GRUWELIJKE HERINNERING
AAN DE LAATSTE OORLOG:
TRANSPORTLIJST JODEN
'T KLEINE KRANTSJE
r-<
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
Een van de gruwelijkste herinneringen aan de donkere oorlogsjaren, die wij in onze
archieven bewaren, is een Transportlijst" met de namen van Joodse stadgenoten,
die werden gelast zich te melden voor hun concentratie in Westerbork. De lijst van
het Gewestelijk Arbeidsbureau Leeuwarden is gedateerd 18 augustus 1942 en
draagt de verraderlijke aanduiding "Werkverruiming". Object: Aanleg Weg en Spoor
baan, gelegen te Westerbork. Er staan de namen, geboortedata en adressen van
welgeteld negen en zeventig Leeuwarder joden op, die dus in de waan werden ge
bracht, dat zij in Drente aan het werk zouden worden gezet om er een weg en een
spoorbaan aan te leggen. In werkelijkheid ging het er om de betrokkenen bij elkaar te
brengen in het kamp Westerbork, in afwachting van hun verder transport naar de zich
in Polen bevindende Duitse vernietigingskampen.
Samuel Mendels: met zijn drie zoons in Auschwitz vergast.
De slachtoffers moesten zich op
die donkere donderdag 's mor
gens om vijf over half zeven
("precies") melden in het Beurs
gebouw en wel in een ruimte,
waarvan de naam wel heel lugu
ber klonk, nu wij weten, wat de
arme stumpers te wachten
stond: "In het Afrekenlokaal".
Ook was precies gedecreteerd,
wat ze moesten meenemen, een
koffer of een rugzak, een paar
werklaarzen of werkschoenen,
twee paar sokken, twee stel ver
schoningen, twee stel complete
bedverschoningen (lakens en
slopen), twee hemden, twee on
derbroeken, twee wollen de
kens, een overall, een volledig
stel eetgerei, een drinkbeker,
een lepel, mes en vork, twee
handdoeken, drie zakdoeken en
een pullover.
Deze opsomming, ondertekend
door de Burgemeester van
Leeuwarden(l) versterkte de in
druk, dat het om een tewerkstel
ling ging: wat zouden de opge-
roepenen anders met werklaar
zen of een overall moeten doen.
Nu weten we welk verschrikke
lijk lot onze stadgenoten in wer
kelijkheid te wachten stond: van
de bijna tachtig opgeroepenen
werden er vierenzestig ver
moord, terwijl we het ergste
moeten vrezen ten aanzien van
twee, van wie slechts officieel
bekend is, dat ze ,,naar het bui
teland" zijn vertrokken. Van zes
anderen is het lot eveneens on
bekend, vijf gaven aan de op
roep geen gehoor en doken on
der en slechts twee van deze
grote groep joden keerden uit
gevangenschap terug - een van
hen evenwel in zo'n deplorabele
toestand, dat hij nog in het be
vrijdingsjaar aan de gevolgen
van de ontberingen overleed.
Alzo: een verschrikkelijk drama,
in enkele kille cijfers samenge
vat, een van de vele, vele trage
dies, die zich in de oorlog dag in
dag uit voltrokken.
Een aantal van deze slachtoffers
Uit Leeuwarden werd al binnen
zes weken na de oproep ver
Elkan Italië was negentien, toen hij in Auschwitz werd vermoord
moord. Waarschijnlijk zijn zij tot
27 september in Westerbork ge
bleven en daarna naar Ausch
witz getransporteerd. De reis in
gesloten goederenwagons duur
de drie etmalen, waarna zestien
stadgenoten meteen werden
vergast.
Dat waren Aron de Bruin uit de
Paul Krugerstraat 9, 52 jaar oud,
Leo Jacob Cohen, Bij de Put 1
(19), Lion Cohen, Kleine Hoog
straat 7 (35), Salomon Cohen,
Blokhuissteeg 19 (30), Isidoor
Dwinger, Nieuweburen 107 (34),
Levie Joles, Oostergrachtswal
37 (41), Izak de Jongh, Span
jaardslaan 153 (18), Josef
Hirsch, Sacrementstraat 15 (56),
Abraham Keizer, Breedstraat 45
(22) Jacques Abraham Turks-
ma, Spanjaardslaan 7 (25), Har-
tog van Tijn, Emmakade 39 (24),
Fritz Wolff, Slotmakerstraat 10
(21), Izaak van der Woude,
Spanjaardslaan 21 (37) en de
drie broers Abraham (22), David
(vervolg op pag. 14)
'5 v
n •*;tT Tï-p-7 i
Lr Jü J. .J.U-'-U -i. .-.AvL.L .-'O J -\.
T TT- "V I Z>
.Li .lj -J-
77
4r:
Z
- i 5b55. ihï
n;
Oo.iect
A a nleg eg en spoorbaan.
Qsj.5
-r
?zn te.
ïïesteibcrnkn
irr~ 20... Angus fes. ;19A2-
F AAI:.
-Sr r--Tr-
U-Ti.' bil.ih -
-
--- - ,/- .-V
O EB,
SaVioil.
Bij Pot sb
I. Adelsberg v., Har tog:.
21-
1-1892.
Le canard en.
2. Aitkèr- Sar on.
ov29— -A-io95.
d üuvjara en
SC. otuaher st. aa t 6
-3» Akker, I-zaak.-
17-
A -1925
Le euv.-ar d en
"Slotmakerstraat 9
LB e eknanAr on
r-
7-1913.
Leei:V.*arc.en.
•P er> er c traat'lo
■5* Beer en borg,' Abraham G.
28-
Leeararden.
Bij de Put >:v.7
6. Bohemer-, Simon,
13-
,2-1901.
Leeumarderr.
TweebaJ smarkt 1,3.
Fg7, Feitsma., Philip.
3-1921,
lo curare en
Mieuwest'-d 32 bv.
JE ru i n. d e, Ar on
14-
_i p.on
4 r- w'
Leeuv;arden.
Paul' Xrug erstra-at
9CohenBar ond
*j 2-
3-1910,
Leeuwarden.
tij de Put 4»
10. Cohen Benjamin..
29-
12-1903.
Lee-'raar den.
foorstreek 5.
11Cohen, Benjamin.
ri7-
9-1939,
Le eu veruÊw »-
B o e r have s t ra-.-. t 10
