HET VRESELIJKE LOT VAN DE
JOODSE MANNEN UIT LEEUWARDEN
'T KLEINE MUTSJE
ZES WEKEN NA OPROEP EERSTEN AL VERGAST
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 14
(Vervolg van pag. 6)
(19) en Arthur (18) Mendels van
Bij de Put 9.
Nog in ditzelfde jaar 1942 wer
den in Auschwitz ook om het
leven gebracht Elie Beerenborg,
Bij de Put 11 (50), Benjamin Co-
hen, Voorstreek 5 (38), Louis
Italië, Verstolkstraat 22 (53),
Philippus Kalf, Sacrementstraat
4 (60), Mozes de Metz-Wisses-
dwinger 16 (36), Cosman
Troostwijk, Camminghastraat 57
(57) en Isidoor Izaak de Vries,
Johan Willem Frisostraat 18, 52
jaar.
In 1943 ging het moorden in
Auschwitz verder en ook toen
waren er weer veel Leeuwarders
van de Transportlijst van de 20e
augustus 1942 het slachtoffer.
Op de 31e januari Barend de
Wilde, Spreeuwenstraat 9 (31),
op de 19e februari Hartog van
Adelsberg, Bij de Put 8b (50) en
Joseph Valk, Molenpad 71 b, op
de 28e februari Abraham (de
zoon van Elie) Beerenborg, Bij
de Put 11 (18), Elkan (de zoon
van Louis) Italië, Verstolkstraat
22 (19), Louis Granaada, Tjerk
Hiddesstraat 49 (60), Alfred
Straus, Eewal 84 (41en Jacob
de Wilde, Bij de Put 2 (26), op de
31e maart Herman Reindorp,
Gysbert Japicxstraat 63 (38), op
de 30e april Willem (de zoon van
Hartog) van Adelsberg, Bij de
Put 8 b (23) en Jacob Drielsma,
Meidoornstraat 3 (25), op de 23e
juli Samuel (de vader van Abra
ham, David en Arthur) Mendels,
Bij de Put 9 (57), op de 9e sep
tember Nathan (de vader van
Abraham) Keizer, Breedstraat
45 (58) en op de 17e september
Ludwig Glanz, Azaleastraat 71
(57).
Abraham Beerenborg, achttien jaar, stierf op 28 februari 1943 in
Auschwitz, zijn evenoude vriend Izaak Akker op de dag af twee jaar
later ergens in Midden Europa.
De laatste Leeuwarder Joden,
die in Auschwitz hun leven verlo
ren waren Max Cohen, Gouden
regenstraat 26 (26), op 11 febru
ari 1944 en Joseph Gradenwitz,
Alma Tademastraat 201 (30) op
31 maart 1944.
Maar niet alle slachtoffers wer
den naar Auschwitz gesleept.
Ook in het vernietigingskamp
Sobibor kwam veel van onze
stadgenoten aan hun eind; allen
in 1943: Aaron Beekman, Pe
perstraat 16 (34), Simon de
Beer, Slotmakerstraat 14 (57),
Hans Heymann, Kwartelstraat
33 (42), Barend Louis Gra
naada, Slotmakersstraat 10
(41), Emanuel van der Kaars,
Breedstraat 49 (37), Heiman
Krammer, Voorstreek 97 (42),
Isaak (de vader van Joseph)
Valk, Molenpad 71 (53), Herman
Reindorp, Lijsterstraat 82 (39),
Abraham Turksma, Perkstraat
38 (46), Willem Velleman, Ram
straat 42 (41), Izaak de Wied,
Groningerstraatweg 74 (44) en
Benjamin Wolffs, Emmakade 30
(58).
ANDERE PLAATSEN
Dan vonden nog verscheidene
Leeuwarders hun levenseind op
andere plaatsen over de grens,
zoals Salomon Cohen, Mozart-
straat 63 (36), Marcus Keizer,
Breedstraat 45 (27), David
Krammer, Bleeklaan 86 (23), El-
kan Schuyer, Kleine Hoogstraat
19 (38) en Albert Jacob de Vries,
Eewal 51a (41).
Vijf van de opgeroepenen waren
nog in leven, toen het bevrij
dingsjaar 1945 aanbrak. Maar
ook zij zouden nog aan de nazi-
waan ten offer vallen. Simon Bo-
hemen, Tweebaksmarkt 40 (43)
op 30 januari, Izaak Akker, Slot
makerstraat 6 (49) en Philip Feit-
sma, Nieuwestad 32bov (20) op
28 februari en Joseph Sanders,
Transvaalstraat 48 (47) op 29
maart.
Aaron Akker, Slotmakersstraat
6, de vader van Izaak, zelf 49
jaar oud, was de allerlaatste, die
van de op 20 augustus 1942
opgeroepenen in Duitse handen
overleed: hij bezweek op 6 april
1945, negen dagen voor de be
vrijding van Leeuwarden, in het
kamp Buchenwald.
Slechts twee van de op de
Transportlijst voorkomende jo
den zijn na de verschrikkingen in
de kampen in Leeuwarden te
ruggekeerd: Hartog Cohen,
Speelmanstraat 32, geboren in
1917 en Jacob de Vries, Noor
dersingel 2, geboren in 1923.
Maar Jacob de Vries had zo ge
leden van de ontberingen, dat hij
nog in het bevrijdingsjaar, op de
eerste september, overleed.
Hartog Cohen is na de oorlog
nog acht jaar in Leeuwarden ge
bleven. Toen verhuisde hij naar
Amsterdam - of hij nu nog leeft
weten we niet.
En nu dan tot slot van dit trieste
Elie Beerenborg, de bakker van de Put en vader van Bram, werd een
en vijftig jaar oud, ook in Auschwitz vermoord.
relaasvan de negen en zeven
tig opgeroepenen hebben vijfde
oproep genegeerd. Dat waren
Barend Cohen, Bij de Put 4,
Heinrich de Jonge, Zaailand 96,
Arnold van Kreveld, Robert
Kochstraat 13, Nico Turksma,
Eewal 74 en Louis de Wied,
Groningerstraatweg 74. Zij ver
scheurden het bedrieglijke pa
piertje, doken onder en kwamen
lichamelijk ongeschonden door
de oorlog heen. Vijf van de ne
genenzeventig.
