'T KLEINE KRAHTSJE
Ehellema
Makelaars en
Taxateurs
voor geheel
Friesland
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 4
OUD TOLHUIS
Zoals men tegenwoordig naar
Spanje of andere landen gaat
om er eens uit te zijn en in de
winter een skivakantie neemt, zo
ging men zo'n vijftig, zestig jaar
geleden lopend of fietsend de
Canterlanden om over Lekkum
en Giekerk of naar Zwartewegs-
end en naar het Bos van de
heren Ypey. Bij het café Tolhuis
werd een pilsje gekocht, wan
neer je van de Grote Wielen
kwam.
Zo goed ik me kan herinneren
was de Tolhuisterkermis in sep
tember - dat was de tijd, dat we
als kinderen braambessen kon
den gaan plukken. Dan gingen
we 's morgens op pad met een
bus of een trommel om de bra
men te zoeken. Wat een he
melsbreed verschil met de tijd
van nu.
Zelf ben ik, ook in later jaren,
vaak weg geweest en dan kwa
men we op mooie binnenpaden,
zoals de Monnikeweg bij Ber-
gum, waar in de droge slootjes
de dikste bramen waren te vin
den. Die sport is verloren ge
gaan, net zoals het zwembad De
Grote Wielen, waar ik van
school de eerste zwemslagen
leerde.
En nu is dan ook het Oud Tol
huis weg.
Het zwembad De Groote Wielen: "ook al verloren gegaan.
Leeuwarden
Jac. Bakker
TROUWEN
Met heel veel plezier heb ik het
verhaal van de heer J. Straat-
sma over zijn huwelijksvoltrek
king gelezen in 't Kleine Krantsje
nummer 506, want mijn ouders
hadden dezelfde ervaring - mijn
vader heeft dat vaak verteld en
als kinderen moesten wij er altijd
om lachen.
Mijn ouders trouwden op 22 mei
1922 en mijn moeder, Jantsje
Groenewoud, dochter van Louw
en Klaske, kwam ook uit Stiens
en ook in dit geval ging het
bruidspaar met de koets naar de
Schrans en er waren ook volg
koetsen.
Aan het eind van zijn toespraak
zei de ambtenaar van de Bur
gerlijke Stand: "Waar liefde
woont gebiedt de Heer zijn ze
gen", waarop prompt daarna
een andere ambtenaar zei: "De
kosten dezes zijn één gulden
zeven en zestig en een halve
cent."
Daarna kregen mijn ouders het
trouwboekje. Het eerste klein
kind van de familie zat ook in
een van de volgkoetsen en was
toen vier jaar. Voor hem was het
ook een hele gebeurtenis om in
een koets naar het stadhuis te
gaan. In de trouwzaal riep hij
opeens: "As het trouwen op is,
gaan we dan weer inne peerde-
wagen?"
Mooie herinneringen en wat een
verschil bij nu. Nog mijn hartelij
ke gelukwensen voor de familie
Straatsma.
Annen Mevr. K. Bouwkamp-
de Boer
OORLOGJE SPELEN
Er zijn in 't Kleine Krantsje nu al
veel kinderspelen beschreven,
die aan een magische wet vol
doen: plotseling begint de hoe-
pelperiode en alle kinderen hoe
pelen. Maar even plotseling is
het uit met het hoepelen en
opeens wordt er geknikkerd en
alle kinderen knikkeren.
Toch weet ik een "spelletje", dat
aan een vaste tijd gebonden
was en dat alleen door jongens
werd beoefend: "oorlogje spe
len". Ik bedoel het imiteren van
de oorlogen tussen het Engelse
imperium en de inheemse Boe
renbevolking van Zuid-Afrika.
In 1652 stichtte Van Riebeek in
de Kaapkolonie een Hollands
steunpunt, dat spoedig uitgroei
de tot een grote Hollandse kolo
nie. In 1814 werd dit gebied -
zoals toen gebruikelijk - door
Engeland bezet. Voor de Hol
landse kolonisten was het toen
noodzakelijk in noordelijke rich
ting verder te gaan om een nieu
we kolonie te stichten: Oranje
Vrijstaat werd dat.
Al spoedig daarna werd ook dit
gebied door de Engelsen bezet.
Na de tweede trektocht werd on
der leiding van de bekende boe
rengeneraals de Vaal overge
stoken en toen ontstond de
noordelijke kolonie Transvaal.
Rond de eeuwwisseling, is er
een jarenlange oorlog gevoerd
tussen het Britse imperium en
het dappere Boerenvolk, die om
streeks 1902 eindigde met de
totale overwinning van de Engel
sen. In ons land leefde de gehe
le bevolking mee met het wel en
wee in de strijd van de Boeren
tegen de Engelsen door het feit
dat wij in godsdienst, taal en
stamverwantschap nauw met de
Boeren verbonden waren.
De berichtgeving ging in die tijd
zonder radio en t.v. niet zo snel,
maar tweemaal per dag werden
er bij sigaren- en boekwinkels
bulletins opgehangen. Ik herin
ner me nog, dat mijn grootvader
zijn schoenmakerij in de steek
liet om gauw te gaan kijken naar
het laatste nieuws.
Wij als kwajongens gingen toen
ook "oorlogjespeulen". Bij on
derlinge afspraak verdeelden wij
ons in twee partijen en om beur
ten waren we Boeren en Engel
sen. Het was dan vanzelfspre
kend, dat de Boeren altijd
geacht werden de strijd te win
nen. Zelfs toen de Engelsen Sa-
feting hadden ingenomen heb
ben wij er gewoon een-
Boerenoverwinning van ge
maakt.
Heel Nederland zong in die tijd
"De Boeren hebben overwon
nen, Hiep Hiep Hoera!" en wij
zongen het bij onze oorlog even
eens. Het gevechtsterrein be
vond zich op het Bolwerk bij de
Oidehove en de Prinsentuin.
Wat hebben we daar een strijd
gevoerd!
Tenslotte kwam toch nog de ne
derlaag en ik herinner me, dat
de generaals Botha, De Wet en
de la Rey het vredestractaat on
dertekenden en daarna een
rondreis maakten door Neder
land, waarbij ook Leeuwarden
werd bezocht om geld in te za
melen voor de wederopbouw,
waarbij zij in de Jacobijnerkerk
werden toegesproken door do
minee Wagenaar.
Merkwaardig en in onze ogen
onbegrijpelijk, was het dat de
opbrengst van de collecte, de
centen, dubbeltjes en kwartjes,
in lege patroonhulzen werd ver
zameld. Tegenwoordig gaat een
geldinzameling wel op een an
dere manier.
Door de staatkundige ontwikke
lingen na de beide wereldoorlo
gen hebben de Republikeinen
van Zuid-Afrika weer hun eigen
bestuur in Pretoria en zijn ze
zelfs uit het Britse Gemenebest
getreden.
De afstammelingen van de Boe
ren van 1900 zijn "de blanken'
van nu, die veertigmiljoen men
sen van de autochtone bevol-
M*k*Uardi| •ind* 1898
king discrimineren. Hoe de we
reld daarover denkt is
genoegzaam bekend.
Overveen
J. Binsma
FERSTILD FERLEEDEN
ouwe aansichtkaarten,
of un fergeeld portret,
stille ferlaaten straaten,
ik droomde derfan ien bed.
en 'k docht weer an die ouwe
tied,
want alles leek so gaaf,
de dingen fan nou, se hestonnen
nog niet,
en 't ferkeer was och so traag.
mar ien keer wud it heeden
krekt as ien de natuur,
op plaatsjes, ferstlld ferleeden,
't ferandert met it uur.
op aansichtkaarten fan fandaag,
staat ut moderne heeden
mar die wurre deur de tied weer
faag
en ok ferstild ferleeden.
Liwadden, foarjaar '86
Piet de Boer
"Het gevechtsterrein bevond zich op het Bolwerk bij de Oidehove en de Prinsentuin.
