hellema
'TKLEINE KRANTSJE.
i/yb de fi&n
Makelaars en
Taxateurs
voor geheel
Friesland
VOOB LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 4
Makelaardij eind» 1898
JANELSINGA
"Jan Elsinga: oude lantaarnop
steker" staat er boven het leu
ke artikel over het Panwerk en
het Oldegalileën in 't vorige
Kleine Krantsje.
Jan Elsinga woonde in het
poortje bij het Panwerk, omdat
hij daar tot 1917 werkte. Mijn
grootvader L. M. van Vliet se
nior, geboren 1870 in Visvliet,
en gestorven in Leeuwarden in
1954, was tot 1917 chef op
deze panfabriek. Het panwerk
was een filiaal van de firma
Fontijn uit Franeker. Door ge
brek aan grondstoffen en, zoals
grootvader vroeger beweerde,
drankmisbruik van één van de
firmanten, werd deze panfa
briek in 1917 opgeheven. Mijn
vader, wijlen Theunis van Vliet,
werd in 1896 op het panwerk
aan het Oldegalileën geboren.
Op oude ansichtkaarten, die hij
tot 1917 verstuurde, staat dat
nog te lezen.
Elsinga is daar blijven wonen
en werd lantaarnopsteker en
grootvader verhuisde naar de
Anjelierstraat. Deze huizen
staan er nu niet meer.
Hij begon toen een zaak in bor
stelwaren, zal zo tegen 1922
naar Eewal nummer 82 zijn ge
gaan. Drukkerij Tebbens/Kui-
pers zit nu in het pand, en in
1930 werd het pand Eewal 45
betrokken, waar nu in het fraai
verbouwde huis (nog steeds in
oude staat) twee notarissen ze
telen. Reeds voor de verhuizing
in 1930 trad de heer Auke
Veenstra, schoonzoon van de
bekende schoenwinkelier An-
dries de Walle, als compagnon
toe.
Reeds enkele jaren terug werd
het Poortje en het streekje hui
zen van het Panwerk afgebro
ken.
Leeuwarden
Ritsko J. van Vliet senior
DE STAD SLORPT OP.
De hoofdstad Leeuwarden
slorpt de dorpen op! Bilgaard
verdween en men weet niet
eens meer, waar de kerk stond
in de middeleeuwen. Lekkum
kan zich niet handhaven? Hem-
pens kon zich nauwelijks hand
haven; de naam leeft nog? Wil-
lart kent men helemaal niet
meer. Huizum is radicaal inge
bouwd en de hoofdlaan is in
stukken gesneden. In Goutum
ging Drinkhuizen in 775 al te
gen de vlakte en Dekema was
toen al verdwenen in de
Schrans.
Het is toch niet waar, dat men
nu het unieke gezicht op Gou
tum laat verdwijnen achter de
KORUS
Groate fekaansie, hast fiefteg jaar leden,
lid fanne speultuunfereneging JONG LEVEN,
ketonnen kaatsje met dien naam an un touwtsje omme hals,
de heule morgen en de heule middag inne speultuun,
'twas un ferhipt end lopen
fanne Sontstraat
naar ut futenend fanne Goudenregenstraat
twee keer daags heen en twee keer daags weerom,
mar wel nof lek rusteg foor mien moeke thuus,
had se gien "mot omme toanen" nou?
Kregen je un bitsje sand inne ogen,
buleoppekop
tannendeurde lip
of "saten se de heule tied op je af",
dan konnen je deun bij ut toegangshek uutskriême
in ut houten gebouwke
dat naar kreosoat of suksu wat rook
en dan wedden je op un heul spesjale meniertroast
deurKorus,
skipperspet fastgroeid op sien hoofd,
dan sei die un riempke foor je op:
't Is de bult sien eigen skuld
dat ie die bult mut drage,
ases komt de timmerman
om die bult d'r af te sagen."
"en fut smolt je ellende,
konnen je weer de sandbak in,
de skommel op
je duzeleg draaie op ut houten draaimoalentsje
of sjotte op ut grasfeldsje.
En nou siên ik in 't KLEINE KRANTSJE nummer 556
un ouwe foto fan de heer Jan Elsinga.
Hee, da's Korus op sien ouwe dag,
denk ik op 't selde stuit,
'k hè nooit weten, dat ie Jan Elsinga hiette.
Fraagikjim:
hoe kwamen se inne godskes anne naam
Korus?
Johan van Bergen
n
Leeuwarden
bouw van vijfhonderd huizen?
Ostedebouw.
Leusden
p. Menno Brada
BOMMEN JULIANASTRAAT
Nu aan de artikelen-reeks over
het bombardement op de Julia-
nastraat een einde is gekomen,
meen ik goed te doen daarop
enkele toelichtingen te geven.
Dat die straat werd wegge
vaagd, zoals één der inzenders
beweerde, is wel heel erg over
dreven. Twee huizen werden
inderdaad zwaar getroffen, na
melijk dat van de kruidenier
Smit en het op enkele meters
dienst zijnde, in Den Haag
voegde, waar hij zijn militaire
dienstplicht voortzette; die hij
vele jaren later zou verlaten in
de rang van luitenant-kolonel.
De bestuurder van het hierbo
ven bedoelde Duitse jachtvlieg
tuig, een Duitse luitenant-vlie
ger, bezocht enkele dagen na
het bombardement mijn ouders.
Hij betuigde zijn spijt voor het
gebeurde en verklaarde dat hij
zijn aangeschoten vliegtuig
slechts had kunnen behouden
door het afgooien van een aan
tal bommen.
Blarlcum Mr. P. ledema
het ook bommen uit een
Duits vliegtuig waren, die
twee jaar later een deel van
de Wijbrand de Geeststraat
verwoestten. Uw onthulling
roept weer een nieuwe
vraag op en wel deze: heb
ben de Duitsers in dit geval
ook de aangerichte schade
en het teweeggebrachte
leed vergoed?
Red.'t KI. Kr.
TELEPAATH MALOITZ
Bij het lezen in het laatste Klei
ne Krantsje over de moorde
naar Sally van de kleine Sara
Beugeltas dook ik direkt in mijn
archief om iets over de man op
te zoeken, die deze moord "in
het bananenkistje" zou hebben
opgelost, namelijk de Joods-
Nederlandse telepaath Maloïtz.
De zoon van een zekere Polak,
Sally, heeft dus de moord in
1935 gepleegd en zat zijn straf
uit in de gevangenis in Leeu
warden. Sally Polak heeft in
derdaad geluk gehad, dat hij
als Jood onopgemerkt bleef bij
de Duitsers. Ook Maloïtz, van
Poolse afkomst, kwam als zo
vele Joodse artisten om in
1943 in het concentratiekamp
Auschwitz in Polen. In 1933
vierde Maloïtz in de Cinema
Royal op de Nieuwendijk in
Amsterdam zijn twintig jarig ar-
tistenjubileum. Alvorens hij als
telepaath beroemd werd in Ne
derland en zelfs daarbuiten,
trad hij als zanger op bij diver-
Behalve de huizen van uw
ouders en de kruidenier
Smit moeten toch ook de
panden van de families Te
Winkel en Zwolsman aan de
Julianastraat door het bom
bardement zijn getroffen. In
het eerste huis kwam me
vrouw Johanna Wilhelmina
te Winkel met haar kleine
zoontje Hansje om het le
ven, in het tweede huis
werd de scheepsmakelaar
Zwolsman dodelijk getroffen.
Verder haalt de geachte in
zender kennelijk twee trage
dies uit de oorlog door el
kaar. De familie Suskind,
vader, moeder en een zoon
tje van veertien jaar, woon
de in de Spechtstraat, toen
het een dag na de Duitse
inval zelfmoord pleegde. En
het gezin De Kadt, vader,
moeder en vier kinderen
woonde niet op de hoek van
de Julianastraat (die in die
oorlogstijd overigens Prins
Mauritsstraat heette), maar
midden in de Willem Lode-
wijkstraat, toen het besloot
zich het leven te benemen.
Alleen het jongste kind, een
jongetje van bijna drie
maanden oud, bracht er het
leven af. Belangwekkend en
zeer interessant is uw me
dedeling dat de Duitse vlie
genier na het incident uw
ouders bezocht - hieruit
blijkt dus, dat het Duitse
bommen waren, die de Juli
anastraat en de Willem Lo-
dewijkstraat troffen. Zoals
(Vervolg op pag. 9)
van dit huis staande woonhuis
van mijn ouders, aan de Ka-
naalweg. Mijn broer Frits, die
op de eerste etage aan de ach
terkant van dat huis sliep, lag,
doordat de achtergevel werd
weggevaagd, plotseling in de
openlucht in de bittere kou. Dit
weerhield hem niet om deel te
nemen (en deze uit te rijden)
aan de Elfstedentocht, die kort
daarna werd gehouden.
Al eerder werden de bewoners
van de Julianastraat getroffen
door een gevolg van het Duitse
barbarisme. Op de hoek aan
het einde van de Julianastraat
woonde het gezin Suskind, be
staande uit man (leeraar Mid.
Techn. School), vrouw en twee
schattige dochtertjes van een
jaar of drie, vier. Op de dag dat
de Duitsers Nederland binnen
vielen pleegde dit gehele gezin
zelfmoord, kennelijk een voor
gevoel hebbende van de mar
tel- en moordpartijen, die men
korte tijd later op hun geloofs
genoten zou uitoefenen.
Voor zijn vele toenmalige vrien
den is het wellicht interessant
te vernemen, dat na de oorlog,
Frits zich bij mij, in militaire
