UIT DE ARCHIEFKASTEN
VAN 'T KLEINE KRANTSJE
Kachelmagazijn yan J. H. W. WACHTELS.
■T KLEINE KRANTSJE
ADVERTENTIES
VAN TOEN.
Voorstreek b/d. Amelandspijp.
GfiêmaiMe VULKACHELS,
SALAMANDERS,
VAASKACHELS eE
INSLUITHAARDEN,
PETROLEUMKACHELS.
TEGELPLATEN,
TURF- en KOLENBAKKEN,
VULEMMERS enz.
Ruime keuze.
Geslagen en gegoten geëmailleerde TURFKACHELS.
De echte Amerikaansche VULKACHELS „BED CROSS".
Dnitsche VULKACHELS van GEBR. GIENANTH.
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 15
Snuffelend in de archiefkasten
van 't Kleine Krantsje met dui
zenden en nog eens duizenden
advertenties-van-toen, komen
we herhaaldelijk voor verrassin
gen te staan. Nu eens worden
we herinnerd aan de namen
van al lang vergeten winkelbe
drijven, dan weer realiseren we
ons verbaasd, dat een bepaal
de zaak alweer zo en zo lang
geleden uit het stadsbeeld ver
dween. En hoe vaak kijken we
niet verrast op van de krasse
kreten, waarmee sommige za
kenlieden zich bedienden om
klanten binnen hun deuren te
krijgen. We doen, voor de eer
ste aflevering van deze nieuwe
serie, zo maar een paar grepen
uit de annonces, die vroeger of
langer geleden in de krant heb
ben gestaan.
GEEN BETER ADRES
"Geheel Leeuwarden roept: er
is geen beter en goedkooper
adres!" berichtte in 1930 de
textielhandelaar Jakob Velle-
man van de Voorstreek tegen
over de Nieuweburen. "Want
waar koopt u ijzersterke, wollen
leger-onderpakken voor 2,90
per pak, waar een prima over
jas 3,50, waar een heeren-
costuum a 7,50, waar een
fantasie gestreepte broek a 98
ct. en waar beste dweilen a 12
ct.? Nergens en bij niemand
anders, dan bij J. W. Velle-
man."
Tja, dat waren inderdaad prij
zen, waar we nu nooit meer
van horen en dan werd er in
die tijd beweerd, dat het de ge
woonste zaak van de wereld
was om bij deze handige han
delaar ook nog af te dingen.
"Nergens beter" beweerde in
'31 ook de kapper Leon de
Vries van de Nieuwestad, maar
dat sloeg dan op het perma
nenten, dat hij verrichtte voor
de som van 7,50 en geen
cent meer. "Laagste prijs van
de kappersbond" zei hij er bij,
maar "het oudste permanent
adres in Nederland."
VISSER'S VISCHHANDEL
De bekende Piet Visser van
"Visser's Vischhandel" uit de
Korfmakersstraat leverde in de
tijd, dat hij met zijn Frisia-elftal
voetbalkampioen van het Noor
den werd, dat was in 1925,
nieuwe Hollandsche Haringen
("Onovertrefbaar in kwaliteit")
voor niet meer dan een dubbel
tje per stuk en Melle Scheep
stra van het sigarenmagazijn
"De Drie Kistjes" bij het hotel
De Nieuwe Doelen aan de
Voorstreek, bood in datzelfde
jaar Pallas Sigaren ("Zacht en
geurig") aan voor prijsjes, die
varieerden van acht tot en met
twintig cent.
Titus Postma's Bazar van de
Voorstreek adverteerde in 1903
met levensgevaarlijke spulletjes
in de handen van kinderen, na
melijk "Muizendood" ("10 cent
per groote doos") en "Ratten-
dood" ("30 cent per flesje").
"Zeker werkend" schreef Titus
bij deze bijzondere aanbieding.
Ook adverteerde hij met "Prac-
tische muizen- en rattenvallen"
en dat waren nog veel ge
vraagde artikelen in die goeie
ouwe tijd.
Zouden er nog veel lezers zijn
met herinneringen aan het Ma
gazijn van Verlichtings-Artike-
len van B. Adriani, die aan de
Kelders zat? Waarschijnlijk niet,
want het is al heel lang gele
den, dat hij door middel van
advertenties publieke belang
stelling zocht. In 1896 ver
scheen Adriani in het beeld met
deze annonce: "Kindermann's
Gasgloeilicht. Schoonste en
goedkoopste verlichting. Groote
gasbesparing. Geen hitte, roet
of aanslag. Gestadig, zacht, het
oog weldoend wit licht. Geen
nadeelige invloed op Planten of
Bloemen. Stelt in staat bij
avond duidelijk kleuren te on
derscheiden. Kindermann's
Gasgloeilichtbrander, 1e quali-
teit, per Brander 5,-, 2e qua-
liteit, per Brander 3,-, 3e
qualiteit, per Brander 1,75.
De prijs is compleet met Glas
en Kous. Afzonderlijke Gloei
kousjes 70 cents per stuk."
STERKENBURG SCHOENEN
"In 1867 was STERKENBURG
voor SCHOENEN het beste
adres" kwam er in '38 in een
advertentie te staan, met daar
bij de toevoeging: "Dit IS en
BLIJFT steeds het parool."
Maar, dat is algemeen bekend,
je kunt nooit "nooit" zeggen en
het hanteren van de zinsnede
"dit is en blijft steeds" gaat ook
niet op. Want de eens zo be
kende schoenenzaak van Ster-
kenburg is er nu ook al lang
niet meer - het bedrijf is door
grote buurman Vroom en
Dreesmann opgeslokt. De laat
ste exploitant, Bart Sterken-
burg, is naar Australië geëmi-
Een advertentie als deze van het kachelmagazijn Wachtels uit 1905 zul je niet meer zien. Want wie
heeft er nu nog een turf-of vulkachel?
De gerenommeerde vishandel van Piet Visser in de Korfmakers
straat, waar het bedrijf twee panden besloeg. "Zeevisch, Comesti
bles en Vischhandel"staat erop de ramen.
greerd, maar toen hij hier nog
eens was, kon hij het niet nala
ten een kijkje te nemen op de
plaats, waar hij ooit woonde en
werkte. Dat was nu een afde
ling met zoiets als dameslinge
rie. Vreemd keek dan ook een
jong verkoopstertje van V. en
D. op, toen die meneer Ster-
kenburg haar meedeelde: "Op
deze plaats heeft jarenlang
mijn ledikant gestaan!"
HEEL OPVALLEND
Een wel heel opvallende adver
tentie in de archiefkasten is die
met de tekst: "Zaterdag 11 Mei
opening van Hotel-Pension-
Restaurant-Lunchroom De
Oude Waag-Nieuwestad 130
boven. Aanbevelend O. de
Vries." Opvallend, waarom?
Omdat dit een annonce is uit
1940, in welk jaar ons land in
oorlog kwam na de verraderlij
ke overrompeling van de Duitse
troepen. En die vond immers
plaats op de 10e mei, een dag
voor deze aangekondigde ope
ning van de zaak van Oebele
de Vries!
Grappig is een aankondiging
van de kruidenier Van Scher-
penseel uit de grote Hoog
straat, die in '49 berichtte, dat
hij de alleenverkoop kreeg van
"zouteloze kaas." Hij zal "zout
loze" kaas hebben bedoeld,
maar ach, z'n klanten begrepen
wel waarom het ging.
Niemand van ons zal er zijn
geweest, maar een annonce uit
1905 herinnert ons nog aan
een optreden als Julius Caesar
van Willem Royaards in de
Stads-Schouwburg - dat is nu
het gebouw van de Friesche
Club aan het Ruiterskwartier.
STUDIEBOEKEN
De boekhandelaar C. A. J. Lui-
tingh van de Voorstreek bij de
Vismarktpijp meldde in '30, dat
hij zich "gaarne belast met de
levering van studieboeken en
verdere benoodigdheden in ge
bruik bij de verschillende inrich
tingen van onderwijs" met de
verzekering: "vlugge levering."
Tenslotte valt ons oog op een
kleine annonce over het vor
men van "Handwerkonderwijs-
clubjes voor volwassenen en
kinderen." De advertentie heeft
in januari 1941 in de krant ge
staan en werd opgegeven door
Klaartje Dwinger, die aan de
Nieuwestad woonde. Lang kan
Klaartje van het succes van
deze oproep niet hebben ge
profiteerd, helaas. Dank zij ge
gevens uit weer een andere ar
chiefkast dan deze van de
advertenties-van-toen weten
we immers, dat Klaartje Dwin
ger precies twee jaar later in
Auschwitz om het leven kwam.
Als een van de vele, vele
slachtoffers van de Duitsers,
over wie we het net al hebben
gehad.
HETVOLGENDE
NUMMER VAN 'T
KLEINE KRANTSJE
VERSCHIJNT OP
16 NOVEMBER
