OPTOCHTEN IN VROEGER JAREN
LEEWADDERS,
WAAR IS DIT?
'T KLEINE KRANTSJE
JAARLIJKS TERUGKEREND
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 17
In vroeger jaren heeft Leeuwar
den verschillende optochten ge
kend, die meestal jaarlijks terug
keerden. Zo waren er de 1
mei-optocht, waarin de strijd
voor de acht-urige werkdag en
nog andere sociale wensen ken
baar werden gemaakt; de op
tocht op Hemelvaartsdag, waar
in het drankmisbruik aan de
kaak werd gesteld en de feesten
en de optocht op 31 augustus ter
gelegenheid van de verjaardag
van Koningin Wilhelmina.
De 1 mei-optocht had dus ten
doel de arbeidsvoorwaarden
voor de werkende mens te ver
beteren.
WILHELMINAPLEIN
Men verzamelde zich na werktijd
op het Wilhelminaplein. Het wa
ren leden van de S.D.A.P. met
hun bestuur, idem leden van
neutrale bonden en sympatisan-
ten. Zij voerden vaandels en
spandoeken met sprekende leu
zen met zich mee. Tussen hen
bevonden zich de muziekcorp
sen uit Leeuwarden en omlig
gende plaatsen. Tijdens de mars
door de stad werden socialisti
sche liederen gezongen en om
dit goed tot zijn recht te doen ko
men was ook altijd een zangkoor"
aanwezig, dat op een platte wa
gen zat.
De optocht werd evenals de an
dere, voorafgegaan en besloten
door twee marechaussees te
paard met knolbakken op om het
talloze publiek op de juiste
Een optocht uit het begin van de dertiger jaren op de Hemelvaarts
dag. Het publiek stond er nog voor in de rij.
plaats te houden. Op een tiental
meters daarachter liep dan een
inspecteur van politie in zijn
prachtige uniform met sleepsa
bel en witte handschoenen.
Vaak was dat inspekteur Hom
brink.
Enkele meters verder kwam, ge
flankeerd door twee agenten,
het eerste muziekcorps en wel
"Ons Genoegen" onder leiding
van de bekwame dirigent de
Ruyter. Vervolgens maakte de
A. J. C. met zijn kleurrijke vlag
gen zijn opwachting.
De lange stoet die door velen
werd gadegeslagen, ging via de
Wirdumerdijk, Nieuwestad,
Spanjaardslaan, Noorderweg,
Ooster- en Zuidergrachtswal en
terug naar het Zaailand. Het ein
de werd gevormd door de gym
nastiekvereniging N.A.S.B., de
Nederlandse Arbeiders Sport
Bond. Zij droegen een wit shirt
en rode broek en maakten een
perfekte indruk.
Na afloop van de demonstratie
vond~als regel in de Harmonie
een bijeenkomst plaats, waar
een bekende spreker het woord
Onlangs stond in een lande
lijk dagblad vermeld en te
vens afgebeeld, een groot
aantal dienstfietsen die bij de
Leeuwarder politie waren
aangeschaft, "om de aan
spreekbaarheid van de agen
ten te verbeteren.
Hetzelfde gebeurde ook on
geveer een halve eeuw gele
den, toen op Hemelvaarts
dag de rijwielagent werd
geïntroduceerd, compleet
met rijbroek en kaplaarzen!
Voorts verscheen het corps
in een nieuw model uniform.
De draagriem voor de sabel
en revolver werd nu aan de
buitenzijde van het colbert
gedragen, terwijl het geheel
werd opgehangen aan een
schouderriem.
voerde.
HEMELVAARTSDAG
De indrukwekkende en zeer
lange optocht op Hemelvaarts
dag werd georganiseerd door de
Bond van Geheelonthouders en
wilde het publiek tonen waartoe
drankmisbruik kon leiden.
Helaas is nodig gebleken dat
ruim een halve eeuw later de
mensen wéér op dit gevaar at
tent moet worden gemaakt met
slogans als "Mama, moet je nog
lang sherry drinken met tante
Els?" Ik heb zo'n honger" en
"Drank maakt meer kapot dan je
lief is".
Plaats van vertrek van de op
tocht op Hemelvaartsdag was
de Wilhelminabaan. Het poli-
tieescorte was hetzelfde als bij
de 1 mei-optocht, maar nu open
de het muziekcorps van "Looft
den Heer" onder leiding van diri
gent van Nimwegen. Ook waren
altijd corpsen uit de omliggende
dorpen van de partij. Opvallend
was vaak dat één lid van het
corps de grote trommel op de
rug droeg die dan bewerkt werd
door de er achter lopende trom
melslager.
Tussen de muziekcorpsen lie
pen de strijders tegen het ge
bruik van sterke drank. Zij maak
ten dit nog duidelijker aan de
mensen door de taferelen op de
meegevoerde praalwagens. Zo
toonde bijvoorbeeld de eerste
wagen de ellende in een gezin,
waar de vader al het verdiende
geld verdronk en dan vrouw en
kinderen sloeg, terwijl de vol
gende wagen de vreugde toon
de in een gezin waar het moei
zaam verdiende loon wél aan
vrouw en kinderen was besteed.
Dergelijke zaken maakten voor
al op de kinderen langs de route
grote indruk.
VOORTREFFELIJK WERK
De geheelonthouding had in die
tijd veel werk te doen en deed
dat voortreffelijk. Wie kende niet
de "Blauwe Tent" op de Overijs
selsestraatweg nabij de afslag
Sneek. Velen zullen daar na een
inspannende fietstocht wel eens
een verfrissing hebben geno
men.
In de stoet liep ook altijd een
muziekcorps van de Lijempf
mee, een uitstekend corps dat
over prima muzikanten beschik
te. De fabriek bood in die moeilij
ke tijd in de eerste plaats werk
aan mensen die goed een in
strument konden bespelen.
De optocht op Hemelvaartsdag
volgde ongeveer dezelfde route
als die van 1 mei, terwijl ook veel
sportverenigingen eraan mee
deden. Het eindpunt was weer
de Wilhelminabaan.
De op de eenendertigste augus
tus gehouden optocht bestond
meestal uit schoolkinderen, 's
Morgens was er een kinderfeest
op school en 's middags mar
cheerden we onder leiding van
de juf of meester naar het Wil
helminaplein voor deelname aan
de grote optocht. Hier kwamen
de kinderen van alle scholen te
zamen. Het muziekcorps van
"Concordia" met tamboers on
der de voortreffelijke leiding van
de statige dirigent Stelpstra liep
voorop. Het was het eerste mu
ziekcorps dat in een uniform ver
scheen. Mede door het grote
aantal leden maakte dit een
grootse indruk. Het in de dertiger
jaren opgerichte jeugdcorps
"Klein Maar Dapper" liet zich
ook niet onbetuigd en was zeer
populair. Zij waren in keurige
uniformen gestoken en waren
later weer een steun voor de
grotere korpsen.
De kinderen die in de optocht
meeliepen droegen meestal een
oranje sjerp, een feestmuts en
vlaggetjes, zodat het geheel
zeer kleurrijk en vrolijk was. Er
werden veel vaderlandse liede
ren gezongen, terwijl de corpsen
wel voor de nodige ondersteu
ning zorgden.
Aan belangstelling had men niet
te klagen, want elke ouder wilde
graag zijn kind in deze rijkver
sierde optocht bewonderen.
Na een lange tocht door de stad
was het eindpunt de Prinsentuin,
waar aan de deelnemers ten af
scheid een glas ranja en een
sinaasappel werd aangeboden.
Bij de Prinsentuin stonden dan
de meeste ouders al op hun
kroost te wachten en ging men
gelijk de stad in, waar bij De
Waag een kleine kermis was op
gebouwd. Die bestond uit enkele
draaimolens, een zweef en kra
men met o.a. noga en zuurstok
ken. Langs de Nieuwestad was
het dan een drukte van belang
en gezellig met kraampjes,
waarin de verkopers allerlei
waar aanboden.
's Avonds gingen ouders met
hun kinderen naar het vuurwerk
op het Wilhelminaplein dat he
laas pas om tien uur werd afge
stoken. De belangstelling was in
de regel zo groot, dat, zodra het
feest begon, je op de schouders
van je vader moest zitten om iets
te kunnen zien. Als laatste kwam
de tekst: "Lang leve Koningin
Wilhelmina".
In het begin van de dertiger ja
ren werd in Huizum het fanfare
muziekcorps "Volharding" opge
richt. Dit kwam onder leiding van
de sportieve dirigent Kramer tot
prachtige prestaties. Zij verleen
den ook in Leeuwarden hun me
dewerking bij optochten, ten
minste wanneer zij niet in Hui
zum nodig waren. De leden van
het corps droegen een uniform
pet en verder een donker cos-
tuum. Op zomeravonden musci-
ceerden zij in de Huizumer
muziektent aan de Gymnasium
straat. Hetzelfde deden ook
corpsen uit dorpen als Marsum
en Beetgum.
De straten rond de muziektent
werden dan tijdens het spelen
door een paar veldwachters af
gezet. Tussen de nummers door
werd gelegenheid gegeven wat
rond te lopen. Er waren altijd
veel jongelui aanwezig en in
deze gezellige sfeer vond men
vaak een goede partner.
In Leeuwarden werden ook der
gelijke concerten gegeven op de
Lange Pijp en wel op zaterdag
avond. De al besproken muziek
corpsen lieten zich dan horen.
Dit trok altijd veel belangstelling,
mede ook omdat de winkels tot
tien uur open bleven.
De later gebouwde muziektent
nabij de Arendstuin was door
zijn excentrische ligging minder
in trek. Een schitterend corps
van het Leger des Heils uit En
geland heeft daar eens een zeer
succesvol concert gegeven. Ve
len zullen zich de uitstekende
solisten nog wel herinneren.
Aalsmeer,Ing. H. Th. Heegstra
Dit is de nieuwe opgave voor onze fotoprijsvraag "Leewadders waar
is dit?" Oplossingen, uitsluitend schriftelijk, binnen veertien dagen
naar de redactie van 't Kleine Krantsje, Vredeman de Vriesstraat 1.
8921 BP Leeuwarden. Uitslag over vier weken.
Onder de abonnees, die ons het juiste antwoord geven, verloten wij
een exemplaar van het boekje "Leeuwarden - ach ja, zo was het.
met zestien zeer fraaie foto 's van de stad uit een lang vervlogen tijd.
