen, de stut kwispelend inne
lucht. Meester in alle staten en
wij sloegen ons oppe dijen van
plezier. Hoe dit precies aflopen is
wisten we ons niet meer te herin
neren, mar as je over Herke
spreke, komme je inne Verleng
de Schrans terecht, want daar
ergus woonde hij.
Herinnerst dou die oek nog, dat
ie de klas binnenkwam, heel
onskuldig kiekend met een grote
zak inne han? Hij liep naar
voren tot vlak voor Meester,
hield de zak oppe kop en daar
vielen een sood kikkerts uut, die,
eenmaal in vrijheid, alle kanten
uutsprongen.
Meester heel opgewonden eerst
achter de kikkerts an, wat niet
erg lukte en toen achter Herke
an, die 't sien plaats inne bank
intussen gewoon innomen had.
Mar as meester hem gnepe wou,
dan sat Herke alweer anne ande
re kant inne bank. Intussen von-
gen de andere kienders de kik
kerts weer bijmekaar om ze naar
buten te brengen - toen kwam
Meester weer son bitsje tot beda
ren.
En nou, soveul jaar later, he 'k
het er in die ontmoeting met die
ouwe schooïkammeraad nog
even overhad, watje as Meester
in son geval nou eigenlijk het
beste doen kanne. En we waren
het er tegare wel aardig over
eens: je mutte je as Meester
natuurlijk niet deur de gebeurte
nissen overmeestere late. Je mut
te je kalmte beware en al suut
met kiespien weze - son bitsje
metlache met de lachers.
Mar het belangriekste leek het
ons, dat sodra je merke, dat je
een belhamel inne klas hewwe,
dat je son vlegel een bepaalde
verantwoordelijkheid geve, dat
je hem make tot de sterke man
inne klas.
"Och Herke, wil jij de reken
boekjes even uitdelen? En kijk
meteen even naar de kachel,
want het is hier veel te warm. Zet
hem maar even open, dan kan
hij wat temperen. En dan heb ik
ook nog een briefje voor meneer
Hartz. Dat kun je na de les wel
even naar hem toebrengen."
Precies ja, constateerden we vol
daan, zo ongeveer had Meester
het anpakke mutten. Dan was ie
oek vast bespaard bleven voor
die ellende met die kikkerts en
die hon
Joop Hidma
De Wetstraat
Christiaan Rudolph de
Wet (1854 - 1922)
Zuidafrikaans Boeren
generaal. Vocht in de
Eerste Vrijheidsoorlog
tegen de Engelsen. Ver
zette zich tegen deelne
ming van Zuid-Afrika
aan de Eerste Wereld
oorlog. Hij stierf in ar
moede.
Leeuwerikstraat
Naar de zangvogel de
leeuwerik. De straat
heette aanvankelijk
Leeuwrikstraat; naam
werd in 1959 officieel
gewijzigd in Leeuwerik
straat.
Tjerk Hiddesstraat
Tjerk Hiddes de Vries
(1622 - 1666). Friese
admiraal, zoon van een
boer uit Sexbierum.
Streed in verschillende
zeeslagen. Dodelijk ge
wond in de Tweedaagse
Zeeslag bij Duinkerken.
Willem Loréstraat
In Leeuwarden geboren
waterstaatkundige
(1679 - 1774). Land
schapsmeter, instruc
teur te Franeker in wis
kunde, krijgsbouwkun
de en sterrenkunde.
Bataviaplein
Hoofdstad van het
voormalige Nederlands
Oost Indië; nu Djakarta.
genover zijn eigen ti-
chelwerk. Mr. Dirks
was ook politicus en
munt- en penningkundi
ge-
Krijn van den Helm
straat
Commies bij de Rijksbe
lastingen (1912 -1944).
Verzetsheld, Provin
ciaal leider van de K.P.,
de Knokploegen. Dood
geschoten door een pro
vocateur ten huize van
zijn schoonouders in
Amersfoort.
De Anjen
Naar het gelijknamige
waterschap in de ge
meente Kollumerland.
Sibrandus Leostraat
Geschiedschrijver (plm.
1528 -1583) Pastoor te
Menaldum en Berli-
kum. Ook kaartteke
naar. Bekend is zijn
kaart van Friesland in
het atlas van Orthelius
(1579).
Jachthavenlaan
Naar de in de vijftiger
jaren voltooide Nieuwe
Leeuwarder Jachtha
ven.
Anjelierstraat
Anjelier of anjer, Ne
derlandse naam voor
het plantengeslacht
Dianthus. Het Griekse
dios betekent schitte
rend, stralend, godde
lijk; anthos is bloem.
Prins Hendrikstraat
Willem Frederik Hen
drik (1820 - 1879)
Broer van Koning Wil
lem II. Was zeer geïnte
resseerd in de zeevaart:
'Prins Hendrik, de Zee
vaarder'. Zijn borst
beeld siert sinds 1869
de gevel van het pand
nummer 14 in deze
straat.
Beyerstraat
Genoemd naar een hier
op uitkomende poort
van de baaierd of
beierd, een passan
tentehuis voor behoefti
ge vreemdelingen, dat
in het begin van de zes
tiende eeuw verbonden
werd aan het Sint An
thony Gasthuis.
Zuupsteeg
Dankt de naam wellicht
aan het feit, dat hier in
vroeger tijden karne
melk werd verhandeld.
Straat van Welgelegen
Is genoemd naar het
huis Welgelegen van
Mr. Jacob Dirks (1811 -
1892) aan het Vliet te-
Generaal De Wet
Aan het eind van de vijftiger
jaren kwamen enkele prominen
te figuren uit stad en provincie
bijeen om de mogelijkheid te
onderzoeken in Leeuwarden een
standbeeld op te richten ter nage
dachtenis van Pieter Jelles Troel
stra.
De man, die het beeld zou ma
ken, was al gauw gevonden: Hil
do Krop, die een persoonlijke
vriend van Pieter Jelles was ge
weest en die dus kon weten,
waaraan hij begon.
Hildo Krop maakte een maquette
en kreeg toen een Zwitserse
beeldhouwer op bezoek. Die zag
het werkstuk en vroeg of het een
Pfarrer was.
Hildo sprong op en antwoordde:
"Welnee, het is een dichter, een
strijder, een staatsman".
EEN DOMINEE
"Ach nee," hield de Zwitser vol,
"het is een dominee, die de zegen
uitspreekt!"
Hildq Krop was er kapot van en
belde de volgende morgen om
vijf uur de auteur J. P. Wiers-
ma, de secretaris van het initia
tiefcomité, uit zijn bed.
"Ik heb de hele nacht met Troel
stra geworsteld" betoogde de
beeldhouwer, ik maak het beeld
niet. Een Zwitserse collega heeft
de maquette gezien en ziet er een
dominee in. Ik doe het niet!"
Na daarop volgende moeizame
besprekingen besloot men Hildo
Krop een nieuwe opdracht te
geven en een kleine commissie,
onder wie Keimpe Sikkema en
ondergetekende, .werd afgevaar
digd naar het atelier van Hildo
Krop in Amsterdam.
Daar bekeken we de nieuwe
maquette en toen ik wat ging
rondsnuffelen in Krop's atelier
ontdekte ik de vorige maquette
en dacht meteen: dat is 'm! Zo
ken ik Troelstra uit zijn gedenk
schriften, zo sprak hij de mensen
toe.
NIET EENVOUDIG
Het nemen van een beslissing
was niet eenvoudig. Krop wou
over het eerste ontwerp niet
meer praten. Met gemengde ge
voelens stemden wij toe in het
tweede concept en dat beeld
staat nu aan de voet van de
Oldehove. Naar mijn gevoel een
introverte Troelstra. Wat heb ik
dat beeld vaak bekeken en ook
gefotografeerd. Ik ben er wel van
gaan houden, maar toch
Troelstra moest uiteraard op een
sokkel staan en toen mijn vrouw
en ik met vakantie in Italië waren
kochten we daar een Nederland
se krant met een foto van
