ZONDERLINGE
STADGENOOT
TRIESTE ONDERGANG
VAN WEERGLASMAKER
'T KLEINE KEAHTBJE
WELGESTELDE WERD NEGOTIEMAN
'DOVEJELLE'
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 9
Van Wim Sonneveld is het bekend, dat hij dikwijls na het
vertolken van een heel gevoelig liedje achter de coulissen
als een dwaas zijn tong uitstak - dit tot grote ergenis van
zijn collega's, die deze plotseling veranderde gemoedsuit
drukking niet konden waarderen. Wat ook niet op prijs werd
gesteld, waren de vrolijke danspassen, die de grote toneel
speler Louis Bouwmeester eens achter het pas gevallen
doek uitvoerde na zijn ontroerende vertolking van het stuk
"De Kroeg". De brandwacht op het toneel, die net als het
publiek in de zaal tot tranen was geroerd, kon die danspas
sen onmiddellijk na de uitvoering niet uitstaan. Hij stormde
op Bouwmeester af, greep hem bij zijn kraag en siste; "Als
je dat nóg es doet, breek ik je de nek!"
Een van de zonderlingste
Leeuwarders, die ooit hebben
geleefd was zonder twijfel de
heer Jelle Huisinga, die op de
hoek van de Nieuwestad en de
St. Jacobsstraat een winkel in
glas, porcelein en aardewerk
had. Het kon zomaar gebeuren
dat hij klanten, die bij hem in
de winkel kwamen, niet te
woord wou staan.
Informeerde iemand naar de
prijs van een geëtaleerde vaas,
dan zei Jelle botweg: "Die vaas
is voor jou niet te koop." Of:
"Die vaas is veul te duur voor
jou." Of: "Die vaas wi'k niet
kwiet, gaan mar naar een an
dertoe."
Ook werd van deze Jelle -
'Dove Jelle' zeiden z'n stadge
noten - gezegd, dat hij een
paar guldens of rijksdaalders
op de vloer had vastgespijkerd.
Klanten, die zich begerig buk
ten om de vondst in te pikken,
kwamen natuurlijk altijd be
schaamd en met rooie koppen
weer omhoog en Jelle had dan
de grootste lol.
Eens is het gebeurd dat grond
werkers een gat groeven op
het pleintje tussen Wirdumer-
dijk en de Oude Waag. Terwijl
zij druk doende waren onder de
nieuwsgierige blikken van een
tien of twintig omstanders,
toonde ook Jelle Huisinga voor
het gebeuren belangstelling.
"Mannen," zei hij tenslotte, "as
jimme soms wat viene, dat jim
niet tuusbrenge kanne, een
beeldsje of een potsje of suks
so wat, dan mutte jimme mij
even waarschouwe."
Natuurlijk kenden de grondwer
kers Dove Jelle en zij stopten
dan ook onmiddellijk met hun
werk, trokken hun pet recht, ke
ken elkaar eens veelbeteke
nend aan en zeiden toen: "Tja,
alles goed en wel, as wij wat
viene, een 'vaaske of een
beeldsje, dan waarschouwe wij
jou, maar wat is het je weer-
dig?"
"Al gauw een tientje," sprak
Jelle Huisinga.
De wakkere grondwerkers ke
ken elkaar nog eens veelbete
kenend aan en hervatten hun
werk.
Toen het tijd werd om te schaf
ten, bleef de een in de kuil om
daar zijn lunch te nuttigen, ter
wijl de ander z'n schreden
richtte naar een winkel aan de
Wirdumerdijk - wel uit het zicht
van Jelle Huisinga. Daar kocht
hij voor een paar centen een
prul van een vaasje, dat even
later onder de blabber in de
kuil verdween.
Daarna verscheen de ander bij
Jelle Huisinga in de winkeldeur.
"Suden je even komme wille, ik
loof, dat we wat vonnen hew-
we."
Dus Dove Jelle mee naar de
kuil, waar nog steeds een aan
tal nieuwsgierige Leeuwarders
het graafwerk gadesloeg.
"He jim wat vonnen?" vroeg
Jelle verwachtingsvol aan de
andere grondwerker. "Ik loof
het wel" zei die van onder uit
de kuil. "Wat is't dan?" "Een
vaaske" klonk het. "Laat es
sien" zei Jelle.
En toen werd hem dat bemod-
derde en oeroud lijkende, maar
toch splinternieuwe prulding
aangereikt. Waarop de gelukki
ge Jelle Huisinga met een
waarderend "Hier mannen" de
kerels in ruil een briefje van
tien toewierp.
Een van onze abonnees, de
heer W. F. van der Harst te En
schede, schreef ons nog in het
bezit te zijn van een oude baro
meter, die is gemaakt door de
Gebroeders Arzoni te Leeuwar
den - op het instrument prijkt
een plaatje met die naam.
"Misschien hebt u die naam in
uw archief, want 't Kleine
Krantsje weet een hoop van
weleer" aldus de heer Van der
Harst, die ons ook nog schreef,
dat de barometer is gemaakt
naar een model van Torricelli.
"Van deze naam heb ik nooit
gehoord in Leeuwarden" voeg
de onze abonnee daar aan toe.
Wel, Evangeliste Torricelli was
een Italiaanse wis- en natuur
kundige uit de zeventiende
eeuw, die onder andere bekend
is geworden door zijn barome-
terproef - van de stad Leeu
warden zal hij wel nooit hebben
gehoord.
ACHTTIENDE EEUW
Maar de Arzoni's kwamen al in
de achttiende eeuw vanuit Italië
naar Leeuwarden en wel in de
persoon van een Anthonie Ar
zoni. Diens zoon, Willem Arzo
ni, stichtte aan de Groeneweg
een barometerzaak, die later
door zijn tweelingzoons Ger
hard en Idanus Hendrikus Ar
zoni werd voortgezet. Onder de
naam "Gebroeders Arzoni"
vestigden zij zich in het pand
nummer 86 aan de Kleine
Kerkstraat en van hen moet
dus de barometer van onze
abonnee afkomstig zijn.
Blijkens een advertentie uit die
goeie ouwe tijd bevalen de
broers Arzoni zich "minzaam
aan tot het leveren en maken
van alle soorten weerglazen als
kwik-, matalliek-, aneroid-, ba
rometers, controleurs, alle soor
ten thermometers, vochtwe-
gers, melkwegers, siroop- en
bierwegers, waterpassen, pijl
glazen enzovoort, alles tegen
een jaar garantie".
Ook namen zij "oude en gebro-
kene in ruiling aan", terwijl zij
eveneens ruim voorzien bleken
tezijnin-parapluies.
Wij hebben reden aan te ne
men, dat de naam van de firma
Arzoni in het oude Leeuwarden
een heel goede klank heeft ge
had. Het was stellig een dege
lijke zaak met kwaliteitsartike
len. Niet alleen de heer Van
der Harst, wiens barometer een
lengte heeft van honderd en
tien centimeter, ook sommige
andere abonnees van onze
krant zullen nog wel in het bezit
zijn van artikelen, die de Arzo
ni's ooit op de markt hebben
gebracht.
Heeft de zaak van de broers
Arzoni dus zeker een periode
van grote bloei gekend, wel
heel tragisch is het bedrijf ten
slotte zijn ondergang tegemoet
gegaan.
De eens zo welgestelde weerglasmaker Arzoni als een beklagens
waardig negotiemannetje.
In 1893 kwam een van de bei
de broers te overlijden. Dat
was de toen vijf en zestig jaar
oude Gerhard Arzoni, wiens
tweelingbroer Idanus een jaar
eerder zijn vrouw door de dood
had verloren.
Idanus was toen een en zestig
jaar en door een naaste bloed
verwant moet hij daarna letter
lijk tot de bedelstaf zijn ge
bracht. Van een gerespecteerd
en ook gefortuneerde zaken
man werd de oude heer Arzoni
een zwerver, die terechtkwam
in een obscuur logementje in
de Boterhoek en die tenslotte
als een nietig negotiemannetje
in Leeuwarden langs de huizen
trok.
Een kennis, die uit ervaring
wist, dat Idanus Arzoni zich in
z'n goeie jaren voor velen een
weldoener had getoond, heeft
nog getracht een eind te ma
ken aan dit zwerversbestaan,
maar helaas: bij verzoeken om
steun bij verscheidene perso
nen, van wie hij wist, dat zij
vroeger financieel door de oude
heer waren geholpen, kreeg hij
nul op het rekest.
TOTZ'N DOOD
Zo was de eens zo gerespec
teerde weerglasmaker Idanus
Hendrikus Arzoni gedoemd een
negotiemannetje te blijven tot
zijn dood: het was op de der
tiende augustus 1904, precies
een week na zijn drie en ze
ventigste verjaardag, dat voor
hem het einde kwam.
"Er is dus voor één veertig verdwenen uit het postzegelkastje.
Alleen jij en ik hebben een sleutel, dus
"Nou meneer, as we nou ieder zeventig cent betaie, dan prate we
nergens meer over, wat seit meneer daarvan
Opgave nieuwe abonnees en adreswijzigingen uitsluitend naar:
Abonnementenadministratie 't Kleine Krantsje,
Postbus 858,8901 BR Leeuwarden, telefoon 058 - 987560
