LITTEKENS VAN DE OORLOG
'T KLEINE KRANTSJE
HIER MANGELT MEN
VROUW POLLIUS.
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 7
Zijn er lezers van 't Kleine Krantsje, dië ons in Leeuwarden nog littekens van de
Tweede Wereldoorlog kunnen aanwijzen? Die vraag hebben wij in een vorig num
mer gesteld, nu het precies een halve eeuw geleden is, dat ons land bij die oorlog
betrokken werd. Veel reacties op die vraag verwachtten wij eerlijk gezegd niet. In
tegenstelling tot veel andere Nederlandse steden heeft Leeuwarden immers weinig
te lijden gehad van het oorlogsgeweld. Gevochten is hier niet en hoewel er
dodelijke slachtoffers te betreuren waren, zijn er maar op enkele plaatsen in de
stad vliegtuigbommen gevallen en vonden er ook maar op een paar plaatsen
vliegtuigbeschietingen plaats.
Bovendien zijn verschillende
plaatsen, die in de oorlog door
geweld getroffen zijn, na de
oorlog volledig van de kaart ge
veegd - daar kunnen we dus
geen sporen van de oorlog
meer verwachten, daar zijn
geen littekens meer te vinden.
Zo is er bijvoorbeeld nu hele
maal niets meer over van het
Panwerk en het Pieterseliewal-
tje, waar op de tiende augustus
1942 door brandbommen grote
schade werd aangericht en
waarbij ook verschillende do
den vielen. Vier stadgenoten
werden op slag gedood, een
vijfde overleed veel later aan
de gevolgen van dit noodlottige
bombardement.
Ook van het oude Werkmans-
lust staan nu geen twee stenen
meer op elkaar, zodat we hier
ook al geen enkele herinnerin
gen meer kunnen verwachten
aan het drama, dat zich op de
twintigste noember 1944 heeft
afgespeeld. Toen werden hier
zes huizen verwoest, doordat
er een benzinetank uit een
vliegtuig naar beneden kwam.
Twee doden waren het droevi
ge gevolg.
Dan zijn de huizen in de Wij-
brand de Geeststraat, die op
de twee en twintigste maart
1944 door bommen getroffen
werden en waarbij zes doden
vielen, allemaal afgebroken en
door nieuwbouw vervangen en
zo verdween ook de gehele Ju-
lianastraat, waar op de twintig
ste januari 1942 bommen vie
len. Hier waren toen vier doden
te betreuren.
EERSTE BOMMEN
Maar bij dit eerste bombarde
ment op Leeuwarden werd ook
een huis in de Willem Lodewijk-
straat getroffen en toen vielen
er ook verschillende bommen
op en naast de spoorlijn naar
Leeuwarden.
En het is dit bombardement ge
weest, dat tot op de dag van
vandaag toch wel degelijk een
litteken heeft achtergelaten.
Onze abonnee, de heer J. E.
Kuipers te Leeuwarden, was de
eerste die ons hierop attent
heeft gemaakt.
Hij woonde in de oorlog in de
Van Asbeckstraat, vlak bij de
plaats waar tijdens dit bombar
dement het pand Spoorstraat
nummer 63 door bomscherven
getroffen werd. En de schade,
die er toen aan de voorgevel
veroorzaakt werd, is nu nog al
tijd heel duidelijk te zien: er zit
ten een paar behoorlijke "moe
ten" in de muur.
Dan kregen wij een brief van
onze abonnee, de heer C. J.
Terpstra te Stiens, die ons at
tendeerde op een heel merk
waardige situatie, die sinds de
oorlog is blijven bestaan - we
kunnen het eigenlijk geen litte
ken noemen, maar het heeft
wel direct te maken met het net
genoemde bombardement,
waarbij een deel van het oude
Panwerk werd verwoest.
"Door de explosies bij dat bom
bardement", aldus de heer
Terpstra, "sprong er een ruit in
het pand Van der Wielenstraat
nummer 4. Nu was er in die tijd
niet meer een stuk glas van die
afmetingen te krijgen en toen
heeft men er drie kleinere rui
ten ingezet. Die zitten er nu
nog steeds en het lijkt wel wat
vreemd, omdat er in alle omlig
gende huizen één groot voor
ruit zit."
Ook berichtte de heer Terpstra
ons over een nog steeds be
staande situatie in de Leeuwe
rikstraat, die een gevolg van de
oorlog is. "Er is daar een gara
ge," schreef hij ons, "waarin de
Duitsers zaten en die hebben
die garage uitgebreid ten koste
van de tuinen van de woningen
ernaast."
Ook hier is de oude toestand
niet hersteld, maar ook in dit
geval kunnen we moeilijk van
"een litteken" spreken.
En zo moeten we dus tot de
conclusie komen, dat er nu
maar heel weinig beschadigin
gen ten gevolge van de Twee
de Wereldoorlog zijn aan te wij
zen. Gelukkig maar. Er blijven
immers genoeg andere droeve
herinneringen over aan die ver
schrikkelijke tijd.
In vroeger jaren heeft er aan
het Vliet een vrouw gewoond,
die met het mangelen van was
goed de kost verdiende. Dat
was een dame met de aparte
naam Pollius.
Zij had een bordje aan haar
huis met de mededeling: "Hier
mangelt men vrouw Pollius" -
let wel: zonder een komma in
die zin.
Eens is het gebeurd, dat een
stel belhamels bij haar aan de
deur kwamen. Op het gerucht
van hun aanhoudend bellen
verscheen er een klein en dik
vrouwtje in de deuropening, die
desgevraagd beaamde dat zij
Vrouw Pollius was.
"Wel," zeiden toen die vlegels.
"Wij komen u even mangelen".
"Wat bedoelen jullie?" vroeg zij
toen.
"Nou," zeiden toen die knapen,
"nogal logisch, er staat toch op
dat bordje "Hier mangelt men
vrouw Pollius?"
Wat er toen volgde viel te ver
wachten. Vrouw Pollius begon
verontwaardigd uit te varen
en.die knapen er gierend
vandoor.
De foto boven is in mei 1945 gemaakt door onze abonne de heer
Jelle Foppema. Duidelijk is het grote gat in de Wijbrand de Geest
straat te zien, dat daar een jaar eerder na een bombardement
ontstond. Beneden links het pand Van der Wielenstraat 4 en
rechts het huis Spoorstraat 63. Nog steeds zijn de gevolgen van
de oorlog er te zien.
