HET VAKANTIEEILAND AMELAND
"VOOR MIJ ONVERGETELIJK"
*0$
Met de Friese taal kom je dan ook
op het eiland niet ver. De eilan
der antwoordt in een eigen taal
tje, beslist niet van Friese origine.
Waarom weigeren zij zich als
echte Friezen te profileren? Soms
denk ik danhebben de Vikingers
eens dat eiland veroverd en zich
daar blijvend gevestigd? Hoe het
zij, het is daar op dat eiland een
eigen slag. Niet zonder grandeur.
Eén van Amelands grote zonen
was de onvergetelijke kardinaal
De Jong die onverschrokken de
Duitse bezetter in het aangezicht
weerstond.
CENTRALE PLAATS
Nes, de centrale plaats van het
eiland, heeft een prachtig dorps
beeld. Wie met de boot komt
aanvaren wordt altijd weer op
nieuw geboeid door dat dorpsge
zicht met die toren, dat kerkje en
die molen, verscholen in de hoge
bomen. In Hollum staat nog altijd
de vuurtoren met één van de
sterkste zwaailichten van Euro
pa. Een wachter over één van de
gevaarlijkste kusten van Neder
land. Hier zijn vele bekende
schepen vergaan. Nog lang heb
ben ze in Friesland 'Aletha' wijn
gedronken toen de voorraad van
Voor Leeuwarders was en is
Ameland hét vacantie-eiland.
Kimp van de melksalon aan de
Nieuwestad heeft dat tijdig ge
zien. In de twintiger jaren zette
hij een busdienst, de LABO, op
tussen Leeuwarden en Holwerd.
Daar wachtte aan de pier de
veerboot naar Nes met de beken
de kapitein Jongsma.
In die tijd bouwde op Ameland
zelf, de firma Wits enkele 'noor-
se' huisjes voor vacantiegangers
aan de Badweg van Nes naar het
prachtige Noordzeestrand. Daar
stond als een baken aan zee:
'Scheltema', een naam op zich
zelf. Het had een eigen sfeer, niet
het minst door de man, die daar
resideerde, een 'Amelander' in
hart en nieren. Later werd aan de
overkant van de weg 'Steinvoor-
te' gebouwd.
NEPTUNUS
Of Neptunus, de zeegod, jaloers
was op deze voorposten, die daar
hoog op de duinen, zijn geweld
schenen te tarten, weet ik niet.
Maar de branding en de woeden
de golven beukten daar wel zo
lang de kust tot de beide gebou
wen door de zee ondermijnd,
weggleden in ruïnes. Ameland
was een paar markante punten
kwijt.
Het heeft de vele vacantiegan
gers niet van het eiland wegge
houden. In het hoogseizoen kun
nen de boten van Holwerd naar
Nes de drommen reizigers nau
welijks aan. Ze nemen hun auto's
ook nog mee. Naar ik hoorde is
de firma Wagenborg van plan
nog grotere boten in te zetten.
Die naam waarborgt goede koers
door de vele geulen in het Wad.
In de zomer als alles op Ameland
tot de laatste plaats is bezet,
wordt het eiland schier wegge
drukt in het Wad door de menig
te van de extra-bewoners.
Eén ding is gelukkig. De moderne
tijd heerst op Ameland nog niet
zo oppermachtig, dat de oude
intrinsieke waarden van het ei
land totaal zijn verdwenen. Daar
zorgen de oud-Amelanders wel
voor. Die laten zich niet opjut
ten, houden hun eigen aard en
aanleg. De bevolking heeft ook
een half jaar om van de invasie
door de mensen van de vaste wal,
te bekomen. Het eiland hoort bij
Friesland, maar voor de Amelan
ders is dat maar ten dele waar. Zij
voelen zich geen Friezen.
zet. Aan het Noordzeestrand
worden de duinen met grote zorg
beschermd. De dijken aan de
Wadden zijn bijna allemaal op
Delta-hoogte.
ROMANTIEK
Wat Ameland zo mooi maakt
zijn voor mij ook de bossen.
Staatsbosbeheer houdt ze prach
tig in stand. Iets van de eerste
romantiek uit de twintiger jaren,
toen wij de pasgeplante bomen
ieder jaar boven ons uit zagen
groeien en we altijd weer verrast
uitkwamen bij dat onvergetelijke
'hazeweitje' is nu wel voorbij.
Maar de herinnering blijft.
Wat er nu nog staat wordt zorg
vuldig bewaakt en biedt beschut
ting tegen de winden, die aan de
kusten van ons land nooit rusten.
En dan dat strand. De vervuiling
langs onze Nederlandse kust in
het westen, die ook de zee bij de
Wadden-eilanden meer dan eens
grauw kleurde, schijnt iets terug
gedrongen. Dit jaar vond ik geen
al te storende sporen daarvan.
De zee, de branding en de einde
loze deining kunnen vandaag
ook de meest opgejaagde mens
van onze eeuw de rust bieden die
hij nodig heeft om de vaart van
het leven bij te houden. Vanaf
1916, toen we in Hollum de
Duitse zeppelins in de lucht za
gen voorbijvaren op weg naar
Londen om die stad te bombar
deren, later ieder jaar tussen
1922 - 1936 en niet het minst na
de oorlog büjft Ameland voor mij
onvergetelijk.
Amersfoort J. v. d. Linden
dat vergane schip: de West-
Aletha, allang op was. Nog jaren
daarna markeerde aan het
noordzeestrand een hoge mast
de plaats waar dit schip was
vergaan. Maar ook die mast is
verdwenen. Wat de zee opeist,
neemt ze helemaal.
Ameland leeft in een liefde-haat
verhouding tot de zee. Menig
walvisvaarder uit vroeger tijden
werd gecommandeerd door een
Amelander zeerob, die als eens
Odysseus steeds weer terugkeer
de naar zijn 'Ithaka', het land van
zijn dromen. De unieke 'com
mandeurshuizen' in Nes vertel
len nog hun mysterieuze verha
len over deze grote tijd.
De nazaten van deze mannen die
de wereldzeeën bevoeren, be
mannen nu nog de reddingsboot
van Ameland, die door de eeu
wen heen een grote naam maak
te. Een oefening van de reddings
boot was en is, vooral voor land
rotten, een indrukwekkend ge
beuren. Sterke vierspannen
paarden trekken de boot naar het
strand, de in die noodgevallen
woedende branding in.
Door een tragisch ongeluk ver
dronken enkele jaren geleden
verscheidene paarden. Heel het
eiland rouwde om dat ontstellen
de verlies. Een monument be
waart de herinnering aan deze
trouwe dieren, die in hun red
dingsdienst voor mensen, zelf
omkwamen.
Het gevecht met de zee wordt op
Ameland als op de andere Wad-
den-eilanden verbeten voortge
