KERMISATTRACTIE
VAN GROOT FORMAAT
KINDERSPELEN
'T KLEINE KRANTSJE
"VARIÉTÉ FAVEUR"
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 6
Jarenlang maakte Faveur in ad
vertenties en op raambiljetten
reclame met de spreuk "Faveur
stelt nooit teleur!" Een Leeuwar
der kermis zonder Faveur was
dan ook geen kermis en nu Fa
veur er niet meer is, is er ook
geen ouderwetse kermis meer.
Reeds kort na de eerste wereld
oorlog bezocht Faveur de Leeu
warder kermis. Aanvankelijk in
een reizende schouwburg, later
in de Harmonie. De schouwburg
werd per boot vervoerd. Ook
Sneek, Heerenveen en Harlin-
gen werden aangedaan.
Variété Faveur begon kort voor
de eerste wereldoorlog. Direk-
teur was de heer Koelewijn, die
later samen deed met de regis
seur Arnold Hofman. De heer
Hofman bezocht de grote ker
missen nog tot ongeveer 1965.
Toen was het gebeurd, de televi
sie had al zijn verwoestende ar
beid verricht. De kermissen wa
ren veranderd in oorverdovend
lawaai en goktenten. De parade
tenten waren ook al Verdwenen
en de smaak van het publiek,
vooral het jeugdige publiek, dat
met hun sterren en harde mu
ziek werd opgevoed, was veran
derd.
GOEDE NUMMERS
Zo missen wij al weer ruim twin
tig jaren het reizend variété Fa
veur. Vooral voor de tweede we
reldoorlog gingen de heren
Koelewijn en Hofman er zelf 's
winters op uit om goede num-i
mers te zien werken om dan
voor een volgend seizoen, dat
van Pasen tot oktober duurde,
diverse artiesten te engageren.
Wij kregen inderdaad het puikje
van de zalm; acts die in Scala en
Wintergarten in Berlijn of in Pal
ladium in London gestaan had
den. Acrobaten, jongleurs, komi
sche en muzikale acts, artiesten
als Willy Derby, Lou Bandy,
Louisette hebben er "gestaan".
Later Willy Vervoort, Kees Man-
ders, Cees de Lange en ande
ren. Ook onze wereldkampioe
nen goochelen Niberco en Fred
Kaps kon men geregeld in de
kermisweek in de Harmonie bij
Faveur zien werken met hun
acts waarmede zij op wereld
congressen voor het goochelen
wereldkampioen waren gewor
den.
Nog wat namen: Kilima Hawai-
ans, Honolulu Queens, De Zin
gende Zwerver, Fanny Nomano
met haar gedresseerde kaka-
toes, Crochet de illusionist met
zijn gigantische bloemenfinale
en dranken-bar (roept u maar
een drankje - het werd geschon
ken - tot vijftig verschillende
dranken toe!), Nicky Noble,
Guus Brox - en dan acrobaten
als Rethlems en het Tibor Go-
mory Trio.
De meesten leven niet meer, he
laas. Ik heb nog kontakt met de
heer Willem Samuel Graafland,
die onder de naam Wang-Ku-Si
een Chinese goochel-act had.
REUZE LAPPEN
Hij schonk mij raambiljetten van
Faveur, die reuze grote plaka-
ten, soms met fotocliché's of
zonder foto's, alleen met tekst -
maar reuze lappen voor de ra
men van de zaken in Leeuwar
den, die een contract met de
Harmonie hadden. Prachtige
herinneringen. De heer Graaf
land mocht van huis geen goo
chelaar worden, was Rotterdam
mer, werd Gereformeerd
opgevoed, maar.bracht het
tot Faveur. Voor artiesten was
het een grote eer bij Faveur te
werken!!
Nu even naar de ene foto, waar
op het orkest van Bert Klazema
staat afgebeeld in 1932. Van
links naar rechts: Albertus Kla
zema (overleden 9 sept. 1985),
Fred Houben (woont bij zijn
zoon in Duitsland), Sjef de Win
ter (85 jaar, woont in Antwer
pen), Siem Nijveen (van oor
sprong Groninger, leeft ook nog)
en Theo Pronk (ben hem niet op
het spoor gekomen). Het decor
was van Faveur, men werkte het
gehele seizoen in 1932 bij Fa
veur. Groningen, Leeuwarden (u
leest het goed!) en Tilburg wa
ren de beste plaatsen. Op de
andere foto ziet u de Neder
lands-Joodse goochelaar Okito.
Zijn naam luidde: Tobias David
Bamberg. Hij leefde van 1885-
1963. Bezocht als artiest de ge
hele wereld. In goochelkringen
geldt hij als één van de beste
goochelaars ter wereld. De foto
is uit een programma van 1928.
Zelfs in 1939 werkte hij nog bij
Faveur om vervolgens begin mei
1940 per boot naar Amerika te
vertrekken. U weet wat er 10 mei
1940 gebeurde. Hij zou, indien
hij gebleven was, het beslist als
Joodse landgenoot niet over
leefd hebben. Hij stierf in 1963 in
Detroit in de Verenigde Staten.
Faveur was een soort opvolger
van Stroober's- en Vleugels's
Specialiteiten Shows, die reeds
om de eeuwwisseling ons land
afreisden.
Voor de huidige jeugd zijn deze
namen abra-cadabra - voor de
ouderen klinken de bovenstaan
de namen als balsem voor de
ziel, zij léven in onze herinnerin
gen voort.
Een avond naar Faveur was een
feest!
LeeuwardenHistorisch Variété
Archief
Ritsko van Vliet, senior
F. Spelletjes of bezigheden,
die onder bepaalde omstan
digheden ineens algemeen
waren.
F 1 Een tent bouwen van het lin-
nenrek.
F 2 Een kiekkast maken.
F 3 Burreltsje blaze: een bakje
met water, een klodder groene
zeep en een ouwe pijp of een
'kalken eindsje'.
F 4 Sküm süge: stukjes laurier
drop in een medicijnflesje, wa
ter er op en dan schudden tot
het dichte schuim stijf tegen de
kurk stond. Kurk eraf en het
schuim opzuigen tot je lip vast
gezogen zat. Kurk er weer op en
weer schudden. Stond de drop-
spiegel zo laag dat je het schuim
niet meer tot bovenaan toe
kreeg, dan deed je er een scheut
water bij. Zo ging je door tot alle
drop opgelost of jijzelf spuug-
misselijkwas.
F 5 Een soort duikelaartje ma
ken van een kokertje van zilver
papier met een fietskogeltje er
in. Heette dat niet een humpie-
dumpie?
F 6 Je knipte de kantlijn af van
een schoolschriftblaadje en
schreef op dat smalle strookje
op elke lijn een scheldwoord of
troetelnaampje rolde het papier
tje stijf op met de namen naar
binnen en vroeg dan: "Wie wil er
trekken?" Je hield dan het rolle
tje omgekeerd zodat de namen
niet te1 zien waren. Iemand trok
het rolletje een eindje los, je
draaide het om, las het woord
dat nog net zichtbaar was en zei:
"Jebenteen.
F 7 Jonge kinderen maakten
een 'hinteltsje-tinteltsje' van het
deksel van een schoensmeer-
doosje. In het midden werd met
een spijker een gaatje geslagen,
waardoor je een touwtje van on
geveer anderhalve meter lengte
haalde, dat met een stukje luci
fer werd vastgezet. Wanneer je
nu vlug liep en dat dekseltje
meetrok, rolde het op z'n kant
mee, zodat het net was alsof je
met een hondje liep.
Zwolle,
Mevr. K. F. Jongbloed-Smit
