POST BEZORGEN
VOOR HEEL
GROOT BEDRIJF
Het Amerikaanse schip, de West Aleta, dat na de stranding doormidden brak en waaruit onvoor
stelbare hoeveelheden wijn te voorschijn kwamen.
Vergeleken bij wat er nu op
verjaardagen wordt aangeboden
bleef het bij een betrekkelijk
sobere tractatie. Het begon met
koffie en koek, een "Portugees-
je", in de loop van de avond
gevolgd door drankjes en gebak.
De dames hadden keus uit advo
caat en boerenjongens, of - nóg
maar eens koffie of thee. De
mannen kregen desgewenst wijn.
Eens was die wijn afkomstig van
een Amerikaans schip, de West
Aleta, dat was gestrand voor de
Nederlandse kust. Het schip
moet wel erg groot zijn geweest,
want nog jaren later werd er bij
het serveren van deze wijn het
verhaal van die stranding ver
teld.
De rokerij bestond uit sigaren,
die ik meestal moest halen bij het
sigarenmagazijn De Wildeman
aan het eind van de Huizumer-
laan. Eenmaal kwam ik met te
dure sigaren thuis. De opdracht
was sigaren te kopen van een
bepaald merk tegen een prijs van
zeven cent. Maar ik kocht siga
ren, die acht cent kostten. Niet
omdat ik niet beter wist, maar 't
leek me wat "deftiger" om een
duurdere sigaar te kunnen aan
bieden. Daarbij speelde ook, of
misschien wel hoofdzakelijk, de
overweging een rol, dat een paar
ooms sigaren rookten van, schrik
niet, een dubbeltje.
De koekjes bij de koffie kwamen
van bakker Elgersma uit het dorp
en de taartjes van banketbakker
Hiemstra uit de Schrans.
Oom Klaas, getrouwd met
een zuster van mijn vader, herin
ner ik mij om twee dingen: de
wijze, waarop hij een sigaar be
handelde enwaarop hij bego
nia's water gaf.
Behalve bij verjaardagen kwam
Oom Klaas, 's avonds in winter
tijd, zo omstreeks zeven uur, nog
wel eens een praatje maken. Het
waren serieuze gesprekken en
het zal wel over de politiek en de
maatschappij zijn gegaan.
Steevast werd hem op een gege
ven moment een sigaar aangebo
den en dan begon de rook-
ceremonie, die ik altijd met aan
dacht volgde. De sigaar werd op
de zijkant van de hand getikt,
vervolgens werd er een puntje
afgeknipt, de sigaar werd door
geblazen en dan met een lucifer
aangestoken, waarbij het roker
tje een eindje boven het vlam
metje werd gehouden. Dit laatste
- zoals kenners me vele jaren
later vertelden - opdat de geur
van zwavel niet in de sigaar zou
komen. En dan begon, met zach
te halen, het roken. Voor mij
werd Oom Klaas door dit alles
een soort kampioen-smaakroker.
Een andere activiteit van hem
bestond hierin, dat hij in de
vroege morgenuren vanaf de
maand januari in onze veestal
kwam. Daar stonden op een balk,
gekoesterd door de warmte van
de stal, een aantal bakjes met
zand en begoniabollen. Oom
Klaas gaf die bollen altijd water
en het plezierige gevolg was dan,
dat er in zijn voortuintje aan de
Huizumerlaan al erg vroeg bego
nia's bloeiden en hoe!
Drachten jl_
"Ik seg mar su, het was het noadlot, dat ons hier samenbrocht het"
"Och noadlot, noadlot, in mien geval was't een stukje touw met een
koei er an"
Als jongen werkte ik bij een zeer
grote Naamloze Vennootschap
aan de Nieuwestad in Leeuwar
den tegen een salaris van welge
teld tien gulden in de maand.
Op een gegeven moment besloot
deze N. V. een grote reclarnestunt
op te zetten, die door middel van
circulaires onder de aandacht
van de zeer vele aandeelhouders
moest worden gebracht.
en niemendal. Veel en veel te
laat kwamen we ten slotte tot het
besef, dat er onder de brug nog
altijd een paar zakken met circu
laires lagen.
Omdat we om half zeven alweer
op de avondschool moesten zijn
bezorgden we in allerijl nog een
kleine vijftig brieven en daarna
zaten we met de overgrote rest
lelijk in de maag.
Toen zaten we nog met honderden circulaires
ermee
wat moesten we
Drukwerk, per post verzonden,
kostte, als ik het nog goed weet,
een halve cent per enveloppe,
dus wat was er voor een dergelij-
ke grote zaak voordeliger dan
een jongste bediende en een leer
ling etaleur met deze zaak te
belasten met hun salaris van
nog geen vijf en dertig cent per
dag konden zij honderden circu
laires uitermate voordelig bezor
gen.
Zo gezegd, zo gedaan: elk met
een grote jute zak vol circulaires
achter op de fiets zetten we
welgemoed koers richting Stiens
- in dit dorp en wijde omgeving
moesten de circulaires, die alle
geadresseerd waren, worden be
steld.
Vooral veel rijke boeren waren
aandeelhouder, zodat we ons in
onze bange voorgevoelens al ki
lometers door het land zagen
sjouwen om één circulaire kwijt
te raken.
Nu wilde het noodlot, dat er
uitgerekend deze dag kermis was
in Stiens. We besloten daarom de
zakken circulaires eerst maar
onder de brug te leggen om even
op de kermis te gaan zien.
In die tijd kon men nog plezier
maken zonder veel geld uit te
geven en we bleven dan ook
zowat de hele dag op het terrein
van het vermaak.
Zelfs mochten we van enkele
spullebazen, die blijkbaar onze
gretige blikken zagen, op hun
attracties meedraaien voor niks
Wat nu te doen?
Na kort beraad vonden we de
ideale oplossing. We verzwaar
den de zakken met een paar
stenen en smeten de hele handel
onder de brug in de ploemp.
Pas later kwam de ellende.
Want wat deed de directeur
Die begon een paar dagen later
hoogstpersoonlijk de relaties te
bellen met de vraag, hoe er over
de ontvangen circulaire werd ge
dacht.
Dat de eerste tien antwoordden
„we weten van niks" zal hij
vreemd gevonden hebben, maar
toen de honderdste ook nog van
niks bleek te weten barstte de
bom.
We werden plechtig ontboden en
zakten meteen door de mand.
Als straf werden ons de gemaak
te kosten van het drukwerk en de
enveloppen ingehouden en, niet
te vergeten, ook de porti, uitge
smeerd over verscheidene maan
den natuurlijk, want ons magere
maandsalaris was bij lange na
niet toereikend voor het dekken
van de hele strop. Bovendien
werd er over het een en ander
thuis ook nog wat zinnigs ge
zegd.
Maar wat ei gebeurt, er
komt altijd een geluk bij een
ongeluk: toen de directie tot de
volgende reclame-actie besloot
werden er postzegels op de enve
loppen geplakt.
Leeuwarden
J. Wouda
Deze foto laat ons duidelijk zien hoe de Amerikaanse boot de
West Aleta door midden gebroken is.
Als je ouder wordt herinner je je
vrij goed, wie er in je kinderjaren
bij je thuis kwamen. De meer of
minder sterke indrukken daar
van zullen ook wel samenhangen
met het feit, dat niet alleen een
visite of een logeerpartij, maar
ook een buurpraatje of een zake
lijk bezoek de dagelijkse gang
van het bestaan doorbrak.
Daarbij wekten bezoekers, hetzij
nieuwsgierigheid of belangstel
ling, of bracht hun komst simpel
wat gezelligheid met zich mee.
Laat ik maar met wat feestelijks
beginnen: de verjaardagen van
vader en moeder. Dan kwam
beider familie opdagen. Dat wil
zeggen dat van moeders kant
alleen broer Cornelis en' zuster
Tiet en haar man Melle kwamen
feliciteren. Het echtpaar altijd 's
middags vanwege de afstand.
Want de weg van en naar hun
huis aan het Schoppershof moest
te voet worden afgelegd.
hulpvaardigheid. Mijn moeder
zal altijd naast haar en hierna
kwam ik.
Aan de rechterkant van mijn
vader zaten de heren, de mannen
dus van de net genoemde zusters
en Cornelis, de ongetrouwde
oom.
Zelf mocht ik opblijven tot half
negen en verdween dan achter de
deuren van een van beide bedste
den in de kamer. De deurtjes
werden niet helemaal dichtge
daan, zodat er altijd nog wel wat
te horen viel, maar vaak nieste
begrijpen. Door een
heel zachtjes aan te
duwen kon je door
de kier nog wel
wat van het
gezelschap
zien.
Maar
De andere twee broers van moe
der woonden in Zwolle. Zij vol
stonden met het zenden van een
briefkaart, waarop de eerste zin
altijd en onvermijdelijk luidde:
"Wij zijn allen goed gezond en
hopen van u hetzelfde".
Op de avond van de verjaardag
was omstreeks acht uur het hele
gezelschap compleet op een na -
oom Ype kwam altijd later.
Wat nu vreemd zal klinken,
vooral voor de huidige generatie,
was dat het probleem welk ca
deau de jarige te geven helemaal
niet bestond. Eenvoudig niet,
omdat over en weer bij verjaar
dagen geen geschenken werden
meegenomen, zelfs geen bloe
men. Maar de stemming was er
nooit minder om.
Rond de tafel zaten links van
mijn vader zijn vier zusters, altijd
in dezelfde volgorde. Van dit
kwartet had Tante Tjamke een
erg vrolijke en aanstekelijke
lach. Tante Sietske zei niet veel.
Zij was een lieve, gulle vrouw,
die jammer genoeg veel miste,
omdat zij erg doof was. Ze lachte
goedmoedig mee, zonder altijd
precies te weten waar het over
ging-
Tante Sjouk wist altijd de laatste
dorpsnieuwtjes en dorpsschan
daaltjes, droeg ze met veel verve
voor en had meestal een aan
dachtig gehoor. Tenslotte de on
getrouwde Tante Ynkje, een
toonbeeld van bescheiden- en
op
die
afstand
rneef het een
vreemd en
onduidelijk gepraat
door elkaar. Waarom
niet gaan slapen? Wel,
het wachten was op de
laatste bezoeker: Oom Ype. Die
kwam door zijn werkzaamheden
altijd wat later op de avond, zo
omstreeks half elf. Met zijn bin
nenkomst veranderde de sfeer in
de kamer op slag. Werd er eerst
nogal zwaarwichtig gepraat, het
sloeg in kwinkslagen en grappen
om zodra Oom Ype binnentrad.
Dat was ook het moment, dat
Oom Johan de kans kreeg én
greep om in actie te komen met
zijn moppen en verhalen. Na het
onthullen van de "clou" rolden
hem meestal van pret de tranen
over de wangen. Zo verliep de
avond verder in een vrolijke
stemming en dat duurde dan tot
tegen half twaalf.
Waar werden nu de gasten zo in
het begin van de twintiger jaren
op onthaald?
