JAMMERLIJK EINDE
LEEUWARDER KAPITEIN
'TKLEIHE KRANTSJE
De twintigste eeuw
in ons Leeuwarden
GESNEUVELD BIJ KAMPERDUIN
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN pagina 9
Veel bewoners uit de omgeving van Achter de Hoven zien hei met
droefheid gebeuren: het hofje Fribourg wordt met de grond gelijk
gemaakt. Het fundatiehuis, een verblijfplaats voor minvermogen
den, was in 1872 door de vooraanstaande Pieter Benjamin Vege-
lin van Claerbergen gesticht 1985).
In Breda, waar hij, na zijn vrijlating uit de gevangenis, de laatste
zeven jaar heeft gewoond, overlijdt de een en zeventig jaar oude
Frangois Exaverius Lammers. Lammers was de meest beruchte
Leeuwarder tijdens de laatste wereldoorlog. Als handlanger van de
Duitse Sicherheitspolizei had hij de dood van velen op zijn gewe
ten. Hij werd daarom ter dood veroordeeld, maar kreeg gratie. Na
negentien jaar gevangenschap werd hij in vrijheid gesteld op de
voorwaarde, dat hij zich niet meer in Friesland mocht vertonen
(1971).
Het oude dorp Huizum wordt bedreigd door veel leegstand en
zelfs door boze plannen om de bestaande bebouwing door rigo-
reuze nieuwbouw aan te tasten. Het zijn wellicht verhalen in 't
Kleine Krantsje, die enkele enthousiaste Hüzumers op het idee
brengen een actiecomité op te richten. Het wordt de Stichting
Behoud Dorp Huizum (1974).
Er zijn op de eerste januari van dit jaar zes en tachtig duizend
twee honderd en zes en veertig Leeuwarders (1985).
De eerste vier t.b.c. patiënten gaan de ligtentjes bevolken in het
nieuwe Parkherstellingsoord. Zij beseffen op dit moment nog niet,
dat "het Park" nog eens zal uitgroeien tot een belangrijk sanatori
um (1927).
Een leuke landelijke primeur voor Leeuwarden: er komt een open
luchtklas bij de Buitenschool aan Achter de Hoven. De openlucht
klas met het afrolbare dak, gebouwd naar een ontwerp van archi
tect A. Baart senior, is een unicum voor Nederland. In een
handomdraai kan het dak-op-wieletjes verwijderd worden. Het
loopt naar voren en komt dan op twee pilaren te rusten, zodat er
een luifel ontstaat. De openluchtklas ligt aan de overzijde van het
zogenaamde Zwarte Weggetje en wordt door boomgaarden om
ringd. (1954)
Het oude Leeuwarden, dat verdween. Dit is, wat de echte ouwe Leeuwarders noemden, De
Witte Kousenbuurt, een naamloze gloppe ten westen van de Kleine Kerkstraat en ten
zuiden van het Oidehoofsterkerkhof. Door een steea. die op het "Oidehoveplein" uitkwam,
kon je er komen - er hebben heel wat stadgenoten gewoond.
Een kolossale brand teistert het warenhuis Miwaco aan de Voor
streek bij de Amelandspijp, en de huizen in de Sacrementstraat er
achter: er gaan in totaal tien panden plat. Er is ontstaan een
schade van rond vijf miljoen, (juni 1977).
Het is al langer dan twee eeu
wen geleden, dat hij in Leeu
warden het eerste levenslicht
zag en er zullen hier misschien
maar weinigen meer zijn, die
ooit van zijn bestaan hebben
gehoord. Toch is er nog altijd
iets, dat ons herinnert aan de
Leeuwarder Kapitein-ter-zee
Dooitse Eelkes Hinxt en dat is
een opvallende inscriptie op de
zuil boven zijn graf in Den Hel
der.
"D. E. Hinxt" staat daar boven
dat grafmonument, "Kapit. Ter
Zee/Bij de Bat. Republ./Overl.
20 Oct. 1797/Aan Wonden In
De Slag Bij/Kamperduin/11 Oct.
Bekomen"
Het is dus slecht afgelopen met
deze Dooitse Eelkes Hinxt, die
in de zestiger jaren van de
achttiende eeuw als koopvaar
dijschipper voor een Friese re
der voer. Op de kotter "De
Snelheid" ondernam hij ver
schillende reizen naar verre
landen, voor hij besloot naar de
marine over te stappen
In dienst van de Admiraliteit
-van Friesland maakte hij snel
carrière, maar toen brak het
dramatische jaar 1797 aan,
waarin Douwe Eelkes als kapi
tein-ter-zee bij de Bataafse
vloot betrokken werd bij de
Zeeslag bij Kamperduin.
BITTER GEVECHT
Dat werd een bitter gevecht
met de Engelse vloot, waarbij
aan weerszijden zware verlie
zen ontstonden. Het bevel voe
rend over "De Beschermer",
een schip met zesenvijftig vuur
monden, kon Hinxt zich nog
een uur lang "mannelijk hand
haven tegen een overmagt",
maar toen "bekwam hij eene
gevaarlijke wonde".
De Beschermer viel daarna
zwaar gehavend uit de linie
weg en de- Nederlandse vloot
leed tegen de Engelsen een
nederlaag, die nog nooit zo
zwaar was geweest. Wat nog
nooit eerder was gebeurd, ge
schiedde nu ook: de Neder
landse aanvoerder adimiraal
De Winter viel met zijn vlagge-
schip levend in handen van de
vijand.
De slag betekende het einde
van Nederland als grote zee
mogendheid en ook het einde
van de onderbevelhebber Dou
we Eelkes Hinxt - negen da
gen na het gevecht blies hij de
laatste adem uit.
Niet in Leeuwarden, waar hij
geboren was, maar in Den Hel
der, waar hij stierf, vond Douwe
Eelkes Hinxt zijn definitieve
rustplaats.
Zijn jammerlijke einde werd on
langs nog een gememoreerd in
De Helderse Courant en een
van onze abonnees, de heer J.
Hospes te Den Helder was zo
attent ons dat verhaaltje toe te
sturen.
"Bij het lezen van bijgaand be
richt in de Helderse Courant
over een oude Leeuwarder
dacht ik direct aan U" zo
schreef hij ons.
"Het leek me leuk U dit toe te
zenden. Als oud Leeuwarder
lees ik met groot genoegen ons
"Kleine Krantsje". Ik hoop dit
krantje nog jaren te lezen en
wens U en al Uw lezers hier
mee nog lang en veel plezier."
De als zeer bekwaam bekend staande beeldhouwer Hildo Krop
krijgt de opdracht een standbeeld te vervaardigen van de staats
man-dichter Pieter Jelles Troelstra. Wanneer het aan de voet van
de Oldehove, vlak bij het bodeterrein van de vrachtrijders, wordt
onthuld, zien de belangstellend toekijkende stadgenoten op de
sokkel geen strijdbare politicus staan, maar een armzalig afgeleefd
oud mannetje. Het duurt maar even of de Leeuwarders hebben er
een kernachtige bijnaam voor: "De laatste karrieder". In de krant
wordt de op een stokje leunende figuur ook wel als "een hobbe
zak" aangeduid (1962).
De boerderij De Bleek op de plaats van het vroegere buiten Zorg
vliet aan Achter de Hoven afgebrand. Zorgvliet was een groot
buiten, dat in de achttiende eeuw Catershoven werd genoemd. Na
het buiten Zorgvliet kwam er de nu afgebrande boerderij, die ook
als blekerij heeft gediend 1905).
De Vereeniging Eigen Brood, officieel "Vereeniging tot behoud en
verbetering van arbeiderswoningen onder de zinspreuk Eigen
Brood Bovenal", laat drie woningen bouwen in de Rembrandt-
straat om die in gebruik te geven aan de plaatselijke vereniging tot
bestrijding van de t.b.c. Ze zullen worden verhuurd aan gezinnen,
waarin deze zo gevreesde volksziekte heerst. Het is gebleken, dat
particuliere verhuurders dergelijke gezinnen zoveel mogelijk weren
(1912).
De kunsthandel Van Hulsen aan de Nieuwestad opent een exposi
tiezaal, waar tijdens het gehele jaar werk van binnen- en buiten
landse moderne kunstenaars kan worden bewonderd (1957).
Wat vroeger het Diaconiehuis heette en later als het Hervormd
Rust- en Verpleeghuis werd aangeduid, komt nu De Hofwijck te
heten. Op 16 februari wordt de acte gepasseerd 'van de nieuwe
Hervormde Stichting De Hofwijck (1981
Er wordt op het terras van het hotel De Nieuwe Doelen aan de
Voorstreek een foto gemaakt van het cabaretgezelschap van Jean
Louis Pisuisse. Drie van de artisten, die hier vereeuwigd worden,
zijn een paar weken later dood: Jean Louis Pisuisse en zijn vrouw
Jenny Gileams als slachtoffers en Tjakko Kuiper als hun moorde
naar (1927).
Het maandblad "De Leeuwarder Gemeenschap" opgeheven. Het
heeft zeventien jaar bestaan. De Leeuwarder Gemeenschap ver
scheen onder auspiciën van de gemeente Leeuwarden. Voorlich
tingsambtenaar Wiebren H. Kuipers was er de hoofdredacteur
van. (1969)
