PRACHTIGE PRIJSLIJST VAN
VOOROORLOGSE KRUIDENIER
VADERS HERKEND OP FOTO
FANFARECORPS VOORUIT
UIT DE DOOS MET SNIEPSNAREN
De kruidenierswinkel van Swart aan het Noordvliet, gefotografeerd in een tijd, toen nog nie
mand er aan dacht dat dit water ooit zou worden gedempt. Een en al aandacht intussen voor
de fotograaf bij de schippers en de mensen voor de "schoen- en lederhandel" links.
Uit onze grote Doos met Sniep-
snaren komt vandaag een "Be
knopte prijslijst" uit het jaar
1928 van de firma Swart, die in
die tijd kruidenierswinkels had
aan het Noordvliet en op de
hoek van het Zuidvliet en de
Oostergrachtswal.
De lijst, gedrukt bij de Electri-
sche drukkerij van F. G. Duym,
in Leeuwarden, bevat een groot
aantal prijzen waar we nu, zo'n
vijf en vijftig jaar later, met grote
verbazing tegenaan zitten te kij
ken.
Maar daarbij moeten we natuur
lijk wel voortdurend in het oog
houden, dat de lonen van die tijd
ook in geen verhouding stonden
met die van nu: met een rijks
daalder op zak kwam je in die
tijd bij wijze van spreken de hele
wereld door.
SPOTGOEDKOOP.
Wij zullen even het een en ander
oppikken uit de lijst en dan moet
u zich maar eens voorstellen wat
u met uw huidige inkomen zou
kunnen doen, wanneer vandaag
dezelfde prijzen nog golden als
toen.
Daar gaan we: een pond witte
suiker drie en twintig cent, een
half pond "zuiver smakende'
koffie vijf en dertig cent, een ons
Blauwband thee een kwartje,
tien kwattarepen zeven en dertig
en een halve cent, een pond zout
een stuiver, "versche" margari
ne dertig cent per pond, andijvie
veertig cent per blik, grove rijst
dertien cent per pond, een pond
"beste" siroop vijftien cent, vijf
pond zwaar gemengd graan vijf-
en dertig cent, groene erwten
zestien of achttien cent per pond
en speculaas zeventien en een
halve cent per half pond.
En het aller- allergoedkoopste
artikel van de hele lijst? Dat was
een pond soda - dat kreeg je in
die goeie ouwe, of beter gezegd
goedkope ouwe tijd voor de prijs
van precies drie cent.
Het waren niet alleen kruide
nierswaren, die Swart kon leve
ren - de zaak was ook gespeciali
seerd in gedistilleerd. "Om een
proefneming met onze prima
Wijnen te bevorderen" aldus het
bedrijf in deze folder, "stellen
wij voor de komende St. Nico-
laas en andere feestdagen ver
krijgbaar: een flesch -prima Wijn
(naar keuze Port, Samos, Me
doc of zoete Spaansche) te za-
men met een pot Boerenjongens,
eveneens van prima kwaliteit,
voor den prijs van slechts 1,40
buiten flesschen".
SPECIALE ATTRACTIE
De firma Swart had ook nog een
speciale attractie, die hieruit be
stond, dat kinderen een leesboek
konden winnen: "Inlevering van
een goed gemaakte vouwplaat
(volgens aanwijzing) te zamen
met een door ons gemerkte V2
pond v. Nelle's koffiezakje, geeft
recht op mededinging naar de
hiervoor uitgevoerde Kinder
leesboeken. Inlevering voor 25
november e.k. aan den winkel".
En je weet het maar nooit: mis
schien bevindt zich nog ergens in
een kinderboekenkast zo'n
boek, dat Swart's kruideniers
winkel toen heeft uitgeloofd.
weest, zodat de afbeelding vol
gens mijn schatting dateert van
enige jaren vóór het uitbreken
van de eerste wereldoorlog.
Mijn vader was tientallen jaren
werkzaam als meteropnemer-
geldophaler bij het Gemeentelijk
Gas- en lichtbedrijf en in die
functie bij veel ingezetenen van
onze stad bekend.
Bij het aflezen van de meterstan
den droeg hij een bril met half
ronde glazen, waardoor hij door
sommigen werd aangeduid als de
man met het halve briltsje."
In de moderne vakbeweging
heeft hij zich verdienstelijk ge
maakt als voorzitter van de Ne
derlandse Bond voor Personeel
in Overheidsdienst, afdeling
Leeuwarden.
Vlak na de oorlog is deze bond
gefuseerd met de ambtenaren
bond en werd de ABVA opge
richt. Mijn vader achtte toen de
tijd gekomen zich als bestuurder
terug te trekken.
Zijn jongere broer Romke, even
eens werkzaam bij het gasbe
drijf, heeft daarna nog vele jaren
deel uitgemaakt van de plaatse
lijke afdeling van de ABVA.
Óp de voorste rij, tweede van
links met de hoed zwierig op zijn
hoofd zit op de foto als ik het
wel heb de heer Sjouke Witte-
veen. Deze markante persoon
lijkheid, oom van mijn moeder,
was broodbezorger van beroep
en woonde vele jaren in de
Bleekerstraat.
Het corps heeft naar mijn me
ning de oorlog van 1914-'18
niet overleefd."
In het eerste nummer van 't Klei
ne Krantsje van dit jaar plaatsten
wij in de rubriek 'Uit Grootmoe
ders Ansichtenalbum' een foto
van het vroegere Leeuwarder
fanfarecorps 'Vooruit', een bij
zonder fraaie plaat, waarop een
aantal leden van het corps zich
met mooie bolhoedjes op hun
hoofd lieten zien.
Naar aanleiding van deze publi
catie kregen wij enkele reacties,
zodat we nu in staat zijn er nog
iets meer van te vertellen.
In de eerste plaats werden we
opgebeld door onze abonnee,
mevrouw J. Knol-Cramer te
Leeuwarden, die in de staande
figuur in het midden van de foto
haar eigen vader herkende. Pe
trus Cramer was de dirigent van
het corps en van 'Vooruit' niet
alleen - hij dirigeerde, zo wist
mevrouw Knol ons te vertellen,
verschillende corpsen, ook in de
provincie.
Dirigent Cramer is in 1942 over
leden en hij was toen even in de
zeventig. De foto, waarop hij in
de kracht van zijn leven is te
zien, moet' dus tientallen jaren
eerder zijn gemaakt.
Dat blijkt trouwens ook uit een
brief van onze abonnee, de heer
A. Bons uit Leeuwarden, die
vermoedt, dat het fanfarecorps
al voor of tijdens de eerste we
reldoorlog is opgeheven. 'Voor
uit' moet een voorloper zijn ge
weest van de
Arbeidersmuziekvereniging
'Ons Genoegen', waarvan de
heer Bons nu al zevenenvijftig
jaar als lid deel heeft uitgemaakt.
„Zoals u zult weten," aldus de
heer Bons, bestaat dit harmonie
corps nog steeds. In oktober
1979 werd het zestigjarig jubile
um gevierd en ter gelegenheid
daarvan heb ik de vereniging
een boek aangeboden, waarin ik
het wel en wee over die zestig
jaar heb opgeschreven. Dat is in
feite een archiefstuk, waaraan ik
ongeveer anderhalf jaar heb ge
werkt."
„Welk verband," vervolgt de
heer Bons, „bestaat er nu tussen
het hedendaagse 'Ons Genoe
gen' en het niet meer bestaande
'Vooruit?' Wel, toen 'Vooruit'
werd opgeheven heeft men de
instrumenten opgeborgen in het
gebouw 'Ontwikkeling' aan de
Nieuweburen. Op 10 oktober
1919 werd de Arbeidersmuziek
vereniging 'Ons Genoegen' op
gericht en de oprichters wisten
beslag te leggen op de instru
menten van 'Vooruit'.
NIET ZO BEST
Maar die instrumenten waren
niet al te best meer en er moest
nogal wat aan verholpen wor
den. Op een primitieve manier,
met behulp van gasvlam en sol
deer, wist men ze weer enigszins
bespeelbaar te maken en grap
penmakers noemden O. G. toen
al 'het gasvlammetje'.
„Bij het opschrijven van deze
geschiedenis van 'Ons Genoe
gen', zo besluit de heer Bons zijn
brief, „heb ik geprobeerd een
foto van 'Vooruit' te bemachti
gen, wat mij toen niet is gelukt.
Nu, ruim vijfjaar later dus, vind
ik deze foto in 't Kleine Krantsje,
zodat ik alsnog een plaatje in het
boek kan plakken. Hartelijk
dank."
Niet alleen mevrouw Knol, ook
onze abonnee, de heer W. van
der Molen te Leeuwarden werd
blij verrast door het herkennen
van zijn vader op de foto van het
fanfarecorps. Hij schreef ons het
volgende: "In de groep, middel
ste rij, in het midden tussen de
slager van de kleine trom en de
dirigent staat namelijk mijn va
der Oene v.d. Molen, geboren in
1889 en overleden in 1949.
Bij het maken van de foto zal hij
omstreeks twintig jaar zijn ge
