DE POPPENDOKTER
VAN LEEUWARDEN
T KLEINE I'EAHISJE
ZiekePop
De twintigste eeuw
in ons Leeuwarden
UITZONDERLIJK BEROEP
Poppendokter
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
Wie heeft omstreeks de vijftiger jaren in Leeuwarden het even merkwaardige als zeldzame
beroep van poppendokter uitgeoefend? Wie was het, die hier beroepshalve zieke poppen
genas, zoals dat eerder ook al in Amsterdam door zo'n opmerkelijke professionele kracht
was gedaan? Die vragen hebben wij een paar weken geleden in 't Kleine Krantsje gesteld.
Wij schreven toen, dat er hier zo'n poppendokter was geweest, maar veel meer wisten wij
er zelf op dat moment niet van. Dankzij de spontane reacties van verschillende abonnees
kunnen wij deze vragen nu beantwoorden - de poppendokter van Leeuwarden blijkt nog
niet te zijn vergeten.
De poppendokter? Tja, eigenlijk
dienen we van poppendokters
te spreken, want in feite zijn er
meer geweest, al is dat nooit
zo duidelijk gebleken.
Voor het begin van het verhaal
moeten we ons verplaatsen
naar de oorlogstijd, toen de
jonge Leeuwarder Auke Beek
huizen als zovelen gedwongen
in Duitsland te werk werd ge
steld.
Auke was hier bediende bij de
kapper Andries de Voogd in de
Korfmakersstraat en het toeval
wilde, dat hij over de grens ook
weer terechtkwam in een kap
perszaak. Daar werd hij gecon
fronteerd met het repareren
van poppen - in Duitsland
bleek dit zelfs te horen bij de
opleiding, die jonge kappers
daar genieten.
Na de oorlog teruggekeerd in
ons land vond Auke Beekhui
zen weer werk bij Andries de
Voogd en nu bracht hij zijn
baas op het idee ook poppen
te gaan repareren.
SCHAARS
Dat werd in die naoorlogse tijd,
toen het geld nog schaars was
en men nog niet zo gauw over
ging tot het aanschaffen van
een nieuwe pop, een interes
sante business. De heren Dei
Voogd en Beekhuizen besloten
letterlijk de boer op te gaan en
trokken in de Friese dorpen
huis aan huis aan de bel. 's
Avonds kwamen ze dan met
zakken vol min of meer geha
vende poppen thuis, waarna ze
vaak tot diep in de nacht bezig
Met Uw
naar de
Oude Doelesteeg 7
Ruime keus in Poppen,
Kleertjes. Schoentjes, 'enz.
waren met het verrichten van
alle noodzakelijke chirurgische
ingrepen; eigenlijk hadden ze
dan ook beter poppenchirurgen
kunnen heten.
ROYAALBESTAAN
Nadat Auke Beekhuizen zich
had teruggetrokken vond An
dries de Voogd zo'n royaal be
staan in het uitoefenen van z'n
practijk, dat hij z'n hele kap
perszaak aan kant kon doen:
het opnieuw aanbrengen van
poppenhoofden leverde hem
meer op dan het kaalscheren
van mensenhoofden.
Hij vestigde zich nu in een
voormalige snoepwinkel op de
hoek van de Sint Jacobsstraat
en het (huidige) Auckama-
straatje en vertrok, toen de ge
meente dit perceel nodig had,
naar een winkel in de Oude
Doelesteeg.
Daar werd de zaak met werke
lijk alle benodigdheden voor de
poppenwereld aanzienlijk uitge
breid en vanuit de gehele pro
vincie werden de kleine patiën
ten aangevoerd - de
vrachtrijders liepen er bij wijze
van spreken in en uit.
Toen begon de concurrentie de
kop op te steken en terwijl de
oude speelgoedzaak van Her
mans in de Sint Jacobsstraat
zich nu ook opwierp als pop
pendokter, diende Vroom en
Dreesman zich eveneens aan
als leverancier van poppen-
kleertjes en andere accessoi
res.
DOODSTEEK
Maar de doodsteek werd Leeu
wardens enige echte en onver
valste poppendokter toege
bracht door de komst van de
plastic pop, die onze medicus
helaas niet kon genezen.
Bovendien waren we intussen
aangeland in een florissantere
tijd, waarin er voor de kinderen
veel gauwer nieuwe poppen
werden aangeschaft, terwijl de
oude vlotter het vuilnisvat ingin
gen.
Zo was de poppendokter in
Leeuwarden uiteindelijk ge
doemd te verdwijnen. Maar el
ders in ons land schijnt er anno
negentien twee en negentig
waarempel toch nog een pop
pendokter te bestaan, die ken
nelijk met deze uitzonderlijke
vorm van geneenskunde zijn
brood verdient. Nog zeer on
langs hoorden wij hem er voor
de radio over vertellen.
Ook de vader van Andries, de
dokter Cornelis de Voogd, heeft
zich, om zijn zoon te vervan
gen, met het genezen van pop
pen bezig gehouden. Op de
foto boven zien wij hem in actie
in zijn practijkruimte in de Oude
Doelesteeg.
Twee merkwaardige diefstallen in dezelfde nacht: bij de firma Rolf
von den Baumen aan de Tuinen wordt een aan de gevel als
versiering aangebrachte leeuw gestolen en de firma Van Erp van
het pand "In de Wolf" op de hoek van de Wolvesteeg en de
Nieuwestad raakt haar naamgever kwijt, een fraaie gebeeldhouw
de wolf.
(december 1918).
De Leeuwarder Muziekschool verhuist van de Nieuweburen naar
de Schrans.
(september 1966).
Zware geallieerde luchtaanval op het vliegveld Leeuwarden. Vijf
en zeventig vliegtuigen werpen vijfhonderd bommen uit. Het groot
ste deel van de Duitse startbanen wordt vernield.
(februari 1944).
Er wordt gedacht aan het laten rijden van een paardentram in
Leeuwarden. De raad verleent twee initatiefnemers een concessie
voor "het leggen van spoorstaven in gemeentegrond". Maar de
plannen gaan niet door: nooit zal er in de stad een officiële paar
dentramrijden.
(december 1907).
Er wordt met een merkwaardige gewoonte gebroken. Met het
zogenaamde afluiden, het luiden van een grote bel op het spoor
station, vijf minuten voor het vertrek van iedere trein. Voortaan
moeten de reizigers zelf maar zien op tijd te komen.
(1901).
Het is op zaterdagmiddagen onrustig op de Nieuwestad. Provoce
rende N.S.B.ers die er als W.A.mannen voorbijmarcheren, worden
er door sommige stoutmoediger uitgejouwd. Dan klinkt het com
mando "koppels los!" en een moment later stuiven de zwarthem-
den uiteen om er met hun riemen op los te slaan.
(augustus 1941).
Twee vlegels van zestien jaar dringen in het holst van de nacht
het kantoor van het Algemeen Provinciaal Fries Ziekenfonds bin
nen en richten er een enorme ravage aan. Zij halen er alles
overhoop en zetten er tenslotte ook nog een brand kraan open.
(maart 1976).
Mr. W. J. van Weideren baron Rengers, burgemeester van Leeu
warden van 1877 tot 1883, schenkt de gemeente in 1902 enkele
percelen weiland om die te bestemmen tot "openbare wandel
plaats". Dat wordt het later zo populaire park, dat de naam krijgt
van de gewaardeerde schenker, het Rengerspark. In 1906 kan het
geopend worden.
De Burgerlijke Stand kan de vijftigduizendste Leeuwardér noteren;
het is een meisje met de naam Jacoba Lena Smidt.
(april 1933).
Bij een felle brand in een pand aan de Spanjaardslaan vallen twee
doden, Het zijn de invalide bewoonster van het huis en een brand
weerman, die op zoek gaat naar mogelijke achtergeblevenen.
(1980).
Er is een Dichtersfestival in de Harmonie. Niet alles is er feestelijk,
want er komt een incident: Gerard van 't Reve slaat zijn kunst
broeder Simon Vinkenoog tegen de grond.
(oktober 1967).
Leeuwarder amateur-artisten richten in het Beursgebouw aan de
Wirdumerdijk een "Verama Attractiedorp" in. Het wordt een groot
succes: op één dag komen er liefst tienduizend nieuwsgierigen
een kijkje nemen.
(mei 1947).
Na eerst te hebben gespeeld op de Wilhelminabaan en op het
sportterrein Cambuur neemt de Leeuwarder Atletische Club Frisia
het voetbalveld De Magere Weide in gebruik.
(september 1968).
De stad telt nu 32203 inwoners. Nog niet meer dan 206 van hen
zijn in het bezit van telefoon.
(januari 1900).
Op weg naar de officiële opening van het FBTO-gebouw aan de
Langemarktstraat wordt de Commissaris der Koningin mr. H. Rijp-
stra, zittend in een open landauer, op de Wirdumerdijk getroffen
door een hem toegeworpen taart. De drie jeugdige daders, die
men meteen in de kraag kan vatten, noemen hun actie "ludiek".
(april 1978).
Het Surinaams trefpunt Paloeloe in de Wijbrand de Geeststraat
blijkt een centrum van heroinehandel te zijn. De politie, die er
een inval doet, verricht er vijf en twintig arrestaties. Daardoor
worden er tal van roofovervallen opgelost. Nog geen drie maan
den later wordt er in het centrum een jongeman doodgestoken,
(december 1980).
