I
MET FENNO SCHOUSTRA OP PAD
KRIS KRAS DOOR DE STAD
'T KLEINE KRAHTSJE
Grote Vernieler
Westerkerktheater
Aardigheidje
Schampstenen
Boerderij plat
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 7
De-grote-vemieler-van-het-
oude-Leeuwarden dreigt weer
eens toe te slaan. Er is een
plan uitgebroed een luchtbrug
aan te brengen over de Turf
markt heen van de gebouwen
van het Friesch Museum naar
de Kanselarij. Een onzalig plan,
waarvan ik hoop, bid en
smeek, dat het nooit zal wor
den uitgevoerd.
Een luchtbrug over een straat
heen, van de ene naar de an
dere gevelwand, is natuurlijk
nooit een mooi gezicht. Dat
kunnen we duidelijk zien aan
de verbinding-in-de-hoogte van
het Zaailandgebouw met het
pand van V. en D. Maar och,
daar gaat het nog en daar
stoort een luchtbrug minder,
dan ze het over de Turfmarkt
zal doen, uitgerekend bij het
prachtige en historische Kanse
larijgebouw.
Het is straks precies een eeuw
geleden, dat er óók plannen
werden uitgebroed om het
stadsschoon op dit punt danig
De Turfmarkt met de Kanselarij
in een tijd, toen de Nieuwe- of
Heerengracht nog niet was ge
dempt.
aan te tasten: in september
achttientweeennegentig nam
de gemeenteraad het later zo
betreurde besluit de Nieuwe- of
Heerengracht te dempen; dat
was de gracht, die van de Tui
nen langs de Turfmarkt, de
Tweebaksmarkt, de Druifstreek
en het Zwitserswaltje naar het
water van de Weaze liep.
Die plannen zijn dus wel gerea
liseerd; laten we asjeblieft be
spaard blijven voor deze nieu
we dreigende ontwikkelingen.
De enige troost is de weten
schap, dat latere generaties ge
makkelijker zullen besluiten
zo'n luchtbrug weer te verwijde
ren, dan dat ze overgaan tot
het opnieuw graven van die
jammerlijk verloren gracht.
In de zeventiger jaren is er nog
sprake van geweest het oude
gebouw maar te slopen, nu,
twee decennia later, hebben de
Leeuwarders tot hun grote ge
noegen kennis kunnen nemen
van een verrassend tot theater
verbouwde Westerkerk.
De officiële opening is nog niet
geschied en zal in januari of fe
bruari plaatsvinden, als ik het
wei heb, maar de vorige maand
was de verbouwng al zover ge
vorderd, dat nieuwsgierige
stadgenoten de omgetoverde
tempel konden binnentreden.
Voor leken, die niet of nauwe
lijks notie hebben van de ge
heimen van het bouwvak, zoals
ik dus, is het altijd weer een
belevenis te zien, wat er van
een trieste bouwval of een vol
slagen uitgeleefde situatie kan
worden gemaakt.
Denk ik terug aan mijn bezoek
jes aan de kerk in de dagen,
dat de vloeren werden wegge
broken en de oeroude grafste
nen te voorschijn kwamen in
een op dat moment toch troos
teloos gebouw, dan kijk ik nu
met verbaasde ogen naar dit
keurige theater, waarin zoveel
mogelijk de oude elementen
van het kerkinterieur zijn be
waard.
Enfin, iedereen zal dat in de
komende tijd met eigen ogen
kunnen zien: het nieuwe Wes
terkerktheater kan voor alle
Leeuwarders een prettige gast
heerzijn.
Vandaag weer even een klein
aardigheidje. Er is een bekend
gebouw in Leeuwarden met
een zolderverdieping, die men.
notabene in het geheel niet
kan bereiken. Er is gewoon
geen trap, die het betreden van
de bovenste verdieping moge
lijk maakt. Wie mij, uitsluitend
schriftelijk, kan meedelen, welk
pand dit is, dingt mee naar een
exemplaar van het boekje "Po
pulaire Leeuwarders" met foto's
van meer dan honderd beken
de stadgenoten uit een ver en
een nabij verleden.
Ik ben benieuwd, wie het weet.
Even een krabbeltje naar Fen-
no Schoustra, Vredeman de
Vriesstraat 1, 8921 BP Leeu
warden.
Deze schamp- of stootsteen
bevindt zich in de Ciprianus-
steeg, aan de kant van Over de
Kelders. Hij staat er in het ge
zelschap van z'n broertje, die
buiten het oog van de camera
viel. Die stenen moeten er
lang, al heel lang staan en dat
kunnen we zien aan de opval
lende uithollingen, een centime
ter of dertig boven de grond.
Wie weet hoe lang moeten er
wagens of handkarren door
deze steeg zijn gegaan en die
hebben de granieten palen in
de loop der jaren helemaal uit
gehold.
Zouden dat karren van het
schildersbedrijf van Elzinga zijn
geweest? Of waren het wagens
van een stalhouder, die lang
geleden ook in de Ciprianus-
steeg heeft gewoond? Alleen
de beide palen zullen het we
ten. Maar die zeggen niks. En
da's nou jammer.
Leeuwarden is een stad vol
kleine bekoorlijkheden. Het
blijft een boeiende bezigheid
om ze op te sporen.
Het zal niet vaak gebeuren, dat
een oud gebouw op een na
tuurlijke wijze overlijdt; anders
gezegd, dat het in elkaar zakt
voor slopers het met de grond
gelijk gemaakt hebben. Meestal
wordt het onvermijdelijke einde
tijdig voorzien en nemen de
mensen maatregelen om een
onverhoedse ineenstorting te
voorkomen.
Met de hoogbejaarde boerderij
op de hoek van de Dammelaan
en de Jelsumerstraat is dat
laatste niet gebeurd: drie we
ken geleden is het bouwwerk,
nog geheel onverwacht, in het
holst van de nacht en zonder
dat er van een storm sprake
was, over de volle lengte van
de schuur tegen de vlakte ge
gaan.
Het bijbehorende woongedeelte
liep daarbij geen beschadigin
gen op, maar binnen de kortste
keren, een paar dagen later al,
snelden er puinruimers toe om
er alles vandaan te halen, niet
alleen de onherstelbaar verniel
de schuur, maar ook dat onge
schonden woongedeelte.
De boerderij was het eigendom
van de gemeente Leeuwarden,
waarvoor het instorten wel wel
kom zal zijn geweest, omdat ze
voor de grond, waarop het ka
valje stond, toch al bouwplan
nen had. Maar wel is er met
deze boerderij een bijzondere
herinnering verloren gegaan
aan het plattelandsleven rond
de oude stad. De plaats was
een van de laatste nog overge
bleven boerderijen, waarvan de
omliggende landerijen intussen
door het onstuimig oprukkende
Leeuwarden zijn opgeslokt.
Er staat nu alleen nog maar
een gave boerderij midden in
een zee van huizen op de hoek
van de Vincent van Goghstraat
en de Adriaan Brouwerstraat,
er is nog een, minder ge
zond ogende, oude boeren
plaats op de hoek van de Hem-
penserweg en de Legedyk en
er staat nog een grote boerderij
aan Achter de Hoven, waar ook
al tientallen jaren niet meer is
geboerd.
Oudere Leeuwarders zullen,
met mij, verscheidene andere
plaatsen kunnen opsommen,
die, net als nu die boerderij bij
de Dammelaan in de laatste
decennia uit het beeld verdwe
nen. Ze stonden, om maar
eens wat te noemen aan de
oude uitvalswegen, de Gronin
gerstraatweg, de Stienser-
straatweg, de Harlingerstraat-
weg en de Schrans, maar
bijvoorbeeld ook aan de Ftuy-
terweg en bij Wijlaarderburen.
De nu opgeruimde boerderij is
vele jaren bewoond geweest
door de veehouders Willem Al-
ves en Ype Boersma. Maar het
waren de Boelstra's, die de
boerderij bijna honderddertig
jaar geleden bouwden. Dat
bleek uit de tekst op een ge-
denksteentje in de achtermuur.
"P. T. Boelstra en S. Joh. Boel
stra legden de eerste steen
op 23 mei 1862" stond daar4
op. De nog zo degelijke boer
derij aan de Vincent van Gogh
straat, waarover ik het net had,
heeft zo'n leeftijd nog lang niet
bereikt; die is immers precies
tachtig jaar geleden gebouwd.
Nog jonger is de plaats aan de
Hempenserweg, die van 1923
dateert. Maar de alleroudste
van het resterende viertal is Jo
hanna State aan de Achter de
Hoven, waarop mijn goede va
der nu precies een eeuw gele
den zijn jongensjaren heeft
doorgebracht.
5
